Podstawowym obowiązkiem pracownika samorządowego jest wykonywanie nałożonych na niego zadań publicznych oraz dbałość o środki publiczne. Pracownik musi również uwzględniać interesy państwa oraz indywidualne interesy obywateli. Decyzje podejmowane przez pracownika samorządowego muszą zabezpieczać wydatkowanie środków publicznych w sposób racjonalny i jak najmniej obciążający finanse danej jednostki samorządu terytorialnego.
Obok obowiązków ogólnych ustawa o pracownikach samorządowych określiła obowiązki szczegółowe, którymi są:
• przestrzeganie prawa,
• wykonywanie zadań urzędu sumiennie, sprawnie i bezstronnie,
• informowanie organów, instytucji i osób fizycznych oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania (nie oznacza to zwolnienia pracownika samorządowego z obowiązku konsultacji z przełożonym możliwości udzielenia określonych informacji i ich zakresu).
Obowiązek udzielania informacji należy rozpatrywać również na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej, a mianowicie w kontekście:
• zachowania tajemnicy państwowej i służbowej w zakresie przez prawo przewidzianym,
• zachowania uprzejmości i życzliwości w kontaktach ze zwierzchnikami, podwładnymi współpracownikami oraz w kontaktach z obywatelami,
• zachowania się z godnością w miejscu pracy i poza nim.
Ponadto pracownik samorządowy musi wypełniać obowiązki wynikające z powszechnego prawa pracy.
Do wszystkich pracowników samorządowych mają zastosowanie ogólne uregulowania prawne dotyczące obowiązków pracowniczych, określone w art. 100 k.p., a w szczególności:
• przestrzegania ustalonego wymiaru i rozkładu czasu pracy,
• dyscypliny i porządku pracy,
• przestrzegania przepisów oraz zasad bhp,
• dbałości o mienie samorządowego zakładu pracy i wykorzystywanie go zgodnie z przeznaczeniem,
• wykonywanie poleceń przełożonego.
Należy pamiętać, że pracownik samorządowy nie zawsze ma obowiązek wykonania polecenia służbowego. Jeżeli wydane polecenie w przekonaniu pracownika samorządowego stanowiłoby przestępstwo bądź groziłoby niepowetowaną stratą, pracownik ma wówczas prawo odmowy jego wykonania.
Ocena okresowa
Naruszenie obowiązków pracowniczych może skutkować pociągnięciem pracownika samorządowego do odpowiedzialności porządkowej na podstawie Kodeksu pracy. Dlatego też, aby wyeliminować negatywne działania pracowników samorządowych, przede wszystkim zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, ich praca podlega ocenie.
WAŻNE!
Okresowym ocenom podlega każdy pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, z uwzględnieniem kierowniczego.
Wśród pracowników, dla których pracodawcy mają obowiązek przeprowadzania okresowych ocen, są pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych, takich jak:
• specjalista,
• inspektor ds. bhp,
• samodzielny referent,
• księgowy,
• kasjer,
• referent.
Pracodawca samorządowy ustala sposób oceniania pracowników samorządowych zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych w wydanym przez siebie zarządzeniu (art. 28 ustawy o pracownikach samorządowych). W akcie tym w szczególności określa się:
• sposób okresowej oceny,
• terminy jej dokonywania,
• okresy, za które ocena jest dokonywana,
• kryteria będące podstawą sporządzenia oceny,
• skalę oceny.
Celem wprowadzenia zarządzenia o przeprowadzaniu okresowych ocen powinno być przede wszystkim podniesienie wydajności pracy i poprawa jej jakości. Zarządzenie o okresowej ocenie powinno służyć kompleksowej ocenie wyników pracy każdego pracownika samorządowego, jak też określać jego przydatność zawodową na danym stanowisku pracy oraz jego możliwości rozwoju zawodowego. System ocen w zakresie polityki personalnej ma ułatwiać planowanie rozwoju zawodowego pracownika samorządowego oraz podejmowanie decyzji w sprawie przyznawania nagród czy też dokonywania przeszeregowań pracowników.
Czytaj także: Podnoszenie kwalifikacji zawodowych >>
Przeprowadzanie ocen pracowników
Ocena okresowa pracownika samorządowego jest sporządzana na piśmie i dokonywana nie rzadziej niż raz na 2 lata oraz nie częściej niż raz na 6 miesięcy.
Przeprowadzając ocenę pracowników, bezpośredni przełożony może korzystać z opracowanego przez kierownika jednostki samorządowej arkusza oceny pracownika, w którym powinny być określone kryteria i terminy oceny. Arkusz powinien zawierać ogólne kryteria oceny, lecz może też przewidywać kryteria indywidualne. Kryteria oceny ogólne, które są jednakowe dla wszystkich pracowników zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych i według których każdy pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym będzie oceniany, powinny być zamieszczone w arkuszu. Kryteria indywidualne ustala kierownik odrębnie dla poszczególnych stanowisk pracy.
Arkusz okresowej oceny powinien także zawierać część informacyjną, w której będą zamieszczone informacje o pracowniku i o poprzedniej ocenie. Z treści arkusza powinno wynikać, ile kryteriów ocen może wybrać oceniający, np. nie mniej niż 3 i nie więcej niż 5.
WAŻNE!
Podczas dokonywania oceny kryteria nie mogą ulegać zmianom.
Ocenę na ogół poprzedza rozmowa z ocenianym pracownikiem, podczas której omawia się wykonywanie przez niego zadań w okresie, w którym podlegał ocenie, oraz spełnianie przez ocenianego ustalonych kryteriów oceny.
Jeśli pracownik samorządowy nie zgadza się z wystawioną oceną, może w terminie 7 dni od jej doręczenia odwołać się do kierownika jednostki, w której jest zatrudniony.
Odwołanie rozpatruje się w terminie 14 dni od dnia wniesienia. W przypadku uwzględnienia odwołania ocenę zmienia się albo dokonuje się jej po raz drugi.
Skala ocen będzie wynikała z wydanego zarządzenia, w którym znajdzie się ocena wyróżniająca (bardzo dobra) i negatywna. Jeżeli zdarzy się, że pracownik otrzyma negatywną ocenę, wówczas ponownej oceny dokonuje się nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia zakończenia poprzedniej. Gdy pracownik uzyska ponownie negatywną ocenę, to konsekwencją tego jest rozwiązanie umowy o pracę z zachowaniem okresów wypowiedzenia.
Czytaj także: Zatrudnienie w sektorze samorządowym >>
Podstawa prawna:
• ustawa o pracownikach samorządowych z 21 listopada 2008 r. (DzU nr 223, poz. 1458).
Joanna Skrobisz