Czy ŚDS może zatrudnić księgową na umowę zlecenia? Czy musi mieć główną księgową, co wiąże się z umową o pracę?
Utworzenie nowej jednostki budżetowej przez podział istniejącej jednostki wiąże się z koniecznością podjęcia decyzji o prowadzeniu obsługi finansowo-księgowej nowej jednostki. W przypadku samorządowych jednostek budżetowych organ tworzący nową jednostkę, którym jest rada gminy, może wybrać jedno z podanych rozwiązań:
- rozwiązanie 1 - powierzenie obsługi finansowo-księgowej tej jednostki innej jednostce budżetowej gminy w ramach tzw. centrum usług wspólnych (w trybie określonym w art. 10a-10d ustawy o samorządzie gminnym),
- rozwiązanie 2 - pozostawienie tej sprawy w gestii kierownika nowo tworzonej jednostki budżetowej.
W pierwszej sytuacji obsługa finansowo-księgowa ŚDS mogłaby być np. nadal sprawowana przez GOPS albo inną jednostkę, np. urząd gminy. W drugiej sytuacji kierownik ŚDS powinien zatrudnić główną księgową ŚDS na umowę o pracę. Wymóg ten wynika z art. 54 ust. 1 uofp, który stanowi, że głównym księgowym jednostki sektora finansów publicznych jest pracownik. Status pracownika mają osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Umowa zlecenia nie daje takiego statusu. Jeśli rozważana jest umowa zlecenia, to ze względu na nieduży zakres zadań głównego księgowego ŚDS można zatrudnić go na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Czy jeśli w planie finansowym GOPS są przewidziane środki na wydatki ŚDS, to można z tych środków kupić rzeczy, które będą potrzebne ŚDS po rozdzieleniu jednostek, np. sprzęt komputerowy, oprogramowanie księgowe?
O wyposażeniu w mienie niezbędne do działalności statutowej nowo tworzonej jednostki budżetowej decyduje organ tworzący tę jednostkę - w tym przypadku rada gminy. Odpowiednie postanowienia powinny być zamieszczone w uchwale o utworzeniu tej jednostki, w której m.in. określa się mienie przekazywane tej jednostce w zarząd.
Jednostki budżetowe nie są właścicielami mienia, które jest wykorzystywane w ich działalności statutowej. Jedynie zarządzają mieniem stanowiącym własność wspólnoty samorządowej - osoby prawnej, jaką jest gmina. Dlatego rada gminy przy podejmowaniu uchwały o utworzeniu nowej jednostki budżetowej, wydzielanej z innej jednostki budżetowej, może wskazać składniki mienia należącego dotąd do GOPS, a także innych podległych gminie jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które mają zostać przekazane w zarząd nowej jednostce - ŚDS. Trzeba jednak pamiętać o pewnych ograniczeniach prawnych w tym względzie.
Pierwsze ograniczenie prawne dotyczy nieruchomości wykorzystywanych na cele statutowe jednostek. Prawidłowo powinny być one przekazane w trwały zarząd, na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami. Tak więc dotychczasowa siedziba GOPS (grunty, budynki) powinna być w trwałym zarządzie GOPS. Przy wydzieleniu ŚDS z GOPS możliwe są dwie sytuacje wymagające uregulowania:
- sytuacja 1 - ŚDS pozostaje nadal w dotychczas zajmowanych pomieszczeniach w budynkach GOPS,
- sytuacja 2 - ŚDS otrzymuje nową, odrębną siedzibę.
W pierwszym przypadku kierownik GOPS z dniem utworzenia ŚDS musi złożyć do zarządu gminy wniosek o wygaszenie trwałego zarządu do części nieruchomości, która stała się zbędna GOPS. Natomiast kierownik ŚDS powinien złożyć wniosek o przekazanie mu tej części w trwały zarząd. Na podstawie tych wniosków obie jednostki otrzymają decyzję o ustanowieniu na ich rzecz trwałego zarządu nieruchomości w częściach ułamkowych, z określeniem sposobu korzystania z tej nieruchomości przez GOPS i ŚDS. Decyzje będą podstawą do ujęcia nieruchomości (gruntów, budynków, budowli) w księgach rachunkowych obu jednostek w takiej wartości, jaka wynika z przyznanych im części ułamkowych nieruchomości.
W drugim przypadku z dniem utworzenia ŚDS jego kierownik powinien złożyć wniosek do zarządu gminy o oddanie mu w trwały zarząd nieruchomości na cele statutowe. Nieruchomości takie są przekazywane z gminnego zasobu nieruchomości, na podstawie decyzji o przekazaniu ich w trwały zarząd. Jeśli w zasobie gminnym nie ma odpowiednich nieruchomości, kierownik ŚDS może zostać upoważniony przez zarząd gminy do nabycia odpowiedniej nieruchomości. Akt notarialny kupna nieruchomości jest zawierany na podstawie udzielonego upoważnienia przez kierownika ŚDS w imieniu i na rzecz gminy, z tym że z dniem nabycia nieruchomości ŚDS uzyskuje trwały zarząd tą nieruchomością z mocy prawa.
Drugie ograniczenie prawne dotyczy wartości niematerialnych i prawnych, jakimi są licencje na użytkowanie oprogramowania komputerowego (biurowego, księgowego). Licencje te zazwyczaj są niezbywalne. Oznacza to, że:
- licencje dla ŚDS mogą być nabyte dopiero od dnia utworzenia tej jednostki,
- nawet jeśli ŚDS otrzyma używany sprzęt komputerowy od innej jednostki (np. GOPS, urzędu miasta), to będzie musiał nabyć nowe licencje na oprogramowanie użytkowane na tym sprzęcie.
Oprac. Izabela Motowilczuk
były wieloletni inspektor kontroli