W szkole podstawowej na koncie 240 widnieje należność z tytułu nadużyć byłego pracownika. Należność jest zasądzona wyrokiem sądowym. Część należności podlega egzekucji komorniczej z otrzymywanego przez tę osobę świadczenia przedemerytalnego. Otrzymywane kwoty od komornika nie pokrywają nawet doliczonych odsetek ustawowych. Wykonywane są następujące księgowania: wpływ należności od komornika 130/240, przekazanie otrzymanych dochodów budżetowych do urzędu miasta 222/130, doliczenie na koniec każdego kwartału odsetek ustawowych 240/290 (odpisy aktualizujące należności z tytułu odsetek naliczonych od należności niespłaconych w terminie). Czy przedstawione księgowania są prawidłowe? Kto może zadecydować o dokonaniu odpisu aktualizującego?
Wskazane w pytaniu księgowania są prawidłowe. Wartość należności aktualizuje się, uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego, zwłaszcza w odniesieniu do należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna - do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności (art. 35b ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości; dalej: uor).
W sytuacji przedstawionej w pytaniu koniecznie należy utworzyć odpis aktualizujący na całą kwotę należności, którą oddano do egzekucji komorniczej. Jeżeli otrzymywane kwoty od komornika nie pokrywają nawet doliczanych odsetek ustawowych, jak najbardziej należy odpis w całości utrzymywać w księgach, aż do dnia ustania przyczyny, dla której dokonano odpisu aktualizującego wartość należności.
Jeżeli należność zostanie całkowicie spłacona, wtedy równowartość całości uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego zwiększa wartość należności i podlega zaliczeniu odpowiednio do pozostałych przychodów operacyjnych lub przychodów finansowych. Jeżeli należność zostanie umorzona, przedawniona lub uznana za całkowicie nieściągalną, wtedy dokonany uprzednio odpis aktualizujący zmniejszy jej wartość.
Dokonany odpis aktualizujący tej należności wpłynie wyłącznie na wycenę bilansową tej grupy aktywów, ponieważ w bilansie należność wykaże się w kwocie netto, czyli pomniejszoną o odpis aktualizujący. Ujęty na koncie 290 odpis aktualizujący nie zmienia zasad wykazywania należności w sprawozdaniach budżetowych, a zwłaszcza w Rb-27, Rb-27S oraz Rb-N.
Czytaj także: Kary porządkowe dla pracowników>>
Warto przypomnieć, że kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą (w tym za dokonywanie odpisów aktualizujących należności) również w przypadku, gdy obowiązki te - z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury - zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą (art. 4 ust. 5 uor). Dlatego, odpowiadając na ostatnie pytanie, wyłącznie kierownik jednostki zobowiązany jest do uregulowania w polityce rachunkowości szczególnych zasad dokonywania odpisów aktualizujących należności.
Pięć wskazówek - jak postępować w przypadku należności z tytułu nadużyć byłego pracownika
1. Jednostka ma prawo dochodzić odszkodowań z tytułu nadużyć od byłych pracowników.
2. Jednostka zobowiązana jest do prawidłowego ustalenia należności od byłych pracowników.
3. Jednostka zobowiązana jest do terminowego wysyłania do byłych pracowników upomnienia oraz podejmowania w stosunku do nich czynności zmierzających do wykonania zobowiązania w drodze egzekucji.
4. Jednostka zobowiązana jest do naliczania odsetek od niespłaconych w terminie należności nie rzadziej niż na koniec kwartału.
5. Jednostka inwentaryzuje tego typu należności wyłącznie metodą weryfikacji zapisów księgowych z posiadaną dokumentacją.
Podstawa prawna
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 214, poz. 1343)