Komu pracodawca wypłaca odprawę emerytalną? Czy ma do niej prawo osoba zatrudniona w jednostce na pół etatu? Kiedy odprawa nie przysługuje?
- Czym jest odprawa emerytalna?
- Warunki wypłaty odprawy emerytalnej
- Kiedy odprawa emerytalna nie przysługuje? [Przykład]
Czym jest odprawa emerytalna?
Odprawa emerytalno-rentowa jest świadczeniem powszechnym, przysługującym wszystkim pracownikom bez względu na sposób nawiązania stosunku pracy (umowa o pracę, powołanie, wybór, mianowanie). Oznacza to, że pracodawca nie może uchylić się od jej wypłaty, jeżeli pracownik spełnia odpowiednie warunki. W przeciwnym razie może zostać na niego nałożona kara grzywny.
Odprawa emerytalno-rentowa przysługuje w związku z nabyciem prawa do emerytury lub renty. Odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia przysługuje pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę.
Reasumując, warunkiem wypłacenia odprawy emerytalnej (rentowej) jest rozwiązanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę (rentę z tytułu niezdolności do pracy), co oznacza zmianę statusu danej osoby.
Warunki wypłaty odprawy emerytalnej
Zgodnie z art. 921 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, wypłata odprawy emerytalnej lub rentowej powinna nastąpić, jeśli:
- pracownik spełnił wymagania uprawniające go do przejścia na emeryturę lub rentę,
- stosunek pracy ustaje w związku z przejściem na emeryturę lub rentę.
Wymienione warunki muszą być spełnione łącznie.
Oznacza to, że odprawa emerytalna nie może być wypłacona w czasie trwającego stosunku pracy. Jej wypłata może nastąpić dopiero wówczas, gdy stosunek pracy ustanie w związku z tym, że pracownik ostatecznie zdecyduje się przejść na emeryturę albo rentę.
Przykładowo nie nabędzie prawa do odprawy emerytalnej pracownik, który w momencie rozwiązywania stosunku pracy za porozumieniem stron nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego.
Prawo do odprawy w zasadzie nie zależy od sposobu rozwiązania umowy o pracę, przyczyny, ani tego, kto dokonuje jej rozwiązania: pracownik czy pracodawca. Pracownik ma prawo domagać się jej zarówno w razie wypowiedzenia umowy, jak i zakończenia jej na mocy porozumienia stron. Zakład musi także wypłacić odprawę, jeżeli umowa rozwiązała się wskutek upływu czasu, na jaki ją zawarto.
Kiedy odprawa emerytalna nie przysługuje? [Przykład]
Istnieją jednak sytuacje, w których odprawa nie przysługuje. Odprawę emerytalno-rentową można uzyskać tylko raz. Pracownik nie może ponownie nabyć do niej prawa w związku z kolejnym zatrudnieniem i jego rozwiązaniem z powodu przejścia na emeryturę. Jest to bowiem świadczenie, które każdy pracownik powinien otrzymać raz w życiu, gdy traci swój status pracowniczy w związku z przejściem na rentę lub emeryturę.
Odprawę emerytalną można uzyskać tylko raz w życiu. Pracownik, który otrzymał odprawę emerytalno-rentową, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Jest to jedyna negatywna przesłanka, której wystąpienie może pozbawić pracownika uprawnienia do omawianego świadczenia.
1 września 2018 r. w jednostce budżetowej zatrudniono na 1/2 etatu woźnego osobę przebywającą na rencie chorobowej. 9 listopada 2026 r. pracownik ten osiągnie wiek emerytalny i przejdzie na emeryturę. W tej sytuacji odprawę emerytalną można wypłacić tylko pod warunkiem że pracownik nie pobrał wcześniej odprawy z tytułu przejścia na rentę. Zatrudnienie w połowie wymiaru nie ma tutaj znaczenia.
Otrzymanie przez pracownika odprawy z tytułu przejścia na rentę z powodu niezdolności do pracy wyklucza nabycie przez tego pracownika prawa do kolejnej odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub prawa do odprawy uzupełniającej, stanowiącej różnicę wysokości odprawy emerytalnej i wysokości otrzymanej wcześniej odprawy rentowej.
Sprawdź nasze e-porady w INFORLEX.PL »»»
art. 921 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2025 r. poz. 277; ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 807)
Opracowano na podstawie artykułu, którego autorką jest Emilia Derucka