Procedura wyceny należności dla potrzeb sporządzania bilansu
Zamierzeniem procedury wyceny należności na dzień bilansowy jest zaktualizowanie wartości bilansowej tychże aktywów w kontekście wartości wynikającej z ksiąg rachunkowych jednostki.
Efektem analizy ujętych w ewidencji księgowej należności jednostki jest ich segmentacja na:
- należności przedawnione;
- należności umorzone;
- należności nieściągalne;
- należności wątpliwe.
Generalnie należności umorzone, przedawnione, nieściągalne to należności utracone, co ma swoje podstawowe reperkusje w fakcie niemożności uznania ich za aktywa (brak spełniania przesłanki kwalifikacyjnej, co do przyszłych korzyści ekonomicznych dla jednostki). W przypadku należności przedawnionych utrata ich wartości następuje wobec upływu przewidzianego przepisami prawa czasu dochodzenia wierzytelności na drodze cywilnoprawnej.
Przedawnienie determinuje zwolnienie dłużnika z obowiązku zapłaty. Takie należności w większości przypadków nie zostaną uregulowane (dłużnik nie ma już obowiązku zapłaty, ale hipotetycznie ma prawo uregulować swoje przedawnione zobowiązanie).
Zobacz również: Sprawozdania jednostek oświatowych objętych wspólną obsługą finansową
Co do zasady, za Kodeksem cywilnym, termin przedawnienia wynosi 10 lat, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Krótsze terminy przedawnienia są przewidziane m.in.:
- po 1 roku
- dla wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia, pogorszenia rzeczy;
- pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika na skutek niewykonania, bądź nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, licząc od dnia powzięcia o tym wiadomości, ale nie później niż 3 lata od jej wyrządzenia;
- po 2 latach
- wynikające z umowy o dzieło, licząc od dnia wykonania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane od dnia w którym zgodnie z umową miało być oddane;
- z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorcy;
- po 3 latach
- o świadczenia okresowe
- o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym.
Bieg przedawnienia przerywa:
- każda czynność przed sądem lub innymi organami powołanymi do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń, przedsięwzięta w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia, zabezpieczenia roszczenia;
- uznanie roszczenia przez stronę lub jej pełnomocnika na podstawie dwustronnej ugody lub jednostronnego oświadczenia (np. poprzez potwierdzenie salda przez osoby upoważnione do składania oświadczenia woli w imieniu jednostki).
Dualizm odsetek za zwlokę w zapłacie stanowiących integralną cześć należności wyraża się tym, że:
1. odsetki nie mają bytu samodzielnego (w sytuacji, gdy zapłata należności głównej nie została dokonana do terminu przedawnienia, wtedy odsetki przedawniają się w terminie przedawnienia należności głównej);
2. odsetki mają byt samodzielny (w sytuacji, gdy należność główna wygasła na skutek jej zapłaty a nie przedawnienia, wtedy odsetki przedawniają się po 3 latach).
Instytucja przedawnienia należności wywołuje konkretne skutki prawne i ekonomiczne, implikuje bowiem wyłączeniem przedawnionych należności z aktywów jednostki.
Od strony operacyjnej (techniczno-księgowej) taka sytuacja przyjmuje postać zapisu:
Ma - konto zespołu 2 (221, 234 240)
Wn - konto odpisu aktualizującego wartość należności (290), o ile odpisy takie były uprzednio dokonane, bądź w zależności od charakteru wyłączanych należności
Wn - konto pozostałych kosztów operacyjnych (761)
Wn - konto kosztów finansowych (751)
Wn - konto strat nadzwyczajnych (771)
Poprzez przeprowadzone zapisy księgowe utrata wartości aktywów na skutek przedawnienia należności została zaewidencjonowana.
Przeprowadzona procedura wyceny należności zostanie odzwierciedlona w sprawozdaniu finansowym w sposób następujący:
- w bilansie należności przedawnione nie zostaną zaprezentowane w sposób bezpośredni;
- w bilansie należności przedawnione zostaną zaprezentowane pośrednio poprzez wynik finansowy netto, o ile wystąpiły przesłanki ujęcia zdarzenia na kontach kosztów strat nadzwyczajnych;
- w rachunku zysków i strat w sposób pośredni kontami pozostałych kosztów operacyjnych, kosztów finansowych, strat nadzwyczajnych, o ile wystąpiły przesłanki ujęcia zdarzenia na kontach kosztów, strat nadzwyczajnych;
- w zestawieniu zmian w funduszu w sposób pośredni poprzez wynik finansowy netto, o ile wystąpiły przesłanki ujęcia zdarzenia na kontach kosztów, strat nadzwyczajnych.
Polecamy serwis: Sprawozdawczość