Samorządy walczą z wysokimi cenami energii
W dobie kryzysu energetycznego i środowiskowego poprawa efektywności energetycznej nabiera coraz większego znaczenia. Działania mające na celu zmniejszenie zużycia energii realizowane są nie tylko przez przedsiębiorców i indywidualnych konsumentów, ale przede wszystkim przez jednostki samorządu terytorialnego. Do najbardziej popularnych usprawnień stosowanych przez włodarzy miast, gmin i powiatów należą: modernizacja oświetlenia ulicznego, modernizacja oświetlenia wewnętrznego w budynkach użyteczności publicznej, ocieplenie przegród zewnętrznych budynków (tj. ściany zewnętrzne, dachy, stropodachy), wymiana stolarki okiennej i drzwiowej oraz wymiana źródeł ogrzewania i ciepłej wody użytkowej (c.w.u.).
Samorządy motywuje nie tylko oszczędność
Choć podstawową motywacją do wdrażania przez samorządy kompleksowych usprawnień w gospodarowaniu energią jest oszczędność i niższe koszty działalności, są także inne powody, dla których warto uskuteczniać tego typu działania. Jeden z nich to kwestie środowiskowe – redukowanie zużycia energii oznacza niższy ślad węglowy, a co za tym idzie poprawę jakości powietrza. Nie bez znaczenia jest również budowanie konkurencyjnego wizerunku jednostki samorządowej. Dzięki temu łatwiejszy staje się dostęp do środków finansowych na szczeblu krajowym i międzynarodowym, pozyskiwanie inwestorów zewnętrznych, utrzymanie kapitału w regionie czy organizacja imprez międzynarodowych.
Eksperci firmy Energy Solution, zajmującej się działalnością doradczą dla odbiorców energii elektrycznej i paliwa gazowego zauważają, że dodatkową zachętą dla jednostek samorządowych jest wsparcie finansowe w postaci tzw. Białych Certyfikatów. Taka forma wspomagania finansowego stanowi istotną część pokrycia kosztów inwestycji i nie wyklucza innych źródeł pomocy (tj. środki z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa). Świadectwa Efektywności Energetycznej, inaczej Białe Certyfikaty dotyczą planowanych inwestycji, na które nie zostały jeszcze podpisane umowy z wykonawcą na ich realizację. Ścieżka ich pozyskania sprowadza się do wykonania Audytu Efektywności Energetycznej, w którym wyliczane są oszczędności i złożenia go wraz z wnioskiem oraz niezbędną dokumentacją do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Szczegółowy wykaz przedsięwzięć objętych tym systemem zawarty jest w Obwieszczeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 30 listopada 2021 r. (MP z dnia 22 grudnia 2021 r., poz. 1188).
– Warunkiem ubiegania się o Białe Certyfikaty na przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej jest uzyskanie rocznej oszczędności o wartości minimum 10 toe, co w przeliczeniu na złotówki stanowi ok. 21 523,70 zł dofinansowania do inwestycji (cena 1 toe z dn. 10.11.2022 to: 2 152,37 PLN/toe). Im większe planowane oszczędności energii, tym większą dopłatę może otrzymać beneficjent. Białe Certyfikaty wydawane są przez Urząd Regulacji Energetyki i stanowią prawa majątkowe. Ich wartość na towarowej giełdzie energii sukcesywnie wzrasta co roku, co wyraźnie widać na poniższym wykresie. Wartość kursu dla 1 toe dla każdego miesiąca w poszczególnym roku została uśredniona z notowań giełdowych w danym miesiącu – tłumaczy Agata Zieleniak, Energy Manager i Audytor w firmie Energy Solution.
Termomodernizacja, pompy ciepła, oświetlenie LED
Działania proefektywnościowe samorządów można dobrze zobrazować na przykładzie termomodernizacji budynków oświatowych takich jak: żłobki, przedszkola, oraz szkoły. W tym celu w pierwszej kolejności identyfikuje się obszary strat energii, dla których modernizacja przyniesie namacalne korzyści. Dosyć częstym przedsięwzięciem ograniczającym starty ciepła w tego typu budynkach jest docieplenie elewacji zewnętrznej, docieplenie podłogi na gruncie czy wymiana starej stolarki okiennej.
