„Bo wypadek to dziwna rzecz. Nigdy jej nie ma, dopóki się nie wydarzy”
Alan Alexander Milne
Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy donosi, iż co kilka minut w UE ktoś umiera na skutek przyczyn związanych z pracą. Corocznie setki osób doznaje obrażeń w wyniku wykonywanej pracy. Konsekwencje tych wydarzeń dotykają zarówno rodzin poszkodowanych jak i pracodawców, którzy ponoszą koszty związane z absencją pracownika oraz z samym faktem zaistnienia wypadku (!) Każdy pracodawca ma obowiązek poinformować Zakład Ubezpieczeń Społecznych o liczbie pracowników poszkodowanych w wypadkach przy pracy w deklaracji ZUS IWA składanej do 31 stycznia każdego roku. Liczba wypadków przy pracy deklarowana w tym dokumencie wpływa na wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe płacone miesięcznie, które w przeliczeniu rocznym może osiągać niebagatelne sumy. Warto podkreślić iż społeczeństwo również ponosi wydatek za wypadki w pracy. W 2012r. ZUS wydał na świadczenia wypadkowe, obejmujące świadczenia z tytuły wypadków przy pracy aż 5 211 mln zł. Co stanowiło aż 3% wydatków na świadczenia pieniężne.
Zobacz również: Całkowita i częściowa niezdolność do pracy
„Istnieją trzy rodzaje kłamstw: kłamstwa, okropne kłamstwa, statystyki”
Benjamin Disraeli
Niezależnie od słuszności słów Pana Disraeliego statystyki są zatrważające. GUS przedstawił podsumowanie wypadków przy pracy w pierwszych trzech kwartałach 2014 roku. Według opracowania w tym czasie miało miejsce 59 270 wypadków przy pracy, w tym 177 wypadków śmiertelnych, 352 ciężkich i aż 58 741 lekkich. W odniesieniu do analogicznego okresu z 2013 roku, liczba wypadków ogółem spadła o 2%. Warto dodać, iż na każdego poszkodowanego przypadało średnio aż 32 dni niezdolności do pracy.
Najwięcej – bo aż 32% wypadków zanotowały przedsiębiorstwa zajmujące się przetwórstwem przemysłowym. Drugie miejsce przypada firmom zajmującym się handlem hurtowym i detalicznym, liczba wypadków w tym sektorze wyniosła 14% wszystkich wypadków. Trzecie miejsce pod względem ilości wypadków – 11%- zajmują placówki opieki zdrowotnej i społecznej. Poniższy wykres przedstawia liczbę wypadków w pierwszych trzech kwartałach w 2014 z podziałem na rodzaj wykonywanej działalności polskich przedsiębiorstw.
Wykres 1. Liczba wypadków w firmach z podziałem na PKD
Opracowanie własne na podstawie danych GUS, grudzień 2014
Zobacz również: Procedura wypadkowa krok po kroku
Skutki i przyczyny
Warto przypomnieć, że zgodnie art. 3. ust. 1. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy a także w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Znamy już dokładne liczby wypadków jakie miały miejsce w pierwszych trzech kwartałach 2014 roku. Jakie były ich przyczyny? Zgodnie z danymi GUS aż 14 523 wypadki zostały spowodowane zderzeniem z nieruchomym obiektem natomiast 12 257 poszkodowanych ucierpiało na skutek uderzenie przez obiekt w ruchu. Ponad 10 tysięcy feralnych zdarzeń nastąpiła w kontakcie z ostrym narzędziem a 3 tysiące osób zostało przygniecionych.
Wykres 2. Przyczyny wypadków przy pracy. I-III kwartał 2014
Opracowanie własne na podstawie danych GUS, grudzień 2014
Kiedy, ile, gdzie?
Według danych statystycznych podsumowujących okres od stycznia do września 2014 roku najwięcej – ponad 8 tys. -wypadków miało miejsce w województwie Śląskim a następnie w województwie Wielkopolskim, w którym ucierpiało ponad 7 tysięcy pracowników. „Najbezpieczniejsze” warunki pracy dotyczą województwa Świętokrzyskiego, gdzie zanotowano 1 258 wypadków przy pracy. Poniższy wykres zawiera statystyki dotyczące wypadków przy pracy z podziałem na wszystkie województwa.
Wykres 3. Liczba wypadków przy pracy z podziałem na województwa. I-III kwartał 2014
Opracowanie własne na podstawie danych GUS, grudzień 2014
Ku przestrodze
Dwuprocentowy spadek liczby wypadków w pierwszych trzech kwartałach roku 2014 w porównaniu do analogicznego okresu w roku 2013 świadczy o minimalnej poprawie w zakresie bezpieczeństwa pracy. Dopiero po opublikowaniu pełnych danych za rok 2014 będzie można wnioskować o stanie wypadkowości w pracy w odniesieniu do lat poprzednich. Niestrudzone podkreślenie wagi działań pracodawcy w zakresie działań bhp jest truizmem. Jednak warto podkreślić, że zakład, który ponosi koszty w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom zarabia na tym więcej niż traci. W profilaktyce wypadków w pracy warto podążać maksymą „ lepiej zapobiegać, niż leczyć” nie tylko ze względu na zdrowie pracowników ale również na koszty związane z absencją pracownika oraz koszty ZUS, które mogą ciągnąć się za pracodawcą przez długie lata…
Artykuł na podstawie
- Informacji https://osha.europa.eu/pl/topics/accident_prevention
- Wypadki przy pracy w okresie I—III kwartał 2014 r. grudzień 2014
- http://www.zus.pl/pliki/poradniki/porad17.pdf
- art. 3. ust. 1. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
Autor: Dorota Olczak – Analityk Działu Optymalizacji Zasobów Ludzkich
Polecamy serwis: ZUS