Wsteczna centralizacja VAT samorządów
W dniu 12 lutego 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny przyjął do rozpoznania w składzie 7 sędziów sprawę (sygn. I FPS 7/17) dotyczącą wielu samorządów w Polsce.
NSA rozstrzygnie czy organy podatkowe mogą wymagać od samorządów wstecznej centralizacji, gdy te występują z żądaniem zwrotu VAT powołując się na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Trybunału UE) z 29 września 2015 r. o sygn. C – 276/14 (Gmina Wrocław). NSA miał pierwotnie wydać uchwałę, która zapewniłaby większą pewność prawa. NSA rozstrzygnie bazując na stanie prawnym przed 1 października 2016 r., gdyż obowiązek scalenia rozliczeń wprowadziła ustawa z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług (…) tzw. „centralizacyjna”.
Polecamy: VAT 2018. Komentarz
Orzeczenie będzie istotne dla tych samorządów, które rozważają skorzystanie z odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych związanych z realizacją inwestycji, które zostały przekazane nieodpłatnie jednostce budżetowej a nie chcą dokonywać pracochłonnego korygowania rozliczeń podatku łącznie ze wszystkimi swoimi jednostkami organizacyjnymi. Rozliczenie, którego domaga się fiskus, jest też dodatkowo finansowo niekorzystne, gdyż pomniejsza kwotę zwrotu (z uwagi na zaległości w VAT związane ze sprzedażą opodatkowaną, której nie wykazywały – dotychczas podmiotowo zwolnione z VAT – jednostki np. obroty z tytułu wynajmu czy usług).
Możliwe dwa rozstrzygnięcia
Sąd może wydać dwa możliwe wyroki. W jednej opcji uwarunkuje realizację przez gminę prawa do odliczenia (z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT) od uprzedniego złożenia korekt deklaracji obejmujących łącznie rozliczenia wszystkich jednostek organizacyjnych i jednostki samorządu terytorialnego. Drugim możliwym wyrokiem jest dopuszczenie skorzystania z prawa do odliczenia poprzez korekty deklaracji dotyczącej wyłącznie rozliczenia jednostki samorządu terytorialnego, bez jednoczesnego korygowania rozliczeń pozostałych jednostek organizacyjnych.
Jak wskazano wielokrotnie w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych jak i Trybunału UE nie jest możliwe warunkowanie prawa do odliczenia podatku, jest to podstawowe prawo podatnika VAT. Brak jest bowiem normatywnych podstaw do uzależnienia skorzystania z prawa od obowiązku uprzedniego przyjęcia modelu scentralizowanego rozliczenia. Taka podstawa prawna zaistniała po uchwaleniu w dniu 5 września 2016 r. ustawy, która weszła w życie z dniem 1 października 2016 r.
Obowiązku takiego nie można wprost wywieść z uchwał Naczelnego Sądu Administracyjnego i wyroku Trybunału UE. Wręcz przeciwnie, w tezie uchwały z dnia 26 października 2015 r., I FPS 4/15, NSA zaznaczył, że w świetle art. 15 ust. 1 oraz art. 86 ust. 1 ustawy o VAT gmina ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych związanych z realizacją inwestycji, które zostały przekazane do gminnego zakładu budżetowego, który realizuje powierzone mu zadania własne tej gminy, jeżeli te inwestycje są wykorzystywane do sprzedaży opodatkowanej podatkiem od towarów i usług. W uzasadnieniu podkreślono, że przyjęcie na gruncie VAT tożsamości podmiotowo-podatkowej gminy, a nie jej zakładu budżetowego, oznacza jednocześnie, że gmina bezpośrednio świadczy usługi opodatkowane, związane z realizacją jej zadań własnych, które w ramach jej wewnętrznej organizacji zostały przekazane do wykonania zakładowi budżetowemu. Ponadto należy wskazać, że centralizacja obowiązuje od 1 stycznia 2016 r., a w odniesieniu do lat ubiegłych rozliczenie takie jest fakultatywne. Zatem, NSA rozważa, czy żądanie centralizacji rozliczeń za lata ubiegłe nie jest nadinterpretacją, skoro prawo nie może działać wstecz.
Autor: Joanna Rudzka, Doradca Podatkowy