Zyski energetyczne z tych działań uzależnione są od takich czynników jak powierzchnia i obecny stan techniczny obiektów oraz rodzaje zastosowanych do docieplenia materiałów i technologii. – W bardzo ogólnym ujęciu, z docieplenia ścian zewnętrznych, dachów, stropodachów o łącznej powierzchni ok. 2000 [m2] można uzyskać już 10 toe, czyli powyżej 20 tys. złotych. Taką samą wartość toe można otrzymać z wymiany ok. 200-250 [m2] stolarki okiennej. Im większa powierzchnia przegród zostanie poddana działaniom służącym poprawie efektywności energetycznej, tym większe dofinansowanie do inwestycji – wylicza ekspertka Energy Solution.
Kolejnym usprawnieniem, po wykonaniu prac termomodernizacyjnych, może być wymiana źródła ciepła np. modernizacja kotłów węglowych na pompy ciepła. Skala oszczędności energii zależna jest w tym przypadku od ilości zapotrzebowania na ciepło w danym obiekcie przed modernizacją, sprawności istniejącego źródła oraz od rodzaju i mocy pomp ciepła. Dla przykładu eksperci podają wymianę szkolnej kotłowni węglowej na pompę ciepła o współczynniku COP równym 4. Przy założeniu, że średnioroczne zapotrzebowanie na ciepło dla tego rodzaju budynku wynosi 70 ton węgla, inwestycja może przyczynić się do uzyskania oszczędności na poziomie 30 toe, czyli uzyskania dofinansowania w wysokości 64 500 zł.
Równie istotnym przedsięwzięciem proefektywnościowym na terenach jednostek samorządowych jest wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne typu LED. Oszczędność energii zależy w tym przypadku od ilości mocy opraw oświetleniowych w stanie przed modernizacją i czasu pracy takiego oświetlenia. Na przykład gmina, która na swoim terenie posiada oświetlenie uliczne sodowe, rtęciowe, lub/i metalohalogeny o łącznej mocy 250 kW, z takiej inwestycji może spodziewać się oszczędności na poziomie 50-60 toe, co w przeliczeniu na wartość pieniężną oznacza dopłatę do inwestycji w wysokości 107 618,50 – 129 142,20 zł.
Wyłączanie oświetlenia czy klimatyzacji w czasie nieobecności
Duży wpływ, jeśli chodzi o efektywność energetyczną, zarówno w obiektach samorządowych, jak i wszelkich innych, ma czynnik ludzki. Często chodzi tu o określone przyzwyczajenia i nawyki, takie jak np. wyłączanie oświetlenia czy klimatyzacji w czasie nieobecności. Równie ważna jest w tym zakresie także odpowiednia eksploatacja urządzeń: wykonywanie wymaganych przeglądów technicznych sprzętu (np. kotłów) czy konserwacja produktów sugerowana przez producenta (np. producentów okien i drzwi). Dosyć częstym usprawnieniem redukującym zużycie energii jest ponadto montaż oświetlenia z czujnikiem ruchu w pomieszczeniach, które są mało używane lub na obszarach dróg mało uczęszczanych.
– Warto dodać, że wraz z wdrożeniem wspomnianych przedsięwzięć, istotne jest zarządzanie efektywnością energetyczną w sposób regularny. Jest to możliwe za pomocą montażu inteligentnego systemu pomiarowego, który pozwala monitorować zużycie energii oraz diagnozować jej starty w danym obiekcie czy na danym terenie. System telemetrii jest narzędziem efektywnego zarządzania mediami i pracą energochłonnych urządzeń, czyli kontrolą zużycia energii, co pozwala na optymalizację kosztów. Taki system informacyjny działa w trybie online, zaś dane przedstawiane są w czasie rzeczywistym zarówno w sposób graficzny, jak również są dostępne do odczytu i analizy – podsumowuje Agata Zieleniak z firmy Energy Solution.