1 stycznia 2018 r. wszedł w życie obowiązek przekazywania przez wszystkich podatników ewidencji VAT w formie Jednolitego Pliku Kontrolnego.
Oznacza to, że - według szacunków rządu - JPK obejmie swoim działaniem od lutego (wtedy firmy będą musiały złożyć JPK dotyczące transakcji styczniowych) 1,6 mln płatników VAT. W ten sposób trzykrotnie zwiększy się liczba faktur objętych systemem JPK, funkcjonującym w ograniczonym zakresie od 2016 roku.
W 2018 roku nawet najmniejsi podatnicy VAT muszą się skomputeryzować, by móc przekazywać Jednolity Plik Kontrolny. Będą musieli wysyłać rejestry transakcji VAT za pośrednictwem bramki, którą udostępni resort finansów. JPK nie obejmuje podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego, których obrót nie przekracza 200 tys. zł rocznie, ani tych, którzy nie są zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT.
W lipcu 2018 roku podatników tych czeka jeszcze zmiana. Podmioty, które prowadzą elektroniczną dokumentację księgową będą musiały wysyłać - na żądanie urzędu skarbowego - także inne struktury logiczne JPK, np. książkę przychodów i rozchodów, czy wyciągi magazynowe.
Od 2018 weszła też w życie inna ważna zmiana podatkowa - to kompleksowa nowela ustaw podatkowych, która zakłada m.in. podwyższenie kwoty wolnej od podatku – z 6,6 tys. zł do 8 tys. zł. Jednocześnie przewidziano utrzymanie degresywnej kwoty wolnej od podatku dla dochodów stanowiących podstawę opodatkowania przekraczającą 8 tys. zł, ale nieprzekraczającą 13 tys. zł oraz dla dochodów stanowiących podstawę opodatkowania przekraczającą 85 tys. 528 zł, lecz nieprzekraczającą 127 tys. zł. Oznacza to, że nie zmieni się kwota wolna od podatku dla dochodów stanowiących podstawę opodatkowania, przekraczających 13 tys. zł oraz nieprzekraczających 85 tys. 528 zł rocznie.
Ustawa zakłada także podniesienie o 100 proc. rocznego limitu 50-proc. kosztów uzyskania przychodów, który wyniesie 85 tys. 528 zł. W efekcie wzrosną dochody, którymi będą dysponować twórcy.
Dokument zawiera rozwiązania zgodne z dyrektywą UE, mające przeciwdziałać przenoszeniu zysku do innych krajów w celu korzystniejszego opodatkowania. Jednym z proponowanych rozwiązań jest uniemożliwienie kompensowania, sztucznie kreowanych strat na operacjach finansowych, z dochodem z prowadzonej działalności gospodarczej (działalności operacyjnej). W przypadku podatkowych grup kapitałowych przewidziano m.in. odstąpienie od możliwości uznawania darowizn za koszty uzyskania przychodów.
Ta sama ustawa wprowadza także tzw. minimalny podatek dochodowy dla właścicieli nieruchomości komercyjnych o wartości przekraczającej 10 mln zł (chodzi m.in. o biura, centra handlowe i domy towarowe). Ma to, jak wyjaśniali w toku prac przedstawiciele MF, uszczelnić system płacenia podatków przez np. podmioty handlowe.
Ustawa zmienia również zasady opodatkowania najmu. Zaproponowano ograniczenie stosowania stawki ryczałtu 8,5 proc. od przychodów z najmu nieprzekraczających rocznie 100 tys. zł. Przewidziano też wprowadzenie stawki ryczałtu 12,5 proc. od nadwyżki przychodów z najmu (poza działalnością gospodarczą) ponad 100 tys. zł.
Inna zmiana to rezygnacja z nieopodatkowywania dochodów z działalności gospodarczej, w części przeznaczonej na działalność rolniczą.
Jedną ze zmian, mających ułatwić działalność gospodarczą małym i średnim firmom jest podwyższenie z 3,5 do 10 tys. zł limitu wartości środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Umożliwi to jednorazowe zaliczenie wydatków na nabycie tych środków do kosztów uzyskania przychodów.
Suma tych wszystkich zmian w tym roku ma przynieść budżetowi dodatkowo około 1 mld zł oraz ok. sto kilkadziesiąt milionów złotych dla samorządów.
Zobacz: Podatki
Od 2018 roku także dane podatkowe największych firm są publicznie dostępne, co przewiduje nowelizacja ustawy o CIT. Chodzi o firmy o przychodach co najmniej 50 mln euro rocznie (w przeliczeniu na złote) oraz tzw. podatkowe grupy kapitałowe.
1 stycznia weszła też w życie tzw. ustawa o STIR, która ma umożliwić blokowanie kont bankowych, które mogłyby służyć przestępcom. Ustawa kreuje system wymiany informacji między systemem bankowym, a administracją skarbową. Umożliwia administracji dokonywanie analiz finansowych, pozwalających na identyfikację przepływów symptomatycznych dla wyłudzeń skarbowych. Zakłada, że powstanie System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej (STIR), który ma umożliwić Krajowej Administracji Skarbowej uzyskiwanie odpowiednich danych do odpowiednio szybkiej reakcji.
