Oświadczenia majątkowe urzędników i samorządowców

Radny, wójt, zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta muszą złożyć oświadczenia o swoim stanie majątkowym.

Kiedy oświadczenie

Osoba składająca oświadczenie majątkowe określa w nim przynależność poszczególnych składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. Oświadczenie majątkowe wraz z kopią swojego zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni i jego korektą składają w dwóch egzemplarzach:

• radny - przewodniczącemu rady gminy,

• wójt, przewodniczący rady gminy - wojewodzie,

• zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta - wójtowi.

Wojewoda i przewodniczący rady gminy przekazują wójtowi kopie oświadczeń majątkowych, które im złożono.

Radny i wójt składają pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od złożenia ślubowania. Przypomnieć warto, że do pierwszego oświadczenia majątkowego radny musi dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, w której uzyskał mandat, a wójt informację o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli taką działalność prowadzili przed dniem wyboru. Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez radnego i wójta co roku do 30 kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego oraz na dwa miesiące przed upływem kadencji.

Zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta składają pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od powołania na stanowisko lub od dnia zatrudnienia. Do pierwszego oświadczenia majątkowego osoby, o których mowa, musiały dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli prowadziły ją przed dniem powołania lub zatrudnienia. Również i w tym przypadku kolejne oświadczenia majątkowe są składane co roku do 30 kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego oraz w dniu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę.

Kontrola i analiza

Analizy danych zawartych w oświadczeniu majątkowym dokonują osoby, którym złożono oświadczenie majątkowe, czyli odpowiednio przewodniczący rady gminy albo wojewoda, albo wójt. Osoby, którym złożono oświadczenie majątkowe, przekazują jeden egzemplarz urzędowi skarbowemu właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie majątkowe. Oświadczenie majątkowe przechowuje się przez sześć lat.

 

Analizy danych zawartych w oświadczeniu majątkowym dokonuje również urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie majątkowe. Analizując oświadczenie majątkowe, urząd skarbowy uwzględnia również zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) małżonka osoby składającej oświadczenie.

Podmiot dokonujący analizy jest uprawniony do porównania treści analizowanego oświadczenia majątkowego oraz załączonej kopii zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) z treścią uprzednio złożonych oświadczeń majątkowych oraz z dołączonymi do nich kopiami zeznań o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT).

Podmiot dokonujący analizy oświadczeń majątkowych w terminie do 30 października każdego roku przedstawia radzie gminy informację o:

• osobach, które nie złożyły oświadczenia majątkowego lub złożyły je po terminie,

• nieprawidłowościach stwierdzonych w analizowanych oświadczeniach majątkowych wraz z ich opisem i wskazaniem osób, które złożyły nieprawidłowe oświadczenia,

• działaniach podjętych w związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi w analizowanych oświadczeniach majątkowych.

W przypadku podejrzenia, że osoba składająca oświadczenie majątkowe podała w nim nieprawdę lub zataiła prawdę, podmiot dokonujący analizy oświadczenia występuje do dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie z wnioskiem o kontrolę określonego oświadczenia majątkowego. W przypadku odmowy wszczęcia kontroli podmiotowi, który złożył wniosek w tej sprawie, przysługuje odwołanie do generalnego inspektora kontroli skarbowej.

KTO SKŁADA OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE

W gminach oświadczenia majątkowe składają:

• radny,

• wójt,

• zastępca wójta,

• sekretarz gminy,

• skarbnik gminy,

• kierownik jednostki organizacyjnej gminy,

• osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną,

• osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta.

W powiatach oświadczenia majątkowe składają:

• radny,

• członek zarządu powiatu,

• sekretarz powiatu,

• skarbnik powiatu,

• kierownik jednostki organizacyjnej powiatu,

• osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną,

• osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty.

W województwach oświadczenia majątkowe składają:

• radny,

• członek zarządu województwa,

• skarbnik województwa,

• kierownik wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej,

• osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną,

• osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa.

 

Oświadczenie o działalności małżonka

Radny, wójt, zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta są obowiązani do złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez ich małżonka. Chodzi o działalność wykonywaną na terenie gminy, w której osoba obowiązana do złożenia oświadczenia pełni funkcję lub jest zatrudniona. Konieczne jest również złożenie oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków, jeżeli umowy te zawarte zostały z organami gminy, jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami prawnymi i nie dotyczą stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie obowiązujących.

