Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów enumeratywnie wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. W myśl art. 16 ust. 1 pkt 22 tej ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu: wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług, zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad, zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 14 marca 2014 r., sygn akt I SA/Wr 251/14 (LEX nr 1463406) stwierdził, iż: „kosztami uzyskania przychodu są więc wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów. Koszty ponoszone przez podatnika należy oceniać pod kątem ich celowości, a więc dążenia do uzyskania przychodów. Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu.
Zobacz również w INFORRB: W którym kodzie należy wykazać szkolenia bhp dla nauczycieli
Aby uznać wypłacone odszkodowanie za koszt uzyskania przychodów winno zatem być poniesione w celu osiągnięcia przychodu albo w celu zabezpieczenia bądź zachowania źródła przychodów. Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronienie istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób. Istotą tego rodzaju kosztów jest ich obligatoryjne poniesienie w celu nie dopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości.”
Zatem jeżeli osoba prawna będzie zobowiązana do zapłaty osobie trzeciej odszkodowania, w celu naprawienia szkody powstałej w majątku osoby trzeciej, na skutek działania lub zaniechania osoby prawnej, to takiego odszkodowania nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Albowiem wypłata takiego odszkodowania nie spełnia warunku pozostawania w związku przyczynowo – skutkowym z przychodem.
Ponadto nawet jeżeli osoba prawna dojdzie do porozumienia z osobą trzecią, i zawrze z nią ugodę, w wyniku której zobowiąże się wypłacić odszkodowanie w niższej kwocie, niż żądała tego osoba trzecia również nie można takiego odszkodowania zaliczyć do w/w kosztów. Działania osoby prawnej polegające na ograniczeniu strat osoby prawnej nie stanowi, bowiem wystarczającej podstawy do uznania, iż wydatek w postaci poniesionego odszkodowania został poniesiony w celu zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodów.
Autor: Przemysław Naworol - aplikant adwokacki