Audyt efektywnościowy w administracji publicznej

Celem działania audytu wewnętrznego jest wspieranie kierownika jednostki w realizacji celów i zadań poprzez systematyczną ocenę kontroli zarządczej, w szczególności w zakresie adekwatności, skuteczności i efektywności (art. 272 ust. 1 i 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych). Aby zrealizować ten obowiązek, audytor wewnętrzny powinien przeprowadzać, poza tradycyjnym audytem zgodności, także audyt efektywnościowy.

Audyt zgodności jest ukierunkowany przede wszystkim na kwestie zgodności działania z przepisami prawa lub regulacjami wewnętrznymi. Z kolei audyt wewnętrzny, ze szczególnym uwzględnieniem efektywności i oszczędności jako kryterium oceny działalności jednostki sektora finansów publicznych, określany jest jako audyt efektywnościowy.

Metodyka audytu efektywnościowego

Oficjalna metodyka prowadzenia audytu efektywnościowego nie została określona i opublikowana przez Ministra Finansów. Tym samym jednostki publiczne prowadzą audyt efektywnościowy na podstawie tzw. dobrych praktyk, czyli przykładów wziętych z innych jednostek. Można także korzystać z wartościowej publikacji jednej z firm doradczych „Audyt efektywnościowy. Metodyka”, zawierającej omówienie szeroko rozumianej metodologii tego rodzaju audytu. Nie sposób jednak zgodzić się z jednym stwierdzeniem tam zawartym, że specyfika audytu efektywnościowego nie obliguje do koncentrowania się na zagadnieniach związanych ze zgodnością z przepisami, czy na prawidłowości sprawowania kontroli nad realizacją danego zadania/procesu. W obowiązującym w Polsce prawie pracownik administracji publicznej powinien w przypadku powzięcia informacji o naruszeniu obowiązującego prawa lub wewnętrznych procedur niezwłocznie zgłosić ten fakt bezpośredniemu przełożonemu.

O wykonaniu planu audytu pisaliśmy w nr. 1 GSiA z 2015 roku w artykule „Sprawozdanie z wykonania planu audytu wewnętrznego za rok 2015”.

Zadania audytowe ukierunkowane na badanie efektywności, wydajności czy gospodarności działań podejmowanych w jednostkach publicznych mogą się koncentrować na analizie określonych obszarów działalności czy też poszczególnych działań lub badaniu funkcjonowania wybranych jednostek. Można wyróżnić przykładowe zadania audytowe z uwzględnieniem poszczególnych typów audytu efektywnościowego. Są to:

1) audyt funkcjonalny – ukierunkowany na przeprowadzenie badania wybranego obszaru funkcjonalnego, przykładowym zadaniem audytu funkcjonalnego jest audyt efektywności zarządzania zasobami ludzkimi w sektorze finansów publicznych lub w jednostce publicznej,