Przedstawiciel władz gminy, której małżonek w okresie pełnienia funkcji lub zatrudnienia tej osoby zostali zatrudnieni na terenie danej gminy w jednostce organizacyjnej jednostki samorządu terytorialnego, związku jednostek samorządu terytorialnego albo rozpoczęli pracę lub czynności zarobkowe na innej podstawie w spółkach handlowych, w których co najmniej 50 proc. udziałów lub akcji posiadają jednostki samorządu terytorialnego, musi pisemnie poinformować o tym fakcie osobę, której składa oświadczenie majątkowe. Obowiązek złożenia informacji dotyczy również przypadku zmiany stanowiska przez małżonka zatrudnionego w wymienionych wyżej podmiotach.

Oświadczenie dotyczące działalności gospodarczej małżonków składają:

• radni - przewodniczącemu rady gminy,

• wójtowie, przewodniczący rady gminy - wojewodom,

• zastępcy wójta, sekretarze gminy, skarbnicy gminy, kierownicy jednostek organizacyjnych gminy, osoby zarządzające i członkowie organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydające decyzje administracyjne w imieniu wójtów - wójtowi.

Oświadczeń dotyczących działalności gospodarczej małżonka oraz informacji o pracy małżonka przedstawiciela władz samorządowych, np. w jednostce organizacyjnej gminy, nie przesyła się urzędowi skarbowemu i nie podlegają one analizie przez urząd skarbowy. Oświadczenia i informacje są tylko analizowane przez osoby, którym je złożono, i przechowywane przez sześć lat.

Oświadczenia i informacja, o której mowa, podlegają ujawnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej, z tym że ujawnieniu nie podlegają informacje dotyczące adresów zamieszkania osób je składających oraz osób, których one dotyczą.

Kary za brak oświadczenia

Niezłożenie oświadczenia majątkowego np. przez wójta czy radnego w terminie do złożenia oświadczeń o działalności gospodarczej małżonków lub informacji o zatrudnieniu małżonka, np. w jednostce organizacyjnej gminy, przez:

• radnego - powoduje utratę diety do czasu złożenia oświadczenia lub informacji,

• wójta, zastępcę wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osobę zarządzającą i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osobę wydającą decyzje administracyjne w imieniu wójta - powoduje utratę ich wynagrodzenia za okres od dnia, w którym powinny być złożone oświadczenie lub informacja, do dnia złożenia oświadczenia lub informacji.

Jeżeli sekretarz gminy lub skarbnik gminy nie złożą w terminie np. oświadczenia majątkowego, rada gminy odwołuje ich, w drodze uchwały, najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia lub informacji.

Natomiast jeżeli zastępca wójta, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta nie złożą w terminie oświadczenia majątkowego, to właściwy organ odwołuje ich albo rozwiązuje z nimi umowę o pracę najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia lub informacji.

Odwołanie i rozwiązanie umowy o pracę w trybach, o których mowa wyżej, równoznaczne jest z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 par. 1 pkt 1 kodeksu pracy.

 

Oświadczenia w powiatach

Podobnie jak w gminach, również w powiatach radny, członek zarządu powiatu, sekretarz powiatu, skarbnik powiatu, kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Oświadczenie majątkowe dotyczy ich majątku odrębnego oraz majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. Oświadczenie przedstawicieli władz powiatu zawiera te same informacje co oświadczenia przedstawicieli władz samorządu gminnego. Informacje zawarte w oświadczeniu majątkowym również są jawne, z wyłączeniem informacji o adresie zamieszkania składającego oświadczenie oraz o miejscu położenia nieruchomości i powinny być udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej.

Samorządowcy w powiatach składający oświadczenie majątkowe muszą określić w nim przynależność poszczególnych składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową.

Oświadczenie majątkowe wraz z kopią swojego zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni i jego korektą składają w dwóch egzemplarzach:

• radny - przewodniczącemu rady powiatu,

• starosta, przewodniczący rady powiatu - wojewodzie,

• wicestarosta, członek zarządu powiatu, sekretarz powiatu, skarbnik powiatu, kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty - staroście.

Wojewoda i przewodniczący rady powiatu przekazują staroście kopie oświadczeń majątkowych, które im złożono.

