Prawo do odliczenia VAT od inwestycji w system rowerów publicznych od kilku lat było źródłem sporów pomiędzy gminami (miastami) a organami podatkowymi. Te ostatnie konsekwentnie nakazywały stosowanie prewspółczynnika w zakresie, w jakim system gwarantował bezpłatne wypożyczenie roweru przez pierwsze kilkadziesiąt minut. Zdaniem fiskusa gmina (miasto), wypożyczając rowery za darmo, działa w ramach władztwa publicznego, a więc wykonuje zadania własne niepodlegające VAT. Z takim poglądem nie zgadzali się nie tylko podatnicy, ale także wojewódzkie sądy administracyjne. W marcu 2021 r. także Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że usługa wypożyczenia roweru miejskiego to działalność gospodarcza - nawet jeśli pierwsze minuty użytkowania świadczone są za darmo. Uprawnia więc do pełnego odliczenia VAT.
System rowerów publicznych dobrze sprawdza się przy poruszaniu się na bliskich odległościach i sprzyja zmniejszaniu zatorów ulicznych i emisji spalin. Jego organizacja doskonale wpisuje się więc w zadania gmin - w tym w zakresie ochrony środowiska. By zachęcić mieszkańców do korzystania z rowerów publicznych, wiele gmin decyduje się na ich bezpłatne udostępnienie przez pierwszych kilkadziesiąt minut użytkowania. Takie postępowanie niestety budzi wątpliwości fiskusa, który od lat konsekwentnie odmawia im w takich przypadkach prawa do pełnego odliczenia VAT i nakazuje stosowanie prewspółczynnika.
Odliczanie VAT w jednostkach samorządowych
Ze względu na wykonywanie zarówno czynności opodatkowanych, jak i niepodlegających opodatkowaniu, gminy - identyfikując kwotę podatku naliczonego - muszą dokonywać dwustopniowego stosowania proporcji. Chcąc skorzystać z prawa do odliczenia VAT, muszą one wykazać, że zakupione towary lub usługi były (lub będą w przyszłości) wykorzystywane na potrzeby czynności opodatkowanych i jednocześnie niepodlegających zwolnieniu z VAT. Jednocześnie, jeśli wykonują w danym okresie zarówno czynności opodatkowane, dające prawo do odliczenia VAT, jak i czynności niedające takiego prawa - a nie mogą przyporządkować danych zakupów ani do sprzedaży zwolnionej, ani opodatkowanej według innych stawek - dokonują jedynie częściowego odliczenia VAT przy zastosowaniu proporcji obliczonej na podstawie art. 90 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT).
Podatnicy dokonujący jedynie sprzedaży podlegającej VAT odnoszą wskaźnik proporcji do całej kwoty VAT naliczonego. Jeśli jednak wykonują zarówno czynności opodatkowane, jak i niepodlegające VAT, to aby określić kwotę podatku naliczonego, muszą najpierw zastosować wskaźnik preproporcji. Dopiero od wyznaczonej za jego pomocą kwoty VAT mogą dokonać odliczenia częściowego.
(…)
Małgorzata Masłowska