W trakcie roku nastąpiła zmiana zarządcy drogi. Powstał więc problem zwrotu opłaty uiszczonej przez podmiot na rzecz zarządcy drogi, który przekazał tę drogę innemu zarządcy. Czy ten, który pobrał opłatę, powinien zwrócić opłaty owemu zarządcy w proporcjonalnej wysokości w stosunku do dnia przekazania drogi?
Odpowiedź
Nie jest możliwa zmiana zarządcy drogi publicznej w trakcie roku. Pozbawienie i zaliczenie drogi do danej kategorii nie może być dokonane później niż do końca trzeciego kwartału danego roku, z mocą od 1 stycznia roku następnego.
Uzasadnienie
Sytuację prawną dróg publicznych w Polsce regulują przepisy ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (dalej: u.d.p.). Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na następujące kategorie:
- drogi krajowe,
- drogi wojewódzkie,
- drogi powiatowe,
- drogi gminne.
Ustawa ta przesądza także, że drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa. Natomiast drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność właściwego samorządu województwa, powiatu lub gminy (art. 2a u.d.p.).
Z kolei art. 19 ust. 2 u.d.p. wskazuje, że zarządcami dróg:
- krajowych - jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad,
- wojewódzkich - jest zarząd województwa,
- powiatowych - jest zarząd powiatu,
- gminnych - jest wójt (burmistrz, prezydent miasta).
Zmiana zarządcy na skutek zmiany kategorii drogi
Zmiana podmiotu zarządzającego drogą danej kategorii możliwa jest np. przy zmianie kategorii danej drogi (np. z drogi powiatowej na gminną albo z krajowej na wojewódzką).
Ustawodawca wskazał jednak w przepisach u.d.p., że taka zmiana następuje nie w dowolnym momencie, ale w bardzo konkretnym momencie roku. Mówi o tym przepis art. 10 ust. 3 u.d.p. Przepis ten stanowi: "Pozbawienie drogi dotychczasowej kategorii, z wyjątkiem przypadku wyłączenia drogi z użytkowania, jest możliwe jedynie w sytuacji jednoczesnego zaliczenia tej drogi do nowej kategorii. Pozbawienie i zaliczenie nie może być dokonane później niż do końca trzeciego kwartału danego roku, z mocą od dnia 1 stycznia roku następnego".
Zmiana zarządcy na skutek zmian granic gminy
Zmiana podmiotu zarządzającego daną drogą może też mieć miejsce w sytuacji, w której np. następuje zmiana granic gminy i dana droga gminna przechodzi z zarządu jednej gminy pod zarząd drugiej. W takiej sytuacji jednak zmiana zarządcy drogi również nastąpi w ściśle określonym momencie roku. Jak wynika bowiem z art. 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tworzenie i znoszenie, łączenie i dzielenie gmin oraz ustalanie ich granic następuje zawsze z dniem 1 stycznia.
Zygmunt Bołtowicz
wieloletni pracownik administracji, prawnik, ekspert w dziedzinie finansów publicznych oraz gospodarki komunalnej
Podstawy prawne
-
art. 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
-
art. 1, art. 2, art. 2a, art. 10 ust. 3, art. 19 ust. 2 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1376; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1595)