Radny powiatu, tak samo jak ma to miejsce w przypadku radnych gmin, składa pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia złożenia ślubowania. Do pierwszego oświadczenia majątkowego radny jest obowiązany dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia powiatu, w którym uzyskał mandat, jeżeli taką działalność prowadził przed dniem wyboru. Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez radnego co roku do 30 kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego, oraz na dwa miesiące przed upływem kadencji.

Z kolei członek zarządu powiatu, sekretarz powiatu, skarbnik powiatu, kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty składają pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia wyboru lub powołania na stanowisko albo od dnia zatrudnienia. Do pierwszego oświadczenia majątkowego członek zarządu powiatu, sekretarz powiatu, skarbnik powiatu, kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty są obowiązani dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli prowadzili ją przed dniem wyboru, powołania lub zatrudnienia. Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez nich co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego, oraz w dniu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę.

Analiza oświadczeń z powiatów

Analizy danych zawartych w oświadczeniu majątkowym przedstawicieli samorządu powiatu dokonują osoby, którym złożono oświadczenie majątkowe, czyli przewodniczącemu rady powiatu, wojewoda i starosta. Jeden egzemplarz oświadczenia trafia do urzędu skarbowego. Oświadczenie majątkowe przechowuje się przez sześć lat. Analizując oświadczenie majątkowe, urząd skarbowy uwzględnia również zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) małżonka osoby składającej oświadczenie. Przy analizie można porównać treści analizowanego oświadczenia majątkowego oraz załączonej kopii zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) z treścią uprzednio złożonych oświadczeń majątkowych oraz z dołączonymi do nich kopiami zeznań o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT).

W przypadku podejrzenia, że osoba składająca oświadczenie majątkowe podała w nim nieprawdę lub zataiła prawdę, również w przypadku oświadczeń majątkowych przedstawicieli powiatów można zwrócić się do dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie z wnioskiem o kontrolę jej oświadczenia majątkowego.

Przewodniczący rady powiatu, wojewoda i starosta dokonujący analizy oświadczeń majątkowych w terminie do 30 października każdego roku przedstawiają radzie powiatu informację o:

• osobach, które nie złożyły oświadczenia majątkowego lub złożyły je po terminie,

• nieprawidłowościach stwierdzonych w analizowanych oświadczeniach majątkowych wraz z ich opisem i wskazaniem osób, które złożyły nieprawidłowe oświadczenia,

• działaniach podjętych w związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi w analizowanych oświadczeniach majątkowych.

TREŚĆ OŚWIADCZENIA

Oświadczenie majątkowe składane przez przedstawicieli władz jednostek samorządu terytorialnego musi zawierać informacje o:

• zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach handlowych oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub od komunalnej osoby prawnej mienia, które podlegało zbyciu w drodze przetargu, a także dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych,

• dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej lub zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu,

• mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 tys. zł,

• zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 tys. zł, w tym zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzielone.

Informacje o małżonku

Radny, członek zarządu powiatu, sekretarz powiatu, skarbnik powiatu, kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty są obowiązani do złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez ich małżonka, jeżeli działalność ta wykonywana jest na terenie powiatu, w którym osoba obowiązana do złożenia oświadczenia pełni funkcję lub jest zatrudniona. Muszą oni również złożyć oświadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków, jeżeli umowy te zawarte zostały z organami powiatu, jednostkami organizacyjnymi powiatu lub powiatowymi osobami prawnymi i nie dotyczą stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie obowiązujących. Między innymi radny i członek zarządu powiatu, którego małżonek, w okresie pełnienia funkcji we władzach powiatu, został zatrudniony na terenie danego powiatu, np. w jednostce organizacyjnej jednostki samorządu terytorialnego musi pisemnie poinformować o tym fakcie osobę, której składa oświadczenie majątkowe.

