Wydawać by się mogło, że dyskusja na temat wprowadzenia zwolnienia w podatku od nieruchomości dla nieruchomości należących do gmin jest dyskusją akademicką. Skoro podatek od nieruchomości stanowi w całości dochód gminy, więc jeśli musi ona opodatkować swoje nieruchomości, to ani na tym nie zarabia, ani nie traci. Przypomina to przekładanie pieniędzy z lewej kieszeni do prawej.
Jednakże dotychczasowe brzmienie przepisów w zakresie opodatkowania gminnych nieruchomości wzbudzało wśród jednostek samorządu terytorialnego istotne i uzasadnione wątpliwości. W ustawie o podatkach i opłatach lokalnych z dnia 12.01.1991 r. (dalej upol) ustawodawca w art. 2 ust. 3 pkt. 3 przewidział wyłączenie z opodatkowania jedynie nieruchomości lub ich części zajętych na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego. Jednak w zasobie gmin są też nieruchomości wykorzystywane na inne cele, lub też niewykorzystywane. Ustawodawca nie określił preferencji dla tego typu nieruchomości gminnych. Zastrzegł natomiast, że poszczególne Rady Gmin zgodnie z art. 7 ust. 3 upol mają możliwość uchwalenia innych zwolnień przedmiotowych niż określone w ustawie. W konsekwencji część gmin, gdzie takie uchwały nie zostały podjęte, uiszcza podatek od wszystkich posiadanych nieruchomości z wyjątkiem zajętych na swoje potrzeby. Inne natomiast korzystają ze zwolnienia swoich nieruchomości na mocy uchwał Rad Gmin. Są również gminy, które wbrew orzecznictwu nie uznają się za podatnika podatków lokalnych, co oznacza brak składania deklaracji podatkowych i odprowadzania podatku od swoich nieruchomości.
Zobacz również: Podatek od nieruchomości - od 2016 r. ograniczone możliwości zmniejszenia
Aby uporządkować ten stan w dniu 23 lipca 2015 roku Sejm RP uchwalił przygotowaną przez Senat nowelizację przepisów upol, która wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 roku. Wprowadzona zmiana dotyczy rozszerzenia katalogu przedmiotów zwolnionych o „grunty i budynki lub ich części, stanowiące własność gminy, z wyjątkiem zajętych na działalność gospodarczą lub będących w posiadaniu innych niż gmina jednostek sektora finansów publicznych oraz pozostałych podmiotów”. Skutkiem wprowadzonej zmiany jest zniesienie obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości przez gminy samym sobie. Aby grunty, budynki lub ich części stanowiące własność gminy mogło objąć przedmiotowe zwolnienie, nieruchomości takie nie mogą być zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. Ustawodawca zdecydował, że zwolnienie dotyczy jedynie nieruchomości gminnych, wyłączając inne jednostki sektora finansów publicznych w tym np. powiaty. Przedmiotowe zwolnienie nie obejmie również samorządowych zakładów i samorządowych jednostek budżetowych, co wynika z chęci uniknięcia zarzutów co do nierównego traktowania podmiotów publicznych i prywatnych.
Zmiana ustawy dotyczy zwolnienia a nie wyłączenia z opodatkowania. Gminy zgodnie z art. 6 ust 10 upol będą zobowiązane do składania deklaracji na podatek od nieruchomości ze wskazaniem kwoty podatku z tytułu zwolnionych nieruchomości, ale bez konieczności jego zapłaty. Nieruchomości zajęte na potrzeby urzędów gmin nadal będą wyłączone z opodatkowania – ich nie będzie trzeba wykazywać w deklaracji. Składanie deklaracji będzie więc swego rodzaju raportowaniem danych o powierzchniach przedmiotów zwolnionych z opodatkowania. Gminy, które dotychczas nie składają deklaracji, będą musiały dokonać opracowania danych i corocznie je aktualizować. Będzie to pomocne do celów statystyczno-administracyjnych, bowiem na chwilę obecną administracja państwowa nie posiada takich danych w swojej ewidencji.
Wbrew uzasadnieniu nowelizacji ustawy wprowadzone zmiany mogą mieć wpływ zarówno na budżety gmin jak również na obciążenia budżetu Państwa. Obecnie dochody z tytułu opodatkowania własnych nieruchomości, pomimo, że nie wpływają na wzrost środków finansowych na kontach gmin, to są liczone i raportowane jako ich dochody. W konsekwencji oznacza to dla nich mniejsze subwencje Państwowe niż w przypadku gmin, które nie składają deklaracji podatkowych samym sobie. W takim aspekcie nowelizacja upol będzie wpływać na wzrost wysokości subwencji przekazywanej z budżetu Państwa. Drugim aspektem jest. zwiększenie kosztów administracji samorządowej w zakresie obsługi finansowo-księgowej, materiałów biurowych, eksploatacyjnych, energii oraz wynagrodzenia pracowników wśród tych gmin, które dotychczas nie składają deklaracji podatkowych.
Reasumując: nowelizacja ustawy uszczelni przepisy związane z opodatkowaniem nieruchomości gminnych. Ich opodatkowanie - owszem - stanie się jednolite, a wynikiem może być spadek dochodu z wpływów związanych z podatkiem od nieruchomości, co może mieć przełożenie na wysokość wypłacanych gminom subwencji. Nowy stan prawny będzie rodził konsekwencje w zakresie wyliczania części wyrównawczej subwencji ogólnej dla gmin. Ich wysokość jest zależna m.in. od wysokości wpływów z tytułu podatku od nieruchomości. Jak wynika z informacji z Ministerstwa Finansów część gmin na chwilę obecną nie płaci podatku od nieruchomości.
Polecamy w INFORRB
Czy preproporcję należy stosować już w trakcie 2015 r.
Kto może dokonywać pomiaru powierzchni nieruchomości
Które jednostki pomocy społecznej mogą korzystać ze zwolnienia z podatku od nieruchomości