PROBLEM: Dyrektor samorządowego zakładu budżetowego jest zatrudniony przez gminę. Umowę o pracę podpisał z nim wójt. Akta osobowe dyrektora przechowywane są w urzędzie gminy. Czy dyrektorowi samorządowego zakładu budżetowego wynagrodzenie wypłaca urząd gminy czy zakład budżetowy?
ODPOWIEDŹ: Wynagrodzenie dyrektora wypłaca komunalny zakład budżetowy. To ta jednostka jest dla niego pracodawcą. Pomimo że dyrektor został zatrudniony przez wójta, dyrektor nie jest pracownikiem urzędu gminy.
UZASADNIENIE: Zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych jest zadaniem wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Wynika to wprost z art. 30 ust. 2 pkt 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: ustawa o samorządzie gminnym). Z kolei zgodnie z art. 7 pkt 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, czynności z zakresu prawa pracy wobec kierowników gminnych jednostek organizacyjnych wykonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta). Oznacza to, że dokonując tych czynności, wójt (burmistrz, prezydent miasta) reprezentuje pracodawcę, jakim dla kierowników jednostek organizacyjnych jest dana jednostka (w sytuacji opisanej w pytaniu jest to zakład budżetowy). Jeżeli natomiast chodzi o pojęcie "czynności z zakresu prawa pracy", to oznacza ono zarówno czynności prawne, jak i inne działania niebędące oświadczeniami woli, ale powodujące skutki prawne. Przykładowo można wymienić czynności związane z nawiązaniem stosunku pracy (podpisanie umowy), zmianą jego treści czy też rozwiązaniem.
Kompetencje wójta
W stosunku do dyrektora komunalnego zakładu budżetowego wójt może:
-
wymierzać kary porządkowe,
-
udziela urlopu bezpłatnego,
-
udzielać urlopu wypoczynkowego,
-
podpisywać delegacje służbowe,
-
prowadzić akta osobowe,
-
określać wysokość wynagrodzenia i dodatków,
-
podpisywać inne dokumenty kadrowe (np. zgłoszenia i sprawozdania do ZUS, urzędu skarbowego i inne).
Jednostką organizacyjną, w której świadczy pracę dyrektor, jest zakład budżetowy. Wszelkie zaś decyzje pracownicze, m.in. ustalenie warunków pracy i płacy, zasady nagradzania względem dyrektora podpisuje wójt. Zważywszy na to, że dyrektor nie może jednocześnie występować w imieniu pracodawcy wobec własnej osoby, role takiego reprezentanta pełni wójt (por. wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z 16 listopada 2017 r., sygn. akt VII Pa 131/17).
Zakład budżetowy pracodawcą
Zgodnie z art. 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.) pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Wyodrębnienie organizacyjne oraz zdolność do zatrudniania pracowników stanowią istotne elementy ustawowej definicji pracodawcy. Pojęcie zatrudniania na gruncie prawa pracy może być rozumiane jako faktyczne zatrudnienie przejawiające się w dopuszczeniu pracownika do pracy i powierzeniu mu wykonywania określonych prac czy zadań.
W systemie prawa mamy wiele rozwiązań prawnych, w których to nie pracodawca powołuje (zatrudnia, powierza stanowisko). Przeniesienie na inny szczebel pewnych uprawnień pracodawcy (nawiązania i rozwiązania stosunku pracy), nie powoduje zmiany pracodawcy. Sąd Najwyższy w wyroku z 20 października 1998 r. (sygn. akt I PKN 390/98) stwierdził, iż gminny ośrodek pomocy społecznej, jako jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników, jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 k.p., również wobec kierownika ośrodka, choćby kompetencja do jego zatrudnienia i zwolnienia należała do zarządu gminy, a kompetencja do wydawania poleceń dotyczących pracy przysługiwała burmistrzowi (por. także wyrok SN z 19 grudnia 1997 r., sygn. akt I PKN 448/97, uchwała SN z 23 lipca 1993 r., sygn. akt I PZP 30/93 oraz wyrok SN z 19 września 1996 r., sygn. akt I PKN 101/95).
Czynności z zakresu prawa pracy
Zgodnie z art. 31 § 1 k.p., za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. Sąd Rejonowy w Lublinie w wyroku z 23 lutego 2016 r. (sygn. akt VII P 592/15) podał, że pracodawcą dyrektora samorządowej instytucji kultury jest ta instytucja kultury. Podkreślono przy tym, że skoro ustawodawca w art. 30 ust. 2 pkt 5 ustawy o samorządzie gminnym, zaliczył do zadań wójta "zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych", to realizacja zadań organizatora gminnej instytucji kultury należeć będzie do wójta. Jednakże z samego faktu, iż wójt został upoważniony przez ustawodawcę do powoływania i odwoływania dyrektora gminnej instytucji kultury, nie sposób jeszcze wyciągnąć wniosku, iż wójt jest pracodawcą tego dyrektora.
PODSTAWY PRAWNE
-
art. 3, art. 31 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 917; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 730)
-
art. 30 ust. 2 pkt 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 506)
-
art. 7 pkt 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1260; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1669)
©℗
LESZEK JAWORSKI
prawnik, specjalista ds. prawa pracy, absolwent studiów doktoranckich na WPiA Uniwersytetu Warszawskiego