Od nowego roku zmieniły się też przepisy dotyczące zwolnień z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas fiskalnych przez pewne grupy podatników. Obligatoryjnym obowiązkiem rejestracji sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej, niezależnie od wielkości obrotu, objęte zostaną nowe grupy usług, takie jak np. sprzedaż biletów do cyrków, wesołych miasteczek, dyskotek i na sale taneczne.
1 lipca 2018 roku zacznie obowiązywać inna kluczowa regulacja, z punktu widzenia uszczelnienia systemu podatkowego, przede wszystkim systemu VAT - mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Płatność za nabyty towar lub usługę będzie dzielona - zapłata odpowiadająca wartości sprzedaży netto będzie płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie podatku od towarów i usług, będzie płacona na specjalne konto dostawcy - rachunek VAT.
Nowe mechanizmy uszczelniające może też zapewnić ratyfikacja przez Polskę tzw. Konwencji MLI (Multilateral Instrument to Modify Bilateral Tax Treaties). Konwencja ma uniemożliwiać optymalizacje podatkowe wielkim korporacjom, a podpisało ją ponad 100 państw. W przypadku Polski zakłada ona zmianę zawartych przez nasz kraj 78 umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
MLI, jak wyjaśniali w toku prac ratyfikacyjnych w parlamencie przedstawiciele Ministerstwa Finansów, ma skuteczniej przeciwdziałać agresywnym optymalizacjom podatkowym na skalę międzynarodową. Wejście w życie pierwszych zmian do umów podatkowych zakładane jest przez OECD na początek 2018 roku, choć największe efekty dla systemu podatkowego ma przynieść w 2019 roku.
W 2018 roku, po dwóch latach obniżek związanych z deflacją, wzrosną także maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych. Podwyżka ma związek z inflacją i wyniesie średnio 1,9 proc.
Zobacz: Finanse publiczne
W 2018 roku maksymalna stawka podatku od nieruchomości mieszkalnych wzrośnie do 0,76 zł od 1 m kw. powierzchni, czyli zaledwie o 1 gr. Z kolei górna, dopuszczalna stawka podatku od budynków lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wyniesie w przyszłym roku 23,10 zł od 1 m kw. powierzchni, a więc o 44 gr więcej niż obecnie.
Bardziej zauważalne będą wzrosty stawek maksymalnych w przypadku podatków od środków transportowych. Przykładowo stawka podatku za samochód ciężarowy o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony do 5,5 tony włącznie wzrośnie do 819,59 zł, czyli o 15,29 zł. W przypadku ciężarówek o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton górna stawka podatku wyniesie w przyszłym roku 3130,90 zł, a więc o 58,38 zł więcej.
Według przedłożonego przez rząd w Sejmie projektu budżetu, dochody podatkowe w 2018 roku wyniosą 331 mld 672 mln 637 tys. zł, tj. o 6,6 proc. nominalnie więcej w stosunku do prognozowanego wykonania w 2017 r.
Dochody budżetu państwa z podatku od towarów i usług w 2018 r. prognozowane są w wysokości 166 mld zł. W stosunku do prognozowanego wykonania w 2017 r. oznacza to wzrost o 8,1 proc. (12,5 mld zł).
W 2018 r. dochody z akcyzy wyniosą 70 mld zł, co oznacza 2,9-proc. wzrost w stosunku do prognozowanego wykonania w 2017 r. Relacja dochodów z tego źródła do PKB wyniesie w 2018 r. 3,4 proc. i będzie niższa o 0,1 pkt. proc. w stosunku do 2017 r.
Dochody z podatku od gier mają wynieść 1 mld 913,9 mln zł, tj. o 12 proc. więcej niż prognozowane wykonanie w 2017 r., natomiast z CIT mają wynieść 32,4 mld zł, co oznacza wzrost o 8,7 proc. w stosunku do prognozowanego wykonania w 2017 r. Rząd przewiduje też w 2018 r. wzrost dochodów z PIT do poziomu 55,5 mld zł, czyli o 6,3 proc.
Dochody budżetu z podatku od niektórych instytucji finansowych założono w kwocie 4 mld 568,6 mln zł, tj. o 6,1 proc. więcej w porównaniu z tegorocznym wykonaniem. Wiceminister Paweł Gruza zapowiadał jesienią nowe propozycje, dotyczące podatku od instytucji finansowych (tzw. podatku bankowego), w wyniku których podatek ten będzie "bardziej intratny dla gospodarki i instytucji finansowych".
Z kolei planowane w 2018 roku wpływy z podatku od wydobycia niektórych kopalin mają wynieść 1 mld 290 mln zł zł, co oznacza spadek w stosunku do prognozowanego wykonania 2017 r. o 21,3 proc.
W przypadku dochodów niepodatkowych rząd prognozuje kwotę 21 mld 922,5 mln zł, co oznacza spadek o 29,1 proc. Założono, że dochody z cła wyniosą 3 mld 787 mln (wzrost o 1,8 proc.), z tytułu dywidend i wpłat z zysku wyniosą 2 mld 247,9 mln zł (wzrost o 27 proc.). MF nie przewiduje w przyszłym roku wypłaty z zysku NBP. (PAP)
autor: Piotr Śmiłowicz
edytor: Dorota Skrobisz