 

PRZYKŁAD

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY O TERMINIE SKŁADANIA OŚWIADCZEŃ

13 marca 2007 r. Trybunał Konstytucyjny zajął się wnioskiem o zbadanie konstytucyjności przepisów dotyczących oświadczeń majątkowych zawartych m.in. w ustawie o samorządzie gminnym. We wniosku tym zwrócono uwagę, że:

• wprowadzenie w 2005 roku do Ordynacji wyborczej do rad gmin oraz do ustawy o bezpośrednim wyborze wójta sankcji wygaśnięcia mandatu za uchybienie przez radnego/wójta obowiązkowi terminowego złożenia wymaganego oświadczenia majątkowego jest nieproporcjonalną sankcją w porównaniu z wagą uchybienia i konsekwencjami w postaci przekreślenia wyniku wyborów;

• sytuację, w której niemalże identyczne stany faktyczne, o regulacji inspirowanej tą samą przyczyną (dążenie do zapewnienia przejrzystości stosunków majątkowych funkcjonariuszy) i przy identycznym jej ujęciu konstrukcyjnym (obowiązek złożenia oświadczenia), w różny sposób określają początek terminu do złożenia oświadczeń majątkowych radnego/wójta i oświadczeń majątkowych dotyczących członków ich rodzin. Oświadczenie własne radnego/wójta powinno być złożone w ciągu miesiąca od ślubowania. Oświadczenie dotyczące rodziny w ciągu miesiąca od dnia wyboru.

Trybunał uznał, że chodzi tu o sankcję wkraczającą nieproporcjonalnie (art. 31 ust. 3 konstytucji) w prawa wyborcze. Automatyzm i bezwzględność sankcji prowadzą do przekreślenia wyników wyborów i woli wyborców za stosunkowo drobne uchybienie, i to nie niweczące racje, które zadecydowały o wprowadzeniu obowiązku składania oświadczeń majątkowych. Sama zasada wglądu w sytuację majątkową radnych/wójtów nie jest bowiem naruszona przy złożeniu oświadczeń z naruszeniem terminu. Trybunał stwierdził, że tak surowa sankcja była niekonieczna, aby osiągnąć zamierzony cel ustawodawczy (przejrzystość sytuacji majątkowej mandatariuszy, ich dyscyplinowanie w tym zakresie). Niezachowanie proporcjonalności przejawiło się także w nieadekwatnej procedurze zmierzającej do wygaszenia mandatu.

Rozmaitemu określeniu początku biegu terminu do złożenia oświadczeń - od daty ślubowania (dla własnych oświadczeń radnego/ wójta) i od daty wyboru (dla oświadczeń dotyczących rodziny radnego/wójta) zarzucano, że istnienie dwoistości wprowadza w błąd i jest niejasne. Trybunał uznał, że przepis przewidujący obowiązek złożenia własnego oświadczenia w terminie miesiąca od daty ślubowania jest konstytucyjny, z uwagi na jasne określenie tego terminu. Niekonstytucyjny jest natomiast przepis nakazujący liczenie terminu do złożenia oświadczenia dotyczącego członka rodziny - w ciągu miesiąca - od daty wyboru. O ile bowiem data ślubowania nie budzi wątpliwości, o tyle termin - od daty wyboru - jest niejednoznaczny. Może on bowiem dotyczyć daty przeprowadzenia głosowania, daty rozplakatowania obwieszczenia komisarza wyborczego o wynikach wyborów na terenie województwa, daty ogłoszenia wyniku wyborów w dzienniku urzędowym. Praktyka także notuje rozbieżności interpretacyjne w tym zakresie. Ta niejednoznaczność została uznana za naruszenie art. 2 konstytucji (zasada rzetelnej legislacji) - na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 marca 2007 r., sygn. K 8/2007.

Wniosek

Niekonstytucyjny jest przepis nakazujący liczenie terminu do złożenia oświadczenia dotyczącego członka rodziny - w ciągu miesiąca - od daty wyboru.

Więcej Spóźnialscy samorządowcy nie stracą mandatów - dodatkowych wyborów nie będzie GP nr 52/2007

Kary dla przedstawicieli powiatów

Niezłożenie oświadczenia majątkowego w terminie przez:

• radnego powiatu - powoduje utratę diety do czasu złożenia oświadczenia,

• członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osobę zarządzającą i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osobę wydającą decyzje administracyjne w imieniu starosty - powoduje utratę ich wynagrodzenia za okres od dnia, w którym powinno być złożone oświadczenie, do dnia złożenia oświadczenia.

Jeżeli członek zarządu powiatu, sekretarz powiatu lub skarbnik powiatu nie złożą w terminie oświadczenia majątkowego, rada powiatu odwołuje ich, w drodze uchwały, najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia.

Jeżeli kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty nie złożą w terminie oświadczenia majątkowego, właściwy organ odwołuje ich albo rozwiązuje z nimi umowę o pracę najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia lub informacji.

