Aby ustosunkować się do poruszonej problematyki konieczne jest odniesienie się do stosownych uregulowań ustawy o rachunkowości. Po pierwsze, z art. 28 ust. 1 tej ustawy wynika, że aktywa i pasywa wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy według sposobów wymienionych w tej jednostce redakcyjnej aktu prawnego (pkt 1-10). Natomiast zgodnie z ust. 2 zdanie pierwsze ww. artykułu cena nabycia, o której mowa we wspomnianym wyżej ust. 1, to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
Po drugie, należy zwrócić szczególną uwagę na pierwszą część normy prawnej art. 28 ust. 2 ww. ustawy. Ustawodawca bowiem wyraźnie zaakcentował, że cena nabycia (m.in. środka trwałego) obejmuje kwotę należną sprzedającemu powiększoną o koszty związane z zakupem, naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania. W ten sposób skonstruowana dyspozycja normy prawnej zasadniczo kładzie nacisk na relację podmiotową transakcji zbycia np. nieruchomości, czyli na płaszczyźnie zbywca – nabywca. W tym kontekście przyjąć należy, że wspomnianej relacji nie spełnia zapłata określonej kwoty Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, gdyż w podanym stanie faktyczno-prawnym nie posiada on statusu podmiotu sprzedającego, a jedynie status wierzyciela hipotecznego.
Po trzecie, rozważania sugerowane we wniosku, a dotyczące zwiększenia wartości środka trwałego o uregulowane zobowiązanie wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w podanych wariantach „odsetkowych”, wydaje się, że są bezprzedmiotowe, albowiem – co już wyżej wskazano, nie ziściła się zasadnicza przesłanka z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości, tj. brak znamion wymaganej podmiotowości transakcji. Podana zaś w opisie stanu faktycznego płaszczyzna relacji jednostka samorządu terytorialnego – wierzyciel hipoteczny (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) nie spełnia tego wymogu. W konsekwencji należy przyjąć, że w podanym stanie faktyczno-prawnym żaden z podanych wariantów „odsetkowych” nie może służyć kształtowaniu wartości środka trwałego.
Polecamy: Rachunkowość Budżetowa
Po czwarte, warto również zauważyć, że z dyspozycji przepisu art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości nie wynika, aby w cenie nabycia środka trwałego można by ujmować odsetki występujące we wszelkich możliwych stanach faktyczno-prawnych. Ustawodawca bowiem w pkt 2 wyraźnie precyzuje, że wspomniana cena nabycia może obejmować: koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu. Takiego założenia nie wypełnia jednak stan faktyczno–prawny podany we wskazanym zapytaniu. W konsekwencji przyjąć należy, że brak jest podstaw, aby zakresem tegoż przepisu zostały objęte np. odsetki związane ze spłatą wierzytelności należne wierzycielowi hipotecznemu nieposiadającemu statusu podmiotu sprzedającego. ⒸⓅ
Marcin Nagórek
radca prawny
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047)