Odpowiedzialność materialna pracownika
Umowa o pracę jest umową starannego działania, a nie umową rezultatu, co oznacza, że pracownik jest zobowiązany wykonywać ciążące na nim obowiązki szczególnie starannie. Jeśli tak właśnie postępuje, ryzyko rezultatów jego działań co do zasady obciąża pracodawcę (patrz: PRZYKŁAD 1). Nie oznacza to oczywiście, że pracownik świadczący pracę nie ponosi żadnej odpowiedzialności za efekty swojego postępowania. Ustawodawca przewidział, że jego odpowiedzialność materialna może mieć dwojaki charakter:
- za szkodę wyrządzoną pracodawcy,
- za powierzone mienie.
Odpowiedzialność materialna pracownika w Kodeksie pracy
Przepisy ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy wyczerpująco regulują tematykę odpowiedzialności materialnej pracownika i jest to regulacja odmienna od przewidzianej w ustawie z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. Nie jest możliwy zbieg tych dwóch odpowiedzialności, jednak na ogólnych zasadach przepisy Kodeksu cywilnego mogą znaleźć zastosowanie w odniesieniu do odpowiedzialności materialnej pracowników, ale tylko w zakresie kwestii nieunormowanych w prawie pracy oraz pod warunkiem że nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.
PRZYKŁAD 1
Obowiązki dyrektora szkoły zostały określone w statucie szkoły. Należą do nich m.in. kierowanie bieżącą działalnością dydaktyczno-wychowawczą i opiekuńczą szkoły, sprawowanie nadzoru pedagogicznego nad działalnością nauczycieli i wychowawców, przewodniczenie w radzie pedagogicznej, realizowanie uchwał rady pedagogicznej, zatrudnianie i zwalnianie nauczycieli i pracowników niepedagogicznych zgodnie z odrębnymi przepisami, przyznawanie nagród i wymierzanie kar pracownikom szkoły, dysponowanie środkami finansowymi, opracowywanie arkusza organizacyjnego, dbanie o powierzone mienie, wydawanie poleceń służbowych, dokonywanie oceny pracy nauczycieli oraz przedstawienie wykazu uczniów uprawnionych do dowozu do szkoły, zgodnie z zasadami określonymi w zarządzeniu burmistrza. Wykaz uczniów uprawnionych do korzystania z dowozu do szkoły dyrektor sporządzał na podstawie oświadczeń rodziców. Taką metodę ustalania listy uprawnionych stosowano od lat, a organ nadzorujący działalność szkoły nigdy jej nie zakwestionował. Jednak w 2021 r. gmina postanowiła zweryfikować odległości dzielące miejsca zamieszkania poszczególnych uczniów od szkoły. Pomiaru dokonano w ten sposób, że spod szkoły jechano z wyzerowanym licznikiem pod adres z wykazu i wpisywano liczbę kilometrów. W efekcie przeprowadzonej kontroli okazało się, że nie wszyscy uczniowie objęci dowozem do szkoły mieli do niego prawo, a gmina, opierając się na regulacjach dotyczących odpowiedzialności materialnej pracowników, zażądała od dyrektora naprawienia poniesionej szkody. Żądanie to było nieuzasadnione, ponieważ do obowiązków dyrektora nie należało mierzenie odległości pomiędzy miejscem zamieszkania uczniów a szkołą i weryfikowanie na tej podstawie oświadczeń złożonych przez rodziców uczniów. Dyrektor, wypełniając swoje obowiązki, przestrzegał zasad określonych w zarządzeniu burmistrza, a nieprawidłowy efekt takiego działania był w dużej mierze skutkiem niewłaściwego określenia procedury weryfikacji uprawnień uczniów (por. wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z 17 lutego 2014 r., sygn. akt VII Pa 3/14).
(…)
Małgorzata Masłowska
Artykuł pochodzi z kompleksowej bazy wiedzy INFORLEX. Zamów bezpłatny 14-dniowy dostęp do INFORLEX »