Zasada jest taka, że jeżeli jakiekolwiek święto państwowe wypada w sobotę, pracownikowi należy się w zamian dzień wolny od pracy. Wynika to wprost z art. 130 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 z późn. zm.), który stanowi, że każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela, a więc w sobotę również, obniża wymiar czasu pracy pracownika o 8 godzin.
Kwestie związane z nauczycielskimi stosunkami pracy uregulowane są natomiast w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 z późn. zm.). Ustawa ta to tzw. pragmatyka zawodowa, czyli akt prawny, który reguluje w sposób szczegółowy oraz różny od powszechnego prawa pracy zasady określające stosunek pracy określonej kategorii pracowników. Opisuje ona kompetencje, zasady hierarchii służbowej, a także prawa i obowiązki pracowników pracujących na określonych stanowiskach, w tym przypadku nauczycieli. Pragmatyka zawodowa dotyczy całych grup zawodowych: nauczycieli, urzędników, policjantów itd. Różny jest stopień odrębności od przepisów ogólnych, jakie występują w poszczególnych pragmatykach. W większości wprowadzają one korzystniejsze warunki zatrudnienia dla niektórych kategorii pracowników i dotyczą zawodów, których przedstawiciele zajmują szczególną pozycję społeczną.
Art. 91c ust.1 ustawy Karty Nauczyciela, czyli „pragmatyki nauczycielskiej” wskazuje, że przepisy Kodeksu pracy mają zastosowanie w przypadku pedagogów tylko i wyłącznie wtedy, gdy Karta Nauczyciela danej kwestii nie reguluje.
Jeżeli chodzi o czas pracy nauczycieli, to jest on bardzo szczegółowo unormowany w Karcie Nauczyciela. I tak, art. 42c ust. 4 stanowi, że za pracę w święto, przypadające poza dwoma dniami w tygodniu wolnymi od pracy, nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach nauczyciel za pracę w dni wolne może otrzymać wynagrodzenie.
Przepis ten konstytuuje bardzo ważną zasadę, zgodnie z którą nauczyciel może otrzymać dzień wolny w tzw. tygodniu tylko jeżeli pracował w dzień wolny od pracy. Dla nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć obowiązuje pięciodniowy tydzień pracy (art. 42c ust. 1 Karty Nauczyciela). Zwyczajowo dniami wolnymi od pracy dla pedagogów jest sobota i niedziela.
Karta Nauczyciela nie wprowadza zasady obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika w sytuacji, gdy święto w danym roku wypada w sobotę. Dlatego też nauczyciel nie może otrzymać za święto przypadające w tym dniu wolnego w okresie rozliczeniowym.
Co ważne, zasada ta dotyczy zarówno nauczycieli szkół i przedszkoli, a także dyrektorów i wicedyrektorów szkól, przedszkoli i placówek systemu oświaty. Wszystkie te osoby zatrudnione są w szkołach publicznych w oparciu o przepisy Karty Nauczyciela. Są tu jednak wyjątki, bo np. dyrektorem szkoły niekoniecznie musi być nauczyciel. Jeżeli mamy do czynienia z dyrektorem - menadżerem zatrudnionym w oparciu o przepisy Kodeksu pracy i ustawy o pracownikach samorządowych, wówczas jak najbardziej może on otrzymać dzień wolny za święto przypadające w sobotę. Jednakże są to przypadki marginalne, gdyż bardzo rzadko można spotkać dyrektora jednostki oświatowej niebędącego nauczycielem.
Inna jest sytuacja pozostałych pracowników szkół i przedszkoli (administracja i obsługa). Z racji tego, że ustawa o pracownikach samorządowych, a więc pragmatyka pracowników zatrudnionych w tzw. budżetówce, nie wypowiada się w kwestii wolnego za święto w sobotę. Do nich ma więc zastosowanie art. 130 kodeksu pracy i przysługuje im prawo do dnia wolnego za święto przypadające w sobotę.