Odpowiedź
Wyjazd na szkolenie jest pozaszkolną formą kształcenia pracownika i nie należy go utożsamiać z wyjazdem spowodowanym podróżą służbową. Jeżeli jednak pracodawca nie podpisał z pracownikiem żadnej umowy dotyczącej podnoszenia kwalifikacji, w której uregulowałby zasady wzajemnego rozliczenia – istnieje możliwość subsydiarnego stosowania przepisów dotyczących podróży służbowych, których zasady rozliczania zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.
Uzasadnienie
Uczestnictwo w szkoleniu na podstawie skierowania pracodawcy nie jest podróżą służbową. Inne są bowiem definicje obu pojęć, cele, a także podstawy prawne. Wyjazd w celu podróży służbowej i wyjazd w celu odbycia szkolenia poza miejscem zamieszkania powinny być zatem rozliczane na podstawie odrębnych przepisów. Pracodawca wysyła pracownika w podróż służbową w celu realizacji konkretnego zadania – dokładnie opisanego przez pracodawcę. Pracownik nie może odmówić udziału w podróży służbowej, ponieważ jest ona traktowana jako polecenie służbowe. Szkolenie jest natomiast jedną z pozaszkolnych form podnoszenia kwalifikacji zawodowych. W przypadku uczestniczenia w szkoleniu poza miejscem zamieszkania pracownikom przysługuje zwrot kosztów uczestnictwa – tj. przejazdu, noclegu – ale tylko wówczas, gdy zostali oni przez pracodawcę skierowani na szkolenie i gdy w umowie zawartej z pracownikiem nie postanowiono inaczej.
Zobacz również: W jazdach lokalnych: albo ryczałt albo "kilometrówka"
Możliwa jest też inna forma: jeśli pracodawca nie podpisuje umowy i nie uzależnia wydania pracownikowi skierowania w celu kształcenia, dokształcania lub doskonalenia w formach pozaszkolnych od zobowiązania się pracownika do przepracowania określonego czasu w zakładzie pracy po ukończeniu nauki (a w razie niedotrzymania zobowiązania – do zwrotu części lub całości kosztów poniesionych na ten cel przez zakład pracy), wysokość zwracanych kosztów jest ustalana między stronami. Przepisy nie wykluczają sytuacji, gdy wysokość zwrotu może zostać określona analogicznie do zwrotu kosztów podróży służbowej, jednak pierwszeństwo w zakresie rozliczania wyjazdów na szkolenie mają przepisy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 13 października 1999 r. (sygn. akt I PKN 292/99), przepisy dotyczące rozliczania podróży służbowych mogą być w takich przypadkach stosowane jedynie posiłkowo.
Należy tu zaznaczyć, że rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych zostało uchylone w związku z art. 1 pkt 30 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw i zastąpione przez rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych.
Podstawy prawne
● Ustawa z 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 205, poz. 1206; ost. zm. Dz.U. z 2012 r. poz. 979)
● Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz.U. z 2012 r. poz. 186; ost. zm. Dz.U. z 2012 r. poz. 1152)
● Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. nr 236, poz. 1990; ost. zm. Dz.U. z 2006 r. nr 227, poz. 1661)