Rada gminy nie określiła rodzaju świadczeń przyznawanych w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli oraz warunków i trybu ich przyznawania. Przy braku tej uchwały nie zaplanowała w budżecie gminy wydatków na ten cel.
Prawidłowe postępowanie
Nauczyciele zatrudniani w publicznych szkołach prowadzonych przez JST mają przyznane w Karcie nauczyciela (dalej: KN) szczególne uprawnienia w zakresie ochrony zdrowia. Między innymi na podstawie art. 72 KN czynni nauczyciele mają prawo do korzystania z pomocy zdrowotnej finansowanej z budżetu odpowiedniej JST (będącej organem prowadzącym dla szkół, w których są zatrudnieni). Prawo do tej pomocy mają także nauczyciele po przejściu na emeryturę, rentę lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, bez względu na datę przejścia na emeryturę, rentę lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Jak ustalić świadczenia pomocy zdrowotnej dla nauczycieli?
Przepisy KN nie ustalają katalogu świadczeń wchodzących w zakres pomocy zdrowotnej dla nauczycieli. Rodzaje świadczeń przyznawanych w ramach tej pomocy oraz warunki i sposób ich przyznawania mają obowiązek ustalić organy prowadzące szkoły JST. Organy te muszą także corocznie ująć w budżecie JST odpowiednie kwoty przeznaczone na pomoc zdrowotną dla nauczycieli korzystających z opieki zdrowotnej.
Organami prowadzącymi dla szkół samorządowych są odpowiednie jednostki samorządu terytorialnego (art. 4 pkt 16 Prawa oświatowego). Ich kompetencje wykonują organy stanowiące JST (tu: rada gminy), podejmując odpowiednie uchwały (art. 91d pkt 1 KN). Projekty tych uchwał przygotowuje organ wykonawczy JST (art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym; dalej: u.s.g.). W pierwszej kolejności powinien on przedłożyć radzie gminy do uchwalenia projekt uchwały w sprawie rodzaju świadczeń przyznawanych w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli oraz warunków i trybu ich przyznawania. Po jej podjęciu przez radę gminy należy oszacować koszty tej pomocy i zaplanować odpowiednią kwotę wydatków w budżecie na 2023 rok.
Na nieopracowanie i nieprzedłożenie projektów odpowiednich uchwał przez zarząd radzie gminy w pierwszej kolejności powinna zwrócić uwagę sama rada gminy jako organ kontrolny JST (art. 15 ust. 1, art. 18a u.s.g.). Wniosek w tej sprawie do rady gminy może złożyć każdy radny. Może to zrobić w szczególności na wniosek nauczycieli lub byłych nauczycieli, chcących skorzystać z pomocy zdrowotnej, złożony w trybie skarg i wniosków zgodnie z procedurami ustalonymi przez radę gminy na podstawie art. 18b u.s.g. Rada gminy, jako organ kontrolujący działalność zarządu JST, powinna polecić mu niezwłoczne opracowanie projektów właściwych uchwał.
Jeśli odpowiednich uchwał nie podejmuje rada gminy, to na fakt ten muszą zwrócić uwagę organy nadzoru (art 86 u.s.g.). W szczególności regionalna izba obrachunkowa w ramach kompetencji:
- nadzorczych - powinna zwrócić radzie gminy uwagę na to, że nie zaplanowała w budżecie na dany rok kwoty środków na pomoc zdrowotną dla nauczyli (art. 62 u.s.g.),
- kontrolnych - po przeprowadzeniu kontroli kompleksowej lub doraźnej gospodarki finansowej gminy powinna zalecić radzie gminy niezwłoczne uchwalenie zasad, trybu i warunku udzielania pomocy zdrowotnej dla nauczycieli.
Artykuł pochodzi z: Gazeta samorządu i administracji
W praktyce pomoc zdrowotna dla nauczyciela przybiera najczęściej formę zasiłku pieniężnego na sfinansowanie lub dofinansowanie kosztów ponoszonych w związku z ciężką lub przewlekłą chorobą (w tym kosztów wizyt lekarskich, rehabilitacji, zakupu protez, sprzętu rehabilitacyjnego lub niezbędnej aparatury medycznej). Pomoc przyznaje się zwyczajowo na podstawie pisemnego wniosku, składanego przez nauczyciela u kierownika jednostki, w której jest lub był zatrudniony bezpośrednio przed przejściem na emeryturę, rentę lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, albo u kierownika jednostki obsługującej jednostki oświatowe w ramach samorządowego CUW. Na ogół wymagane jest dołączenie do wniosku różnych dokumentów poświadczających stan zdrowia i ponoszone koszty (w tym: oświadczenia i zaświadczenia o wysokości dochodów, o stanie zdrowia, orzeczenie o inwalidztwie, potwierdzenie konieczności korzystania z protez i sprzętu rehabilitacyjnego lub medycznego, faktury lub rachunki potwierdzające poniesione koszty świadczeń medycznych, rehabilitacyjnych czy zakup rzeczy). O wysokości zasiłku decyduje organ go przyznający, biorąc pod uwagę wysokość dochodów osoby ubiegającej się o pomoc zdrowotną, kwoty wydatków na leczenie oraz wysokość środków zaplanowanych w budżecie JST na dany rok.
Izabela Motowilczuk
magister administracji, były wieloletni inspektor kontroli finansowej w regionalnej izbie obrachunkowej
- art. 4 pkt 16 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost. zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2089)
- art. 15 ust. 1, art. 18a, art. 18b, art. 30 ust. 1 pkt 1, art. 62, art. 86 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 40)
- art. 72, art. 91d pkt 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost. zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1730)