Zdaniem Prokuratury Okręgowej w Warszawie, której stanowisko podziela Ministerstwo Sprawiedliwości, gminy będą musiały zwracać opłatę śmieciową, która została pobrana na podstawie uchwał unieważnionych przez sądy administracyjne.
Czy unieważnienie uchwały śmieciowej oznacza zwrot nadpłaconych środków?
Mieszkańcy, wnioskując o zwrot nadpłaty, będą mogli powoływać się na przepisy ordynacji podatkowej.
Przed sądami administracyjnymi toczą się postępowania związane ze stwierdzeniem nieważności uchwał, na podstawie których samorządy naliczały opłaty za odbiór odpadów. Zdaniem Prokuratury Okręgowej w Warszawie, której stanowisko podziela Ministerstwo Sprawiedliwości, w przypadku unieważnienia uchwały mieszkańcy powinni otrzymać zwrot nadpłaconych środków za okres, kiedy były one pobierane w oparciu o unieważnioną uchwałę.
„Te kwestie muszą być dalej rozstrzygane pomiędzy organem, który wydał zdaniem sądu wadliwą uchwałę, a skarżącymi, czyli w tym przypadku mieszkańcami, organizacjami. Spór musi być konsekwentnie rozpatrywany w relacji pomiędzy skarżącym a organem stanowiącym, który te uchwały przegłosowywał i oczywiście dalej na drodze sądowej, żeby rozstrzygnąć wszystkie niejasności. Na pewno w tej sprawie nie może rozstrzygać żaden zewnętrzny organ wykonawczy, bo to jest postępowanie sądowe” – wskazuje minister ds. samorządu Włodzimierz Tomaszewski.
Kiedy mieszkańcy miast mogą otrzymać zwrot opłat za śmieci?
Według prokuratury stwierdzenie nieważności uchwały oznacza, że akt ten od samego początku „nie był zdolny do wywołania skutku prawnego, a zatem do kształtowania uprawnień czy obowiązków”.
„W przypadku stwierdzenia nieważności przepisów uchwały w przedmiocie ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w zakresie w jakim dotyczyły, one wysokości takiej opłaty uznać należy, że w okresie w którym obowiązywał taki akt, zastosowanie winny znajdować przepisy regulujące poprzednio ww. zagadnienie, a wiec wysokość stawki w nich określona” – czytamy w stanowisku prokuratury.
Jak mieszkańcy miast mogą otrzymać zwrot opłaty za śmieci?
Oznacza to, że mieszkańcy będą mogli ubiegać się o zwrot nadpłaconej kwoty na podstawie wniosku skierowanego do właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. W ocenie prokuratury „w sprawie zwrotu kwot wpłaconych tytułem opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w oparciu o przepisy uchwały, która została następnie wyeliminowana ze skutkiem ex tune z obrotu prawnego zastosowanie znajdą przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1.997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540, dalej o.p.)”.
„Zgodnie z art. 72 § I pkt 1 o.p., za nadpłatę uważa się m.in. kwotę nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Wydaje się, że pogląd prezentowany w orzecznictwie sądowo-administracyjnym, dopuszcza zastosowanie ww. przepisów w sprawach dot. opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi” – wskazuje prokuratura.
Zgodnie z przepisami, zaskarżeniu może podlegać nawet ta uchwała, która już została zmieniona, ale obowiązywała w przeszłości. Dotyczy to m.in. wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w maju oddalił skargę kasacyjną Ekologicznego Związku Gmin Dorzecza Koprzywianki zrzeszającego 14 samorządów województwa świętokrzyskiego dotyczącą uchwały z dnia 2 sierpnia 2019 w sprawie ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Podobne postępowanie w sprawie naliczania opłat śmieciowych toczy się też w związku z uchwałą miasta stołecznego Warszawy.