Odwołanie i rozwiązanie umowy o pracę, w sytuacjach, o których mowa, jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 par. 1 pkt 1 kodeksu pracy.

PRZYKŁAD

PRZYWRÓCENIE DO PRACY I ZŁOŻENIE OŚWIADCZENIA

Małgorzata B. była kierownikiem Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej. Burmistrz rozwiązał z nią stosunek pracy za wypowiedzeniem z końcem lutego 2004 r. W związku z ustaniem zatrudnienia Małgorzata B. złożyła oświadczenie majątkowe, zgodnie z przepisem art. 24h ust. 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Sąd okręgowy przywrócił powódkę do pracy w Zakładzie Gospodarki Komunalnej w Ś.Z. na poprzednich warunkach. Małgorzata B. 15 lipca 2004 r. zgłosiła gotowość do pracy i burmistrz poinformował ją, że została przywrócona do pracy na poprzednich warunkach, jednakże po zmianie statutu w pozwanym Zakładzie Gospodarki Komunalnej ustanowiono stanowisko dyrektora, które zajmuje inna osoba. W związku z tym Małgorzacie B. powierzono na okres trzech miesięcy obowiązki inspektora do spraw zamówień publicznych. 3 września 2004 r. rozwiązano z nią stosunek pracy bez okresu wypowiedzenia na podstawie art. 24k ust. 3 i 4 ustawy o samorządzie gminnym, wobec niezłożenia w terminie 30 dni oświadczenia o stanie majątkowym, zgodnie z art. 24h ust. 5 tej ustawy, to jest w okresie do 16 sierpnia 2004 r. w związku z zatrudnieniem po przywróceniu do pracy. Sąd rejonowy-sąd pracy stwierdził, że rozwiązanie stosunku pracy było nieuzasadnione z tego względu, że obowiązek złożenia oświadczenia majątkowego, zgodnie z art. 24h ust. 5, ciążył na kierowniku jednostki organizacyjnej gminy, a powódka po przywróceniu do pracy faktycznie takiego stanowiska nie pełniła.

Rozpatrując skargę kasacyjną Zakładu Gospodarki Komunalnej w Ś.Z. Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że ustawa nie przewiduje obowiązku złożenia oświadczenia majątkowego w związku z przywróceniem do pracy z mocy wyroku sądowego i jej podjęciem przez pracownika. Mimo braku takiego oświadczenia majątkowego, przywrócony do pracy pracownik składa kolejne oświadczenie majątkowe, które począwszy od pierwszego złożonego przy zatrudnieniu, poprzez dalsze, w tym po uprzednim rozwiązaniu stosunku pracy, ujawniają jego stan majątkowy w związku z zatrudnieniem na stanowisku objętym obowiązkiem składania oświadczeń majątkowych. W konsekwencji, stwierdzenie braku obowiązku złożenia oświadczenia majątkowego po przywróceniu do pracy oznacza jednocześnie negatywną odpowiedź na pytanie, czy obowiązek taki był aktualny w przypadku powódki, której po przywróceniu do pracy - co jest okolicznością dodatkową - czasowo powierzono pracę na stanowisku, którego nie dotyczy obowiązek składania oświadczenia majątkowego (na podstawie wyroku Sądu Najwyższego z 28 lutego 2006 r., sygn. II PK 190/2005.

Wniosek

Po przywróceniu do pracy kierownik jednostki organizacyjnej gminy nie ma obowiązku złożenia kolejnego oświadczenia majątkowego na podstawie art. 24h ust. 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).

 

Oświadczenia w województwach

Podobnie jak w gminach i powiatach, również radny, członek zarządu województwa, skarbnik województwa, kierownik wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa składają oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Zakres informacji i zasady obowiązujące przy składaniu oświadczeń majątkowych przez przedstawicieli samorządu województwa są takie same jak w samorządzie gmin i powiatów.

Radny województwa tak samo jak radni niższych szczebli samorządu terytorialnego składa pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od złożenia ślubowania. Do pierwszego oświadczenia majątkowego radny powinien dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia województwa, w którym uzyskał mandat, jeżeli taką działalność prowadził przed dniem wyboru. Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez radnego co roku do 30 kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego, oraz na dwa miesiące przed upływem kadencji.

