STAN FAKTYCZNY
Organy podatkowe odmówiły podatnikom stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2002. Chodziło o przyznanie skarżącemu jako policjantowi pomocy finansowej na budownictwo mieszkaniowe. W ocenie organów udzielona policjantowi pomoc miała co do zasady charakter zwrotny. Jedynie w odniesieniu do funkcjonariuszy, którzy w momencie otrzymania pomocy pozostawali w służbie ponad dziesięć lat oraz emerytów i rencistów pomoc ta była bezwarunkowo bezzwrotna. W odniesieniu do pozostałych funkcjonariuszy, których służba trwała w momencie otrzymywania pomocy krócej niż dziesięć lat, w razie zwolnienia ich ze służby przed upływem tego okresu, udzielona pomoc finansowa podlegała zwrotowi z zastosowaniem umorzenia w wysokości 1/10 kwoty tej pomocy za każdy pełny rok służby stałej.
UZASADNIENIE
Wojewódzki sąd administracyjny uwzględnił skargę podatników, a Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził to stanowisko, oddalając skargę kasacyjną organu podatkowego. Jak zauważył NSA spór w sprawie sprowadza się do przesądzenia charakteru pomocy finansowej, udzielonej podatnikowi w 1994 roku. Czy ma ona co do zasady charakter bezzwrotny, czy też zwrotny (quasi-pożyczkowy), przy czym nie jest sporne między stronami, że świadczenie to stanowiło przychód ze stosunku służbowego.
Jak podkreślił sąd przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Gramatyczna wykładnia tego przepisu wskazuje, że przychód powinien mieć charakter definitywny. W związku z tym pożyczki (lub świadczenia o zbliżonym charakterze), jako że co do zasady muszą być spłacone (zwrócone), nie mają wpływu na wysokość przychodu podatkowego. Wyjątkiem jest tu sytuacja, w której pożyczka zostanie umorzona, gdyż czyni to z niej nieodpłatne świadczenie w rozumieniu analizowanego unormowania. W razie uznania pomocy finansowej przyznawanej w formie zaliczkowej dla funkcjonariuszy Policji za zwrotną, należałoby przyjąć, że przychód z tego tytułu powstaje tylko w przypadku umorzenia tej pomocy i w dacie dokonania tej czynności konwencjonalnej (tj. co do zasady po upływie dziesięciu lat służby stałej). Natomiast gdyby potraktować to świadczenie jako co do zasady bezzwrotne, to przychód w tym zakresie powstawałby w dacie faktycznego jego otrzymania.
Sąd wskazał na art. 94 ust. 1 ustawy o Policji. Zgodnie z jego treścią policjantowi, który nie otrzymał lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale, przysługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. Natomiast zgodnie z art. 88 ust. 1 tej ustawy, policjantowi w służbie stałej przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, z uwzględnieniem liczby członków rodziny oraz ich uprawnień wynikających z przepisów odrębnych.
W ocenie sądu trudno uznać, że zasady cofania i zwracania mogą być rozpatrywane w oderwaniu od określania wysokości i zasad przyznawania świadczenia i że funkcjonują samoistnie. W konsekwencji przepisy wykonawcze dotyczące zasad cofania i zwracania przyznanego świadczenia mogą mieć znaczenie techniczo-proceduralne. Dlatego przepisy te nie decydują o charakterze świadczenia, w szczególności nie mogą przesądzać o tym, czy wskazana pomoc finansowa jest zwrotna.
Tym samym nie mogą one także wpływać w żaden sposób na ustalenie daty powstania przychodu podatkowego.
Wykładnia przepisów zarządzenia dokonywana w zgodzie z powszechnie obowiązującym prawem, w tym w szczególności z konstytucją, nakazuje przyjąć, że zawierają one normy techniczno-procesowe, nierzutujące w żaden sposób na charakter świadczenia, które przysługuje uprawnionym do niego podmiotom, z mocy samego prawa. Pomoc finansowa przyznawana funkcjonariuszom Policji miała co do zasady charakter bezzwrotny. Otrzymana przez skarżącego pomoc finansowa nie podlegała, co do zasady, zwrotowi. Zatem świadczenie to stało się przychodem skarżącego w roku jego otrzymania.
Wyrok NSA z 27 marca 2008 r., niepublikowany.
SYGN. AKT II FSK 25/08
ALEKSANDRA TARKA