Podstawa prawna
Spójrzmy, zgodnie z art. 37a ust. 3 ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym („ustawa”), Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad ma prawo do pobierania opłat za przejazd autostradą w okresie nieobjętym umową o budowę i eksploatację albo wyłącznie eksploatację autostrady pod warunkiem przystosowania autostrady do poboru tych opłat.
Stawki opłat za przejazd kilometra autostrady, niezależnie od kategorii pojazdu, nie mogą być wyższe niż 2 zł oraz nie mogą przekroczyć stawek opłat za przejazd, obliczonych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 13ha ust. 5 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych .
Ważne jest, iż minister Infrastruktury może, w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 37e ust. 2 ustawy, zróżnicować stawki opłat za przejazd autostradą ze względu na:
- liczbę osi,
- emisję spalin pojazdu samochodowego,
- porę dnia,
- kategorię dnia,
- porę roku.
Czytaj także: Opłaty za przejazd po drogach krajowych – projekt zmian>>
Jakie są kategorie pojazdów?
Art. 37a ust. 6 ustawy ustala następujące kategorie pojazdów w celu określenia stawek opłat za przejazd autostradą:
1) motocykle (kategoria 1);
2) pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (kategoria 2);
3) pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton (kategoria 3);
4) pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 12 ton (kategoria 4);
5) autobusy (kategoria 5).
Czego dotyczy rozporządzenie?
W niniejszym rozporządzeniu Minister Infrastruktury zaproponował wysokość stawek opłat za przejazd po autostradach budowanych przez Państwo. Innymi słowy, na odcinkach autostrad na których opłaty pobierane będą na podstawie przepisów ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad lub drogową spółkę specjalnego przeznaczenia i dotyczą wszystkich kategorii pojazdów określonych w art. 37a ust. 6 ustawy.
W odniesieniu do pojazdów kategorii 3, 4 i 5 (czyli co najmniej o masie DMC 3,5 tony i więcej) przepisy niniejszego projektu mają mieć zastosowanie wyłącznie do tych odcinków autostrad, które nie zostały objęte elektronicznym systemem poboru opłat wprowadzonym przez ustawę z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U Nr 218, poz. 1391).
Ile trzeba będzie zapłacić?
Wysokość opłaty za przejazd dla pojazdów kategorii 2 (czyli dla pojazdów osobowych) została ustalona w wysokości 0,20 zł/km. Jest to stawka, którą Minister Infrastruktury proponował w trakcie prac legislacyjnych nad ustawą z dnia 7 listopada 2008 r. o drogach publicznych i niektórych innych ustaw . Jak przyznaje MI jest to także średnia stawka, która posłużyła do oceny skutków finansowych obowiązywania ww. ustawy oraz postępowaniach przetargowych na budowę i eksploatację autostrady A1 na odcinku Stryków – Pyrzowice oraz autostrady A2 na odcinku Stryków – Konotopa.
Przy analizie Minister Infrastruktury wykazał się dużą dozą wrażliwości. Wziął pod uwagę utrzymanie odpowiedniego poziomu ruchu oraz wpływów do Krajowego Funduszu Drogowego (KFD). Przypomnijmy, iż w dniu 22 grudnia 2007 roku otwarto do ruchu dwie sekcje autostrady A1 na odcinku Rusocin – Stanisławie – Swarożyn i do 20 lutego 2008 r. nie pobierano opłat, co było przyjęte przez użytkowników dróg z radością. Tym niemniej, od 20 lutego 2008 r. do 1 maja 2008 r. wprowadzono stawkę 0,27 zł/km wynikającą z umowy koncesyjnej. Rezultaty? Zauważono znaczny wzrost natężenia ruchu oraz wpływów do KFD.
W dniu 1 maja 2008 r. wprowadzono stawkę w wysokości 0,14 zł/km, która miała charakter preferencyjny a jej zastosowanie pokrywało się w czasie z okresem modernizacji drogi krajowej nr 1. Czasowe zastosowanie niższej stawki miało na celu zmniejszenie obciążenia ruchem drogi krajowej nr 1.
Od 1 lipca 2009 r. wprowadzono opłatę w wysokości 0,20 zł/km, która obowiązuje do dziś. Nie zauważono znaczącego spadku ruchu pojazdów z uwagi na wprowadzenie opłat w ww. wysokości. Odnotowywane są wprawdzie sezonowe wahania ruchu, co jest jednak zjawiskiem normalnym i typowym dla drogi prowadzącej nad morze. W okresie letnim, gdy wzrasta znacząco natężenie ruchu, obserwowane jest tworzenie się kolejek na bramkach.
Wysokość stawek dla pojazdów kategorii 3, 4 i 5 (pojazdów ciężarowych) Minister Infrastruktury ujednolicił z poziomem stawek określonym przepisami projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej, przygotowanego na podstawie art. 13ha ust. 6 ustawy o drogach publicznych.
I tak, analogicznie do przepisów ww. rozporządzenia stawki opłat dla pojazdów kategorii 3, 4 i 5, czyli „ciężarówek” zostały zróżnicowane ze względu na dopuszczalną masę całkowitą pojazdów oraz ze względu na klasę pojazdów w EURO.
Czytaj także: Elektroniczny System Poboru Opłat>>
Jakie będą wpływy do budżetu?
Minister Infrastruktury prognozuje, iż po dostosowaniu wszystkich autostrad do poboru opłat, do Krajowego Funduszu Drogowego będzie wpływało z systemu 1,2 mld zł rocznie. Wpływy te stanowić będą stałe źródło zasilania KFD, który finansuje realizację zadań w zakresie budowy i przebudowy sieci dróg krajowych.
Rozporządzenie ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Stan prac:
Projekt ww. rozporządzenia został przesłany do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych w dniu 3 lutego 2011 r.
Wojciech Bugajski
samorzad.infor.pl