Zawód pracownika socjalnego jest tzw. zawodem regulowanym, czyli zawodem podlegającym szczególnym uregulowaniom prawnym w zakresie dopuszczenia do jego wykonywania. Na stanowisku pracownika socjalnego nie można zatrudnić osoby, która dopiero rozpoczyna studia wyższe lub jest w ich trakcie, jak również absolwentów szkół wyższych, którzy nie spełniają ustawowych wymogów kwalifikacyjnych. Określenie uprawnień do wykonywania zawodu pracownika socjalnego wynika bezpośrednio z przepisów ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dalej: ustawa o pomocy społecznej).
Przepisy ustawy o pomocy społecznej w szczegółowy sposób określają wymagania kwalifikacyjne wobec przyszłych pracowników socjalnych. Pracownikiem socjalnym (zgodnie z art. 116 ustawy o pomocy społecznej) może być jedynie osoba, która spełnia co najmniej jeden z następujących warunków:
- posiada dyplom ukończenia kolegium pracowników służb społecznych;
- ukończyła studia wyższe na kierunku praca socjalna;
- do dnia 31 grudnia 2013 r. ukończyła studia wyższe o specjalności przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego na jednym z kierunków: pedagogika, pedagogika specjalna, politologia, polityka społeczna, psychologia, socjologia, nauki o rodzinie.
Kolegia kształcą w zawodzie pracownik socjalny w systemie dziennym, wieczorowym lub zaocznym. Mogą prowadzić również szkolenia specjalizujące dla pracowników socjalnych oraz szkolenia z zakresu organizacji pomocy społecznej. Nauka w kolegium trwa 3 lata i kończy się egzaminem dyplomowym składanym przed komisją powołaną przez dyrektora kolegium.
Oprócz absolwentów kolegiów służb społecznych uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego posiadają osoby, które ukończyły studia wyższe na kierunku praca socjalna. Uprawnienia przysługują niezależnie od rodzaju specjalności. Wymóg wyboru odpowiedniej specjalności nie dotyczy tego kierunku, ponieważ z założenia te właśnie studia w zakresie pracy socjalnej mają kształcić pracowników służb społecznych.
Trzeci warunek dotyczy osób odbywających ustawowo określony kierunek studiów pierwszego stopnia, jednolite studia magisterskie, jak również osób, które ukończyły uzupełniające studia magisterskie (studia drugiego stopnia). Jednakże ukończenie studiów uprawnia do wykonywania zawodu pod warunkiem wyboru odpowiedniej specjalności.
Przepisy ustawy o pomocy społecznej i aktów ją nowelizujących przewidują, że zawód pracownika socjalnego mogą obecnie wykonywać również osoby, które:
- przed 1 maja 2004 r.:
- były zatrudnione na stanowisku pracownika socjalnego (na podstawie dotychczasowych przepisów zachowały one uprawnienia do wykonywania zawodu) - art. 156 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej,
- ukończyły studia wyższe na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia, politologia i nauki społeczne lub socjologia (niezależnie od tego, czy zajmowały się zawodowo pracą socjalną) - art. 156 ust. 1a ustawy o pomocy społecznej,
- były zatrudnione na stanowisku aspiranta pracy socjalnej pod warunkiem ukończenia studiów na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub socjologia, i uzyskały tytuł licencjata do 1 października 2007 r.,
- były zatrudnione na stanowisku aspiranta pracy socjalnej i do 1 października 2009 r. ukończyły studia wyższe magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub socjologia - art. 156 ust. 4 i 5 ustawy o pomocy społecznej;
- do 1 października 2007 r. ukończyły studia wyższe magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub socjologia - art. 156 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej;
- do 1 stycznia 2008 r. otrzymały dyplom uzyskania tytułu zawodowego w zawodzie pracownik socjalny;
- przed 1 stycznia 2007 r. otrzymały dyplom wyższej szkoły zawodowej o specjalności praca socjalna;
- do 31 grudnia 2007 r. ukończyły lub kontynuowały studia wyższe o specjalności praca socjalna na jednym z kierunków: pedagogika, politologia, polityka społeczna, psychologia, socjologia lub nauki o rodzinie; uprawnienia przysługują pod warunkiem uzyskania dyplomu ukończenia tych studiów.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Administracja cały artykuł:
Kwalifikacje i warunki wykonywania zawodu pracownika socjalnego
W artykule omówiono również stopnie specjalizacji oraz obowiązki pracownika socjalnego.