Na podstawie obowiązującego jednostki sektora finansów publicznych prawa, w tym ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości z uwzględnieniem zasad nadanych ustawą z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, a także rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej księgi rachunkowe prowadzi się, a sprawozdania finansowe sporządza w języku polskim i w walucie polskiej.
Każda pozycja aktywów i pasywów bądź przychodów i kosztów wyrażona w walucie obcej musi zostać ujęta w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym w walucie polskiej. Ten ustawowy wymóg oznacza konieczność przeliczania każdej operacji gospodarczej wyrażonej w walucie obcej na jej równowartość w walucie polskiej przy zastosowaniu kursu waluty.
Użycie mechanizmu przeliczeniowego pozwala na ujęcie w księgach rachunkowych rozliczenia transakcji oraz wycenę do bilansu aktywów i pasywów w walucie krajowej, choć opiewają one na waluty obce.
Z uwagi na fakt, iż rynek walutowy jest rynkiem ekstremalnie chwiejnym, a ceny podlegają licznym zmianom, następuje tu zmiana wartości złotowej aktywów i pasywów wyrażonych w walucie obcej, pomimo iż kwota, na jaką opiewają, pozostaje ta sama.
Skutkiem takich zmian są różnice kursowe, czyli różnice wynikające ze zmiany kursu waluty obcej w stosunku do złotego, występujące między określonym momentem (np. moment powstania zobowiązania i moment uregulowania płatności).
Różnice kursowe są różnicami między ustaloną według jednego kursu a ustaloną według następnego kursu wartością złotową aktywów i pasywów wyrażoną w walucie obcej.
Istotne jest zrozumienie zasad wyceny operacji, oraz stosowania kursów walut w świetle prawa bilansowego.
Poprzez regulacje rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości, jednostki budżetowe należności zobowiązania oraz inne składniki aktywów i pasywów powinny wyceniać nie później niż na koniec kwartału, czyli i na dzień bilansowy, według zasad obowiązujących na dzień bilansowy.
Zasady przeliczania na złote polskie przychodów, kosztów, aktywów i zobowiązań wyrażonych w walutach obcych, a także ich zapłaty, jak i zasady stosowane do przeliczania odpowiednich kursów walut, sposób rozliczania różnic kursowych powstałych w wyniku tych przeliczeń zostały sprecyzowane w art. 30 ustawy o rachunkowości.
Według prawa bilansowego obowiązkiem jest wycena nie rzadziej niż na dzień bilansowy aktywów (z wyłączeniem aktywów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów wyrażonych w walutach obcych. Przeliczenie na dzień bilansowy jest dokonywane po obowiązującym na dzień bilansowy kursie średnim ustalanym dla danej waluty przez NBP.
Ustawodawca w art. 30 ust. 1 pkt 2. zastrzegł, iż gotówkę znajdująca się w jednostkach prowadzących kupno/sprzedaż walut obcych wycenia się (nie rzadziej niż na dzień bilansowy) przy zastosowaniu kursu, po którym nastąpił jej zakup nie wyższym jednak od średniego kursu ustalonym dla danej waluty przez NBP.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. 2013, poz. 330 z późn. zm.);
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 289);
Polecamy serwis: Sprawozdawczość finansowa