Jak wynika z k.p. każdy pracownik ma prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Jak wynika z podanej definicji, urlop przysługuje pracownikowi każdego roku. Prawo do kolejnego urlopu pracownik nabywa w każdym kolejnym roku kalendarzowym. W uchwale z dnia 4 kwietnia 1995 r. (I PZP 10/95) Sąd Najwyższy wskazał, że pracownik nabywa prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego z dniem 1 stycznia danego roku. Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.
Długość urlopu
Długość urlopu zależy od łącznego stażu pracy i wykształcenia. Jak wskazuje art. 154 § 1 k.p., wymiar urlopu wynosi:
- 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
- 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
W przypadku osób, które są zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy (na niepełny etat), czas urlopu ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Za podstawę należy wziąć w tym wypadku staż pracy wskazany § 1. Niepełny dzień urlopu pracodawca zaokrągla w górę do pełnego dnia.
pracownikowi zatrudnionemu na 1/3 etatu przysługuje urlop w wymiarze:
- jeżeli jest zatrudniony krócej niż 10 lat - 7 dni (20 dni x 1/3 = 6,67 dni - należy zaokrąglić w górę);
- jeżeli jest zatrudniony co najmniej 10 lat - 9 dni (26 dni x 1/3 = 8,67).
Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, w wymiarze tylu godzin, ile w danym dniu pracownik powinien przepracować, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Należy zaznaczyć, że czas urlopu podawany jest godzinowo. Przyjmuje się przy tym, że 1 dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy.
Jan K zatrudniony jest na 1/2 etatu i pracuje dziennie po 4 godziny. Tak więc przysługuje mu urlop w wymiarze:
- 10 dni x 8 godzin = 80 godzin ALBO
- 13 dni x 8 godzin = 104 godziny;
Urlopu udziela się na faktyczny dzień pracy w wymiarze tylu godzin, ile w danym dniu pracownik powinien przepracować, tak więc Janowi K przysługuje urlop w faktycznym wymiarze:
- 80 godzin : 4 godz. = 20 dni ALBO
- 104 godz. : 4 godz. = 26 dni.
Długość urlopu a zatrudnienie
Często zdarza się tak, że nawiązanie albo rozwiązanie stosunku pracy następuje w trakcie trwania roku kalendarzowego. W takim wypadku wymiar urlopu jest również obliczany proporcjonalnie a więc na takich samych zasadach jak wyżej opisane. Jest tak dlatego, że osoba podejmująca pracę w trakcie trwania roku kalendarzowego, otrzymuje prawo do urlopu z góry, proporcjonalnie do okresu zatrudnienia.
Zobacz: ZUS
Warto zwrócić uwagę na to, że gdy pracownik jest zatrudniany w trakcie trwania miesiąca, pracodawca ma obowiązek przyznania urlopu za miesiąc, w którym pracownik rozpoczął pracę (nawet jeżeli przepracował w nim tylko jeden dzień). Ten obowiązek wynika z art. 1552a § 2 k.p, który wskazuje na to, że niepełny miesiąc pracy należy zaokrąglić w górę do pełnego miesiąca.
W sytuacji, w której pracownik wykorzystał przysługujący mu urlop u poprzedniego pracodawcy, przed ustaniem zatrudnienia, to uwzględnia się to przy obliczaniu urlopu proporcjonalnego. W razie zmiany pracy urlop nie może przekroczyć odpowiednio 20 lub 26 dni.
Inne zasady obejmują sytuacje gdy pracownik podejmuje swoją pierwszą pracę. W takim wypadku pracownik, w pierwszym roku kalendarzowym, z każdym przepracowanym miesiącem nabywa prawo do 1/12 urlopu. Dopiero od 1 stycznia roku następnego, pracownik otrzyma z góry prawo do urlopu na standardowych zasadach.
Zmiana wymiaru czasu pracy w czasie roku
Zdarzają się sytuację, w których w ciągu roku, wymiar czasu pracy pracownika zmienia się odpowiednio na większy bądź mniejszy. W takim wypadku należy oddzielnie obliczyć wymiar urlopu przed i po zmianie wymiaru pracy. Należy przy tym pamiętać, że długość urlopu nie może przekroczyć przy tym odpowiednio 20 lub 26 dni.
Joanna W jest uprawniona do 26 dni urlopu a także jest zatrudniona na umowę na czas nieokreślony, na 1/2 etatu. 1 sierpnia 2014 r. jej umowa zostaje aneksowana na skutek czego zostaje zatrudniona na pełny etat. Pracodawca przeliczy przysługujący pani Emilii wymiar urlopu wypoczynkowego:
- 26 dni wymiar roczny x 1/2 etatu / 12 miesięcy x 7 miesięcy (styczeń – lipiec) = 7,5833
- 26 dni x 1 etat / 12 miesięcy x 5 miesięcy (sierpień – grudzień) = 10,8333
- razem 7,5833 + 10,8333 = 18,4166 czyli po zaokrągleniu 19 dni.
Co do zasady zaokrągleń dokonuje się na ostatnim etapie obliczeń, jednak zaokrąglenie na wcześniejszym etapie jest możliwe a ponadto bardziej korzystne dla pracownika.
Opracowano na podstawie:
Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t Dz.U. z 2016. poz. 1666; z późn. zm.)
Uchwała SN z dnia 4 kwietnia 1995 r. (I PZP 10/95)