Z kolej członek zarządu województwa, skarbnik województwa, kierownik wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa składają pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia wyboru lub powołania na stanowisko albo od dnia zatrudnienia. Również w tym przypadku kolejne oświadczenia majątkowe są składane co roku do 30 kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego, oraz w dniu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę.

Analizy danych zawartych w oświadczeniu majątkowym, w przypadku przedstawicieli władz samorządu województwa dokonują:

• przewodniczący sejmiku województwa - w przypadku oświadczeń radnych,

• wojewoda - w przypadku oświadczeń marszałków województw, przewodniczących sejmików województwa,

• marszałkowie województw - w przypadku oświadczeń wicemarszałków województw, członków zarządu województwa, skarbników województw, kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, osób zarządzających i członków organów zarządzających wojewódzkich osób prawnych oraz osób wydających decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa.

Oświadczenie majątkowe przedstawicieli władz samorządu województwa, tak jak w przypadku niższych szczebli samorządu terytorialnego, przechowuje się przez sześć lat.

Podmiot dokonujący analizy oświadczeń majątkowych w terminie do 30 października każdego roku przedstawia sejmikowi województwa informację m.in. o osobach, które nie złożyły oświadczenia majątkowego lub złożyły je po terminie.

Informacje zawarte w oświadczeniu majątkowym są jawne, z wyłączeniem informacji o adresie zamieszkania składającego oświadczenie oraz o miejscu położenia nieruchomości i są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej.

Kary dla samorządowców w województwie

Niezłożenie oświadczenia majątkowego w terminie przez:

• radnego województwa - powoduje utratę diety do czasu złożenia oświadczenia,

• członka zarządu województwa, skarbnika województwa, kierownika wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej, osobę zarządzającą i członka organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną oraz osobę wydającą decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa - powoduje utratę ich wynagrodzenia za okres od dnia, w którym powinny być złożone oświadczenie, do dnia złożenia oświadczenia.

Jeżeli członek zarządu województwa lub skarbnik województwa nie złożą w terminie oświadczenia majątkowego, sejmik województwa odwołuje ich, w drodze uchwały, najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia lub informacji.

Jeżeli kierownik wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa nie złożą w terminie oświadczenia majątkowego, właściwy organ odwołuje ich albo rozwiązuje z nimi umowę o pracę najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia lub informacji. Podobnie jak ma to miejsce w powiatach i gminach odwołanie i rozwiązanie umowy o pracę w wymienionych sytuacjach jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 par. 1 pkt. 1 kodeksu pracy.

 

Zakaz przyjmowania świadczeń

Poza konieczności składnia oświadczeń majątkowych i informacji o działalności gospodarczej małżonka czy o jego zatrudnieniu przedstawiciele gmin muszą pamiętać jeszcze o zakazie przyjmowania określonych świadczeń majątkowych. I tak wójt, zastępca wójta, skarbnik gminy, sekretarz gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta w trakcie pełnienia funkcji lub trwania zatrudnienia oraz przez okres trzech lat po zakończeniu pełnienia funkcji lub ustaniu zatrudnienia nie mogą przyjąć jakiegokolwiek świadczenia o charakterze majątkowym, nieodpłatnie lub odpłatnie w wysokości niższej od jego rzeczywistej wartości od podmiotu lub podmiotu od niego zależnego, jeżeli biorąc udział w wydaniu rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych jego dotyczących mieli bezpośredni wpływ na jego treść.

Podmiotem zależnym, o którym mowa wyżej, jest podmiot, w którym:

• przedsiębiorca posiada bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w jego organach, także na podstawie porozumień z innymi wspólnikami i akcjonariuszami,

• przedsiębiorca jest uprawniony do powoływania albo odwoływania większości członków organów zarządzających podmiotu zależnego,

• więcej niż połowa członków zarządu przedsiębiorcy jest jednocześnie członkami zarządu albo osobami pełniącymi funkcje kierownicze w podmiocie pozostającym z przedsiębiorcą w stosunku zależności.

Zakaz przyjmowania świadczeń majątkowych, o którym mowa, nie dotyczy nabycia przedmiotu lub usługi dostępnych w ramach publicznej oferty, a także nie dotyczy przedmiotów zwyczajowo wykorzystywanych w celach reklamowych i promocyjnych oraz nagród przyznawanych w konkursach na działalność artystyczną.

Takie same ograniczenia, o których mowa wyżej, obowiązują:

• członków zarządu powiatów, skarbników powiatów, sekretