Odpowiednia polityka prorodzinna w zakresie godzenia obowiązków zawodowych z wychowaniem dziecka wydaje się być jednym z ważniejszych problemów, z którymi muszą się zmierzyć pracownicy planujący powiększenie rodziny. W ciągu ostatnich lat nastąpiło znaczne rozszerzenie uprawnień związanych z rodzicielstwem, dzięki czemu pracujący rodzice mogą spędzić więcej czas z dzieckiem w jego pierwszych latach życia. Nowelizacja wchodząca w życie w 2016 roku kładzie na to jeszcze większy nacisk.
Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016
Urlop macierzyński
Najistotniejszą zmianą w 2016 roku będzie wydłużenie możliwości wspólnej opieki nad dzieckiem oraz wprowadzenie możliwości wymiany częściami urlopu nie tylko między rodzicami-pracownikami, ale również wówczas, gdy jedno z rodziców posiada inny tytuł do ubezpieczenia, np. prowadzi działalność gospodarczą. Taka wymiana jest możliwa wtedy, gdy matka wykorzysta 14 tygodni urlopu po porodzie lub posiada orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji i wykorzysta przynajmniej 8 tygodni urlopu. W tych dwóch przypadkach pozostałą część urlopu może wykorzystać pracownik-ojciec wychowujący dziecko lub ubezpieczony ojciec dziecka, który w celu sprawowania nad nim opieki przerwie działalność zarobkową. Co więcej, w przypadku przejęcia urlopu po matce niezdolnej do samodzielnej egzystencji osobą uprawnioną do wykorzystania pozostałej części urlopu jest nie tylko ojciec, ale też ubezpieczony inny członek najbliższej rodziny.
Zobacz również: Jak udzielać dni wolnych na opiekę nad dzieckiem po zmianach od 2 stycznia 2016 r.
Istotną zmianą jest też wyprowadzenie możliwości wykorzystania przez pracownika-ojca części urlopu macierzyńskiego, wtedy gdy matka dziecka w chwili porodu nie miała prawa do urlopu macierzyńskiego, ale podjęła zatrudnienie w trakcie pierwszego roku życia dziecka w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takiej sytuacji pracownikowi-ojcu przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego, który trwa od dnia podjęcia zatrudnienia przez matkę do wyczerpania pełnego wymiaru urlopu macierzyńskiego.
W zakresie przepisów dotyczących urlopu macierzyńskiego ustawodawca nie wprowadził zmian dotyczących długości urlopu uzależnionego od ilości urodzonych dzieci w trakcie jednego porodu (20 – 37 tygodni). Utrzymane w mocy zostały również postanowienia dotyczące obowiązkowego wykorzystania 14 tygodni po porodzie przez matkę.
Urlop ojcowski
Zmiana dotycząca urlopu ojcowskiego polega na wydłużeniu okresu możliwości jego wykorzystania. Do tej pory ojciec biologiczny mógł skorzystać z dwutygodniowego urlopu do czasu ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia, a ojciec adopcyjny do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia. Od 2 stycznia 2016 roku terminy te ulegają wydłużeniu do 24 miesięcy.
Urlop rodzicielski
Do tej pory możliwość opieki nad dzieckiem składała się z trzech oddzielnych części: urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu wychowawczego. W nowelizacji dotychczasowy dodatkowy urlop macierzyński zostaje połączony z urlopem rodzicielskim. Z punktu widzenia pracownika jest to zmiana dotycząca głownie nazewnictwa, ponieważ okresy trwania obu urlopu zostały do siebie dodane, a zasady wyliczania wysokości podstawy wymiaru zasiłku pozostały bez zmian. Nadal z urlopu rodzicielskiego będą mogli korzystać oboje rodzice.
Zmianie uległ jednak sposób wykorzystania urlopu rodzicielskiego. Do tej pory był on udzielany jednorazowo lub w nie więcej niż trzech częściach, które miały następować po sobie. Obecnie urlop może być udzielony w 4 częściach, z czego 16 tygodni może zostać wykorzystane najpóźniej do zakończenia roku kalendarzowego w którym dziecko ukończy 6 lat.
Urlop wychowawczy
Oboje rodzice, których staż pracy wynosi co najmniej 6 miesięcy, mają prawo wykorzystania urlopu wychowawczego trwającego do 36 miesięcy. Liczba części w których można wykorzystać urlop zostaje zwiększona do 5. Do tej pory granicą wieku dziecka, kiedy można było skorzystać z tej możliwości było 5 lat, w nowelizacji granicą tą jest koniec roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. W dalszym ciągu w przypadku dziecka niepełnosprawnego lub wymagającego osobistej opieki taki urlop można wykorzystać do dnia 18 urodzin dziecka.
Podstawa prawna:
- Art. 180, Art. 1821, Art. 1821a, Art. 1823, Art. 186 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2015 r., poz. 1240)
Polecamy serwis: Urlopy