Pomyłka w tym zakresie może skutkować nie tylko koniecznością zwrotu części dofinansowania wraz odsetkami, ale również odpowiedzialnością karną związaną ze złożeniem nieprawidłowego oświadczenia w przedmiocie możliwości odliczenia VAT w projekcie.
Zgodnie z rozporządzeniem unijnym nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. podatek od towarów i usług (VAT) jest wydatkiem niekwalifikowalnym w projekcie, z wyjątkiem przypadku, gdy nie podlega on odzyskaniu (odliczeniu) na mocy prawodawstwa krajowego. Innymi słowy, w ramach realizowanego projektu dofinansowanego ze środków unijnych, VAT może zostać sfinansowany wyłącznie wówczas, gdy beneficjent nie ma możliwości jego odliczenia.
Powyższą regułę potwierdza treść krajowych Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 (aktualnie dokument z dnia 19 lipca 2017 r.). Zgodnie z wytycznymi niedozwolone jest podwójne finansowanie wydatków. Podwójne finansowanie oznacza w szczególności poświadczenie, zrefundowanie lub rozliczenie kosztów VAT ze środków funduszy unijnych, a następnie odzyskanie tego podatku ze środków budżetu państwa na podstawie przepisów krajowych.
Przy czym – co szczególnie istotne – dla konieczności uznania VAT-u za wydatek niekwalifikowalny wystarczające jest posiadanie przez beneficjenta prawa do odliczenia. Nie jest zatem istotne czy beneficjent dokona faktycznego odliczenia, wystarczające bowiem jest, że posiada on potencjalną prawną możliwość dokonania takiego odliczenia (faktyczne nieodzyskanie VAT-u związanego z danym projektem nie ma zatem znaczenia w kontekście pociągnięcia beneficjenta do odpowiedzialności).
Zobacz: Centralizacja VAT
Wyjątkowo problematyczne – z punktu widzenia prawa do odliczenia i kwalifikowalności VAT – są działania inwestycyjne, w odniesieniu do których samorządom przysługuje odliczenie częściowe (np. w oparciu o prewspółczynnik). W takich przypadkach reguły kwalifikowalności bardzo często zależą od zasad przyjętych przez daną instytucję udzielającą wsparcia (instytucję zarządzającą). Zasady te określane są najczęściej w regulaminach poszczególnych konkursów. W każdym razie, posiadanie przez beneficjenta chociażby częściowego (często niewielkiego) prawa do odliczenia, przekreśla możliwość refundacji całego VAT-u związanego z daną operacją.
Takie częściowe prawo do odliczenia może wystąpić w szczególności w projektach dotyczących:
- termomodernizacji budynku urzędu lub starostwa,
- budowy kanalizacji sanitarnej lub sieci wodociągowej,
- termomodernizacji budynków jednostek oświatowych (zwłaszcza szkół),
- zakupu sprzętu do jednostek, w tym m.in. w ramach projektów obejmujących e-usługi,
- budowy świetlic wiejskich.
Samorządy, dążąc do uzyskania niewątpliwie potrzebnego wsparcia finansowego, nie mogą zatem zapominać o konieczności kompleksowej weryfikacji kwestii prawa do odliczenia. Jest to szczególnie istotne obecnie, gdy wszystkie jednostki organizacyjne posiadają status podatnika VAT czynnego (w ramach danej JST), co jest jedną z przesłanek umożliwiających odliczenie.
Michał Kostrzewa
radca prawny, specjalizuje się w zakresie optymalnych zasad rozliczeń podatku od towarów i usług, a także w funduszach unijnych
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl