Odpowiedź
Nauczycielowi przebywającemu na emeryturze nie przysługuje prawo do ponownej odprawy emerytalnej. Natomiast nabędzie prawo do odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy na podstawie ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej: u.r.s.p.), o ile szkoła, z którą łączy go stosunek pracy, zatrudnia co najmniej 20 pracowników, a przyczyna rozwiązania stosunku pracy nie leży po jej stronie.
Uzasadnienie
Zgodnie z ustawą z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (dalej: Karta Nauczyciela), rozwiązanie umowy o pracę zawartej z nauczycielem na czas nieokreślony następuje z końcem roku szkolnego, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem. Rozwiązanie umowy o pracę opisane w pytaniu następuje zatem zgodnie z przepisami Karty Nauczyciela. Prawo do odprawy emerytalnej wynika natomiast z art. 87 Karty Nauczyciela. Wskazuje on, że nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, jeżeli nie uzyskał z tego tytułu odprawy przewidzianej w art. 28 Karty Nauczyciela, przyznaje się odprawę w wysokości dwumiesięcznego, ostatnio pobieranego wynagrodzenia w szkole będącej podstawowym miejscem jego pracy.
Zatem w przypadku nauczyciela już przebywającego na emeryturze, z którym rozwiązywany jest stosunek pracy, ponowna odprawa nie przysługuje. Ustawodawca wyraźnie określił, że świadczenie to przysługuje w związku z przejściem na emeryturę, co pozwala na faktyczną jednorazową wypłatę tego świadczenia. W opisanym przypadku nauczyciel powinien był otrzymać odprawę określoną w art. 87 Karty Nauczyciela w momencie ustania pracy w związku z przejściem na emeryturę. Odprawa ta należy się osobie uprawnionej także w sytuacji, gdy wkrótce dochodzi do ponownego zawarcia stosunku pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Odprawa dla zwalnianego nauczyciela
Karta Nauczyciela wymienia też inne przypadki, w których należy nauczycielowi wypłacić odprawę w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Jest to m.in. odprawa pieniężna dla nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn niezdolności do wykonywania pracy. Jeżeli w wyniku przeprowadzonych badań okresowych lub kontrolnych okaże się, że nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania jest niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy, wówczas dyrektor rozwiązuje z nim stosunek pracy z końcem miesiąca, w którym otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie stwierdzające niezdolność do pracy.
To także odprawa pieniężna dla nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy w wyniku niepodjęcia pracy po upływie dwóch lat urlopu bezpłatnego. Należy bowiem pamiętać, że jeżeli w okresie urlopu bezpłatnego, którego wymiar nie może przekroczyć dwóch lat, nauczyciel nie podjął ponownie pracy, wówczas stosunek pracy tego nauczyciela ulega rozwiązaniu.
I wreszcie, odprawa pieniężna dla nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania w przypadku cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole.
Ponadto dyrektor, który rozwiązał stosunek pracy z nauczycielem z powodu całkowitej lub częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć, wypłaca nauczycielowi odprawę. Sytuacja ta dotyczy jednak nauczyciela zwolnionego w trybie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela. Nauczyciel, którego dotyczy omawiana kwestia, jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy i został zwolniony w trybie art. 27 ust. 1 Karty Nauczyciela. Zatem odprawa z tytułu rozwiązania umowy o pracę z przyczyn organizacyjnych mu nie przysługuje.
Zobacz również: Rozliczenie umowy cywilnoprawnej zawartej z pracownikiem
Odprawa dla zwalnianego pracownika
Prawo do odprawy nauczyciela, o którym mowa w pytaniu, należy rozpatrywać w świetle rozwiązań zawartych w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Zgodnie z art. 8 ust. 1 u.r.s.p., pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
● jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż dwa lata,
● dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od dwóch do ośmiu lat,
● trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad osiem lat.
Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników nakłada na pracodawców obowiązek wypłaty odprawy także w przypadku zwolnień indywidualnych. Obowiązek ten powstaje każdorazowo w przypadku zaistnienia następujących okoliczności:
1) zwolnienie dokonywane jest przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników,
2) wyłącznymi przyczynami stanowiącymi powód zwolnienia są przyczyny niedotyczące pracowników,
3) zwolnienia w okresie 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż ta, która warunkuje istnienie zwolnienia grupowego.
W świetle przytoczonych przepisów bez znaczenia pozostaje fakt, że nauczyciel jest zatrudniony wyłącznie na część etatu oraz że otrzymał już wcześniejszą odprawę emerytalną.
Podstawy prawne
● Ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844; ost. zm. Dz.U. z 2008 r. nr 237, poz. 1654)
● Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674; ost. zm. Dz.U. z 2012 r. poz. 908)
Zobacz: Ile można dorobić do emerytury