Czy przepisy dopuszczają sfinansowanie z rezerwy celowej na zarządzanie kryzysowe tegorocznych zadań związanych z ochroną ludności i obroną cywilną? Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych odniosła się do istniejących wątpliwości w tym zakresie.
Zasady finansowania zadań ochrony ludności i obrony cywilnej
KRRIO nie dopatrzyła się przesłanek do wszczęcia procedury, o której mowa w art. 25aa ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (wytyczne w celu zapewnienia jednolitości udzielanych wyjaśnień).
Krajowa Rada w swoim piśmie przypomniała, iż zasady finansowania zadań ochrony ludności i obrony cywilnej na poziomie jednostek samorządu terytorialnego zostały określone w art. 154 ustawy z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej („u.o.l.o.c.”). Stanowi on, że finansowanie zadań ochrony ludności i obrony cywilnej na poziomie gminy, powiatu i samorządu województwa planuje się w ramach budżetów odpowiednio gmin, powiatów i samorządów województw (ust. 1). Zadania, o których mowa w ust. 1, mogą być finansowane w ramach rezerwy celowej, o której mowa w art. 26 ust. 4 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (ust. 2).
"Powołana regulacja oznacza, że środki na finansowanie zadań gminy w zakresie ochrony ludności i obrony cywilnej powinny zostać zaplanowane w budżetach gmin. Możliwe jest jednak także ich finansowanie w ramach rezerwy celowej, o której mowa w art. 26 ust. 4 ustawy o zarządzaniu kryzysowym. Na mocy art. 154 ust. 2 u.o.l.o.c. zadania własne gminy z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej zostały zatem zrównane z zadaniami, na jakie może zostać rozdysponowana rezerwa, o której mowa w art. 26 ust. 4 ustawy o zarządzaniu kryzysowym" - podkreśla Damian Grzelka, Przewodniczący Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych.
"Z powyższego wynika, że finansowanie zadań własnych gminy w zakresie ochrony ludności i obrony cywilnej co do zasady odbywa się w ramach środków zaplanowanych na ten cel w budżecie. Wydatki, które mają charakter nieplanowany, lub takie które nie mogły zostać zaplanowane, a są następstwem określonych zagrożeń, niekoniecznie w okolicznościach wystąpienia sytuacji kryzysowej mogą być finansowane w ramach rezerwy na zarządzanie kryzysowe" - czytamy w piśmie.
Ważna rola samorządów
Jak podkreśla KRRIO, ocena czy doszło do wystąpienia stanu zagrożenia i czy konieczne jest poniesienie związanych z jego wystąpieniem wydatków, należy do jednostki samorządu terytorialnego.
"Niezależnie od powyższego podkreślam, iż jakkolwiek rolą Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych jest w myśl art. 25a i 25aa ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2025 poz. 7) upowszechnianie dorobku i doświadczeń Izb, a także zapewnienie jednolitości udzielanych przez izby wyjaśnień, to nie posiada ona uprawnień władczych wobec poszczególnych Izb, które sprawują swoje ustrojowe funkcje niezależnie. Podkreślić należy, że funkcje nadzorcze i opiniodawcze sprawowane są w Izbach bezpośrednio przez członków kolegiów, którzy w ramach realizacji swoich zadań są niezawiśli i podlegają jedynie ustawom. Należy także zaznaczyć, że działalność nadzorcza Izb nie ma charakteru arbitralnego, opiera się na przepisach prawa, a ich zastosowanie w konkretnych sytuacjach faktycznych podlega kontroli sądów administracyjnych." - podkreśla Przewodniczący KRRIO.
Cały dokument dostępny jest na stronie https://rio.gov.pl/178/finansowanie-zadan-wlasnych-gminy-w-zakresie-ochrony-ludnosci-i-obrony-cywilnej.html