Nie. Radni otrzymują diety nie tylko za uczestnictwo w pracach organów jednostki samorządu terytorialnego, lecz także za wykonywanie innych czynności. Oznacza to, że organ stanowiący gminy (powiatu, województwa samorządowego) nie mógł uchwalić potrącania diety w sytuacji, gdy posiedzenia rady lub komisji nie odbywają się.
Uzasadnienie
Radnemu powiatowemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowych. Świadczenie to wypłacane jest radnym na zasadach ustalonych przez radę powiatu. Tak wynika z art. 21 ust. 4 ustawy z 5 czerwca 1997 r. o samorządzie powiatowym (dalej: u.s.p.). Przepis ten stanowi ponadto, że rada powiatu przy ustalaniu wysokości diet radnych bierze pod uwagę funkcje pełnione przez radnego.
Natomiast w art. 21 ust. 4a wskazane zostały sytuacje, w których radny diety nie otrzymuje. Zgodnie z jego treścią dieta nie przysługuje radnemu pełniącemu odpłatnie funkcję członka zarządu w powiecie, w którym uzyskał mandat.
Z kolei w art. 21 ust. 5 u.s.p. ustawodawca określił maksymalną wysokość diety przysługującej radnemu. Zgodnie z tym przepisem Wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie półtorakrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 czerwca 2014 r. (sygn. akt II OSK 406/14) wskazał, że dieta stanowi rekompensatę za utracone przez radnego zarobki, a zatem nie jest świadczeniem pracowniczym. Tym samym należy przyjąć, że przepis art. 21 ust. 4 u.s.p. zawiera upoważnienie dla organu stanowiącego powiatu do sprecyzowania reguł (zasad), na jakich przysługiwać będzie rekompensata (wyrównanie wydatków i strat) w związku z wykonywaniem mandatu radnego. Zwrócił na to uwagę m.in. WSA w Lublinie w wyroku z 19 lipca 2012 r. (sygn. akt III SA/Lu 203/12) stwierdzając, że "skoro rada powiatu ma swobodę ustalania zasad wypłacania diet radnym, to nie narusza prawa zapis uchwały, że w przypadku uchylania się radnego od obowiązków zwieranych z wykonywaniem mandatu dieta przysługująca za dany miesiąc kalendarzowy zostanie obniżona".
Ustawodawca nie konkretyzuje, jakie działania realizowane przez radnych wymagają przyznania diet. Ustawodawca wskazuje tylko, że radnemu przysługują diety. Jednocześnie ustawodawca wyznacza radnemu obowiązki i określa prawa w ramach pełnionej funkcji. Przykładowo, zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 u.s.p., radny utrzymuje stałą więź z mieszkańcami oraz ich organizacjami, a w szczególności przyjmuje zgłaszane przez mieszkańców powiatu postulaty i przedstawia je organom powiatu do rozpatrzenia. Z kolei stosownie do art. 21 ust. 2a u.s.p., w wykonywaniu mandatu radnego radny ma prawo, jeżeli nie narusza to dóbr osobistych innych osób, do uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do pomieszczeń, w których znajdują się te informacje i materiały, oraz wglądu w działalność starostwa powiatowego, a także spółek z udziałem powiatu, spółek handlowych z udziałem powiatowych osób prawnych, powiatowych osób prawnych, powiatowej jednostki organizacyjnej oraz zakładów i przedsiębiorstw samorządowych, z zachowaniem przepisów o tajemnicy prawnie chronionej.
Powyższe przepisy ustawy o samorządzie powiatowym regulują zakres wykonywania funkcji radnego.
Ustalając przysługujące radnemu diety, rada powiatu powinna mieć na uwadze zakres wszystkich stawianych przed radnym zadań.
W świetle przytoczonych regulacji, należy uznać za bezpodstawne twierdzenie, że diety należą się radnemu tylko za uczestnictwo w pracach organów powiatu.
Ponadto, jak podkreślił WSA w Olsztynie w wyroku z 7 listopada 2019 r. (sygn. akt II SA/Ol 763/19), "uzależniając wysokość przysługującej radnemu diety tylko od odbycia się posiedzenia, rada powiatu nie uwzględniła, że posiedzenie może nie dojść do skutku z różnych przyczyn, mimo, że radni stawiliby się na wyznaczony termin, co miałoby wpływ na możliwość uzyskania przez nich w tym czasie dochodu".
Miachał Cyrankiewicz
prawnik, dziennikarz, autor licznych publikacji z zakresu ustroju gmin, finansów publicznych, gospodarki komunalnej i samorządowego prawa pracy
Podstawa prawna
-
art. 21 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 511; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1571)