Trybunał Konstytucyjny orzekł 4 lipca, że zawarta w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych definicja budowli jest niezgodna z Konstytucją RP.
W związku z ostatnim wyrokiem TK i koniecznością nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych planowanie budżetu na 2025 r. może okazać się dla samorządów wyzwaniem – oceniają eksperci Deloitte.
Co orzekł Trybunał Konstytucyjny
Zgodnie z zakwestionowanym przepisem budowla to „obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem”.
Trybunał zwrócił uwagę, że przepis ten „nie zawiera autonomicznej definicji legalnej budowli na potrzeby podatkowe, ale odsyła aż dwukrotnie do przepisów prawa budowlanego, a więc przepisów niepodatkowych”. Ponadto - zdaniem TK - odesłanie do ogólnego pojęcia „przepisów prawa budowlanego” jako dziedziny prawa administracyjnego, a nie do samej ustawy Prawo budowlane powoduje, że określenie przedmiotu opodatkowania może nastąpić nie tylko w ustawie, lecz potencjalnie także w rozporządzeniach związanych z prawem budowlanym.
Przepis ma utracić moc po upływie półtora roku od ogłoszenia orzeczenia TK, aby zapewnić zachowanie ciągłości opodatkowania budowli.
Jak stosować wyrok Trybunału Konstytucyjnego o budowlach
W komentarzu do wyroku eksperci Deloitte zwrócili uwagę, że Trybunał w ramach uzasadnienia ustnego nie przedstawił szczegółowych zaleceń co do treści nowej definicji budowli, Jednak jak zauważyli, "nie może ona odwoływać się do ustaw niepodatkowych".
W ich ocenie takie zastrzeżenie ma wpływ nie tylko na to, jakie brzmienie otrzyma nowa definicja, ale również na wypracowane przez lata praktyki organów podatkowych związane zwłaszcza z materiałem dowodowym gromadzonych w toku postępowań.
Eksperci wymieniają tu m.in. dowód z opinii biegłego.
„Biegli do tej pory byli przede wszystkim powoływani przez organy podatkowe w celu wyjaśnienia przepisów prawa budowlanego. Nowe brzmienie przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych może zatem ograniczyć rolę biegłych w postępowaniach podatkowych – brak jest bowiem podstaw do powołania biegłego w celu wyjaśnienia przepisów podatkowych i zastąpienia tymi wyjaśnieniami wykładni przepisów prawa, do której zobowiązany jest organ podatkowy” – czytamy w opinii Deloitte.
Ich zdaniem rozstrzygnięcie TK i związana z nim zmiana definicji budowli może mieć wpływ także na gromadzone licznie w prowadzonych postępowaniach podatkowych dowody w postaci dokumentacji budowlanej, takiej jak decyzje o pozwoleniu na budowę i użytkowanie czy projekty budowlane. Są to jednak dokumenty wydawane na gruncie ustawy Prawo budowlane, na podstawie której, według Trybunału, nie jest dopuszczalne określanie przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości.
Jak podkreślają eksperci Deloitte dopóki ustawodawca nie przedstawi projektu nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych trudno przewidywać, jaki będzie zakres opodatkowania podatkiem od nieruchomości budowli.
„Nowelizacja przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych niewątpliwie zapoczątkuje największą zmianę w podatku od nieruchomości w Polsce od momentu wejścia w życie tej ustawy w 1991 r., jednak na ten moment trudno przewidzieć, jak zmieni się zakres opodatkowania” – czytamy w opinii.
Zdaniem Deloitte oczekiwana nowelizacja ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wymusi na lokalnych organach podatkowych konieczność przygotowania kadr na „nową rzeczywistość” i wiążące się z nią wyzwania w zakresie obsługi spraw z zakresu podatku od nieruchomości, w tym od strony proceduralnej.
Według ekspertów istotnym problemem jaki napotkają jednostki samorządu terytorialnego w związku z nowelizacją ustawy o podatkach i opłatach lokalnych może być kwestia planowania budżetu na 2025 rok. Ich zdaniem istnieje znaczne ryzyko, że zmiany będą wprowadzone pod koniec 2024 roku, co pozostawi władzom JST bardzo niewiele czasu na ich analizę pod kątem opodatkowania majątku znajdującego się na ich terenie, a następnie oszacowanie dochodów budżetowych z tytułu podatku od nieruchomości w nowym, nieznanym jeszcze, brzmieniu.
Polecamy: „Bezpieczna optymalizacja podatkowa”
„Mając przy tym na uwadze, że podatek od nieruchomości (a w szczególności ten kalkulowany od budowli) stanowi kluczowe źródło dochodów gmin, należy uznać, że temat ten będzie jednym (choć nie jedynym) z kluczowych elementów planowania budżetowego gmin w najbliższym czasie” – napisano w komentarzu.