Obowiązek zawiadomienia o wypadku
Podstawowym obowiązkiem ubezpieczającego jaki może zostać przewidziany w umowie ubezpieczenia lub OWU jest zawiadomienie w określonym terminie zakładu ubezpieczeń o zajściu wypadku ubezpieczeniowego (art. 818 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zm., dalej jako „kodeks cywilny”). W przypadku umów na cudzy rachunek wspomnianym obowiązkiem można obciążyć zarówno ubezpieczającego jak i ubezpieczonego, chyba że ubezpieczony nie wie o zawarciu umowy na jego rachunek (art. 818 § 2 kodeksu cywilnego). Sankcją za niedopełnienie tego obowiązku z winy umyślnej lub w wyniku rażącego niedbalstwa jest możliwość zmniejszenia przez zakład ubezpieczeń przysługującego świadczenia jeżeli naruszenie obowiązku przyczyniło się do zwiększenia szkody lub uniemożliwiło ubezpieczycielowi ustalenie okoliczności i skutków wypadku (art. 818 § 3 kodeksu cywilnego). Brak zawiadomienia o wypadku nie spowoduje w.w. konsekwencji jeżeli zakład ubezpieczeń otrzyma informację o wypadku w terminie wyznaczonym do zawiadomienia od innych podmiotów np. policji (art. 818 § 4 kodeksu cywilnego).
Obowiązek informacyjny
Poza obowiązkiem zawiadomienia o wypadku ubezpieczający może być zobowiązany do przekazania zakładowi ubezpieczeń określonych informacji i dokumentów dotyczących wypadku ubezpieczeniowego i jego następstw w ramach wynikającego z art. 354 § 2 kodeksu cywilnego obowiązku współdziałania stron stosunku obligacyjnego przy wykonaniu zobowiązania. Ten specyficznie rozumiany obowiązek współdziałania w wykonaniu zobowiązania znajduje zazwyczaj odzwierciedlenie w OWU, które zawierają postanowienia uzależniające spełnienie świadczenia od dostarczenia określonych dokumentów. W tym miejscu przytoczyć należy wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 maja 2013 r., sygn. akt I ACa 322/2013, publ. LexPolonica nr 6717774, w którym Sąd ten stwierdził, że: „Istota zobowiązania ubezpieczenia majątkowego wymaga współdziałania wierzyciela (ubezpieczonego lub innej osoby uprawnionej do otrzymania świadczenia). Jest to ogólna cecha zobowiązań (art. 354 § 2 k.c.), nabierająca szczególnego znaczenia w stosunkach ubezpieczeniowych. Ciążący na zakładzie obowiązek terminowego świadczenia zależy od spełnienia dodatkowych przesłanek dotyczących współdziałania poszkodowanego, w tym zwłaszcza konkretnego roszczenia określonego kwotowo (art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych) oraz obiektywnych możliwości ustalenia okoliczności koniecznych do ustalenia odszkodowania.”
Obowiązek ratowania przedmiotu sporu oraz zapobieżenia szkodzie
Ubezpieczający jak wynika wprost z art. 826 § 1 kodeksu cywilnego w razie zajścia wypadku obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. W ramach realizacji wspomnianego obowiązku ubezpieczający może być zobowiązany do wykonania szeregu konkretnych czynności mających na celu zmniejszenie skutków wypadku np. do poddania się opiece lekarskiej. Umyślne lub będące następstwem rażącego niedbalstwa niewykonanie powyższych obowiązków skutkować może całkowitym zwolnieniem ubezpieczyciela z obowiązku naprawienia szkody (art. 826 § 3 kodeksu cywilnego).
Obowiązek zabezpieczenia dochodzenia roszczeń
Umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą ponadto przewidywać, że w razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest zabezpieczyć możność dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wobec osób odpowiedzialnych za szkodę ( art. 826 § 2 kodeksu cywilnego). Obowiązek ten jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 października 2000 r., sygn. akt IV CKN 131/2000, publ. LexPolonica nr 5105808 dotyczy wyłączenie zachowania się ubezpieczającego po zajściu wypadku ubezpieczeniowego.