Takie stanowisko, orzekając w sprawie dotyczącej sposobu określenia (ustalenia) podatku od nieruchomości w stosunku do garażu wielostanowiskowego (oraz udziału w gruncie) stanowiącego współwłasność osoby prawnej oraz osób fizycznych, wyraził Naczelny Sąd Administracyjny (II FSK 2082/14). Szczególnego podkreślenia wymaga, że omawiany wyrok dotyczy stanu prawnego, w którym kwestia odpowiedzialności solidarnej nie była uregulowana w sposób szczególny w stosunku do garaży wielostanowiskowych (dopiero od 1 stycznia 2016 r. ustawodawca postanowił wyłączyć zasadę odpowiedzialności solidarnej w stosunku do tego rodzaju przedmiotu opodatkowania).
W ówczesnym stanie prawnym (tj. przed 1 stycznia 2016 r.), ustawa o podatkach i opłatach lokalnych kwestię odpowiedzialności solidarnej regulowała w art. 3 ust. 4 oraz ust. 5. Zgodnie z brzmieniem wskazanych przepisów, jeżeli nieruchomość stanowiła współwłasność to stanowiła jednocześnie odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy w tym zakresie ciążył solidarnie na wszystkich współwłaścicielach. Jedynym wyjątkiem w tym zakresie pozostawało opodatkowanie nieruchomości stanowiących współwłasność, w sytuacji w której wyodrębniono własność lokali – wtedy obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości od gruntu oraz części budynku stanowiących współwłasność ciążył na właścicielach lokali w zakresie odpowiadającym częściom ułamkowym wynikającym ze stosunku powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni użytkowej całego budynku.
W stanie faktycznym omawianego wyroku, organ podatkowy I instancji określił spółce (osobie prawnej) oraz trzydziestu siedmiu osobom fizycznym wysokość solidarnego zobowiązania w podatku od nieruchomości oraz doręczył każdemu ze współwłaścicieli tożsamą co do kwoty zobowiązania decyzję podatkową (obejmująca całość zobowiązania). Decyzję tę utrzymał w mocy organ II instancji. Odmienne stanowisko w omawianej sprawie zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu.
Zobacz również: ZUS
WSA uznał, iż w związku z tym, ze w stanie faktycznym nastąpiło wyodrębnienie lokali obowiązek podatkowy właścicieli w zakresie dotyczącym współwłasności gruntu oraz części wspólnych budynku winien zostać określony zgodnie z udziałem ułamkowym każdego ze współwłaścicieli (art. 3 ust. 5). Sąd I instancji podniósł w treści uzasadnienia, że odpowiedzialność solidarna może mieć zastosowanie wyłącznie w przypadku współwłasności łącznej, a nie tak jak ma to miejsce w stanie faktycznym w przypadku, gdy przedmiot opodatkowania stanowi współwłasność ułamkową. Sąd wskazał na poparcie swoich tez, że w stanie faktycznym nie sprawia problemu możliwość ustalenia posiadacza każdego z miejsc postojowych wraz z jego udziałem w całości nieruchomości – hali garażowej, w związku z tym na zasadach ogólnych należało ustalić podatek od konkretnego miejsca postojowego i skierować decyzję w tym przedmiocie do właściciela takiego miejsca.
Z powołanymi przez sąd I instancji argumentami nie zgodził się NSA. W swych rozważaniach NSA nie podzielił poglądów przyjętych przez WSA. W szczególności nie zgodził się z podnoszonym przez WSA stwierdzeniem, że art. 3. ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych znajduje zastosowanie wyłącznie w sytuacji, w której w stosunku do nieruchomości stanowiącej współwłasność nie jest możliwe ustalenie zakresu władania nieruchomością przez poszczególnych współwłaścicieli.
Sąd II instancji podkreślił, że do czasu zniesienia współwłasności, której może żądać każdy ze współwłaścicieli na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, nie jest dopuszczalne odstąpienie od zasady solidarnego obciążenia wyrażonej w art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. W uzasadnieniu tego stwierdzenia NSA w ślad za ugruntowanym poglądem orzecznictwa i doktryny wskazał, że dopóki istnieje relacja współwłasności, poparta jednoczesnym faktycznym współposiadaniem rzeczy, nie można zrezygnować ze stosowania art. 3 ust. 4 komentowanej ustawy. NSA podniósł jednocześnie, że udział we współwłasności przedmiotu opodatkowania jakim jest hala garażowa, posiada walor wyłącznie cywilno-prawny i stanowi wyraz wzajemnych relacji współwłaścicieli (może stanowić ewentualną podstawę wzajemnych rozliczeń). Udział ten nie może mieć jednak znaczenia na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Podsumowując NSA wskazał, że ustanowienie solidarnego obowiązku zapłaty podatku oznacza, że każdy ze współwłaścicieli będzie obowiązany do uiszczenia całej kwoty należności podatkowej, a zapłata dokonana przez jednego, bądź kilku ze współwłaścicieli zwalnia pozostałych z obowiązku zapłaty. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest obowiązek organu polegający na dokonaniu wymiaru całego podatku osobno dla każdego ze współwłaścicieli.
Z omawianego orzeczenia wynikają istotne wnioski. NSA potwierdził (zob. wcześniejsze wyroki np. II FSK 1748/06, I SA/Rz 1050/13), że w stanie prawnym przed nowelizacją ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dodanie z dniem 1 stycznia 2016 r. art. 3 ust 4a) opodatkowanie garażu wielostanowiskowego stanowiącego współwłasność winno odbywać się zgodnie z zasadą odpowiedzialności solidarnej.
Paweł Grzybowski
prawnik, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa podatkowego, ze szczególnym uwzględnieniem procedury podatkowej
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl