Jedną z podstawowych zasad finansów publicznych jest zasada jawności.
Gospodarka środkami publicznymi jest, zgodnie z ustawą o finansach publicznych z dnia 28 sierpnia 2009 r. ( Dz. U. Nr 157,poz.1240 z późn.zm.) jawna, z wyjątkiem sytuacji,gdy pochodzenie lub przeznaczenie środków publicznych zostało uznane za informację niejawną na podstawie odrębnych przepisów lub gdy wynika to z umów międzynarodowych.
Realizacja zasady jawności odbywa się m.in. poprzez podawanie przez Ministra Finansów do publicznej wiadomości informacji odnośnie ogółu operacji finansowych sektora finansów publicznych,obejmujące w szczególności dochody, wydatki, przychody i rozchody, zobowiązania, należności, gwarancje, poręczenia.
Zobacz również: Najnowsze zmiany w sprawozdawczości w zakresie operacji finansowych
Ponadto obowiązkiem Ministra Finansów w przedmiocie sprawy jest ogłoszenie do końca maja roku następnego poprzez obwieszczenie w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej 'Monitor Polski':
- kwoty i relacji do produktu krajowego brutto:
- państwowego długu publicznego;
- długu Skarbu Państwa;
- niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa;
- kwoty niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez jednostki sektora finansów publicznych:
- według stanu na koniec roku budżetowego.
Konieczność wywiązania się z określonych prawem obowiązków w zakresie podawania do publicznej wiadomości w/w informacji implikuje określeniem przez Ministra Finansów:
- rodzajów, formy, terminów, sposobów sporządzania przez jednostki sektora finansów publicznych sprawozdań w zakresie ogółu operacji finansowych, w szczególności w zakresie należności i zobowiązań, udzielonych poręczeń i gwarancji, w tym państwowego długu publicznego;
- odbiorców tych sprawozdań.
Minister Finansów wydaje stosowne rozporządzenie po zasięgnięciu opinii Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Obecnie obowiązuje Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych ( Dz. U.10.43.2447).
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego gromadzi oraz przetwarza dane uzyskane ze sprawozdań w zakresie operacji finansowych. Ponadto Prezes Głównego Urzędu Statystycznego sporządza sprawozdanie zbiorcze w zakresie sprawozdań sporządzanych na postawie rzeczonego rozporządzenia.
Adresatem obowiązków sprawozdawczych odnośnie operacji finansowych są jednostki sektora finansów publicznych.
Podmiotowa segmentacja sektora finansów publicznych za ustawą o finansach publicznych przedstawia się następująco:
- organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej,organy kontroli państwowej,ochrony prawa,sądy i trybunały;
- jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
- jednostki budżetowej;
- samorządowe zakłady budżetowej;
- agencje wykonawcze;
- instytucje gospodarki budżetowej;
- państwowe fundusze celowe;
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz zarządzanie przez ZUS fundusze;
- Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz fundusze zarządzane przez Prezesa KRUS;
- Narodowy Fundusz Zdrowia;
- samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
- uczelnie publiczne;
- Polska Akademia Nauk oraz tworzone przez Polską Akademie Nauk jednostki organizacyjne;
- państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje kultury;
- inne państwowe lub samorządowe osoby prawne tworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych z wyjątkiem przedsiębiorstw,jednostek badawczo-rozwojowych,banków oraz spółek prawa handlowego.
Warto również pamiętać, że jednostki sektora finansów publicznych są zobligowane do sporządzania tylko tych rodzajów sprawozdań i tylko w takim zakresie, w jakim zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą zaciągać dane zobowiązania lub posiadać należności.
Polecamy serwis: Sprawozdawczość w zakresie operacji finansowych