Zatrzymane wadium klasyfikuje się w § 0970 „Wpływy z różnych dochodów”. Wadium pozostaje w zakładzie budżetowym, chyba że przepisy szczególne regulują to inaczej.
Jednostka sektora finansów publicznych ma prawo zatrzymać wpłacone wadium w sytuacjach określonych przepisami prawa, w tym regulującymi gospodarkę nieruchomościami i zamówienia publiczne. W zakresie gospodarki nieruchomościami ustawodawca określił, że jeżeli osoba ustalona jako nabywca nieruchomości nie przystąpi bez usprawiedliwienia do zawarcia umowy w miejscu i w terminie podanych w zawiadomieniu o miejscu i terminie zawarcia umowy sprzedaży lub oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości, organizator przetargu może odstąpić od zawarcia umowy, a wpłacone wadium nie podlega zwrotowi (art. 41 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami).
Również w zakresie zamówień publicznych z przepisów ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp) wyraźnie wynikają sytuacje, w których zamawiający zatrzymuje wadium (wraz z odsetkami). Ma to miejsce w przypadkach, gdy wykonawca, którego oferta została wybrana, odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie, nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy, a także gdy zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy (art. 46 ust. 5 upzp).
Wadium wniesione w pieniądzu stanowi obce środki pieniężne przejściowo znajdujące się w dyspozycji jednostki, tzw. sumy depozytowe. W przypadku jednostek sektora finansów publicznych (w tym zakładów budżetowych) są to środki wyodrębniane na pomocniczych rachunkach bankowych. W księgach rachunkowych zakładów budżetowych do ewidencji obcych środków pieniężnych służy konto 139 „Inne rachunki bankowe”.
Przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z 14 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych nie wyodrębniają paragrafu przeznaczonego do zatrzymania wadium, zatem wpływy z tego tytułu mogą być klasyfikowane w § 0970 „Wpływy z różnych dochodów”.
Ogólne zasady rozliczeń zakładu budżetowego z budżetem państwa określają przepisy działu IV rozdział 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 29 czerwca 2006 r. w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych oraz trybu postępowania przy przekształcaniu w inną formę organizacyjno-prawną (dalej: rozporządzenie z 29 czerwca 2006 r.).
Zakład budżetowy zobowiązany jest do planowania jako wpłaty do budżetu różnicy między sumą planowanych przychodów, powiększonych o planowany stan środków obrotowych na początek roku, a sumą planowanych wydatków, powiększonych o planowany stan środków obrotowych na koniec roku, oraz do dokonywania zaliczkowych wpłat co kwartał w terminie 20 dni po zakończeniu kwartału, a za IV kwartał – zaliczkowo, w terminie do 20 grudnia roku budżetowego. Różnica między faktycznym a planowanym stanem środków obrotowych na koniec roku wpłacana jest w terminie 15 dni od złożenia rocznego sprawozdania finansowego (bilansu). Zasady te dotyczą środków własnych zakładu budżetowego (np. wadium dotyczącego inwestycji realizowanej ze środków własnych).
W przypadku odsetek przepis § 20 ust. 1 rozporządzenia z 29 czerwca 2006 r. reguluje, że oprocentowanie sum depozytowych oraz sum na zlecenie, stanowiących własność osób fizycznych, prawnych i innych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, powiększa ich wartość, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej, z zastrzeżeniem § 21. Postanowienie § 21 stanowi natomiast, że oprocentowanie sum depozytowych oraz sum na zlecenie złożonych przez państwowe jednostki budżetowe i państwowe zakłady budżetowe stanowi dochody budżetu państwa. W przypadkach wskazanych w § 21 przywołanego rozporządzenia, odsetki od środków zgromadzonych na rachunku sum depozytowych powinny zatem być przekazane na rachunek dochodów budżetu państwa.
Schemat. Ewidencja dotycząca wadiów
Podstawy prawne
• Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 42, poz. 340)
• Ustawa z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 65, poz. 545)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 14 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. Nr 107, poz. 726; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 229, poz. 1526)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 29 czerwca 2006 r. w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych oraz trybu postępowania przy przekształcaniu w inną formę organizacyjno-prawną (Dz.U. Nr 116, poz. 783; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 23, poz. 135)
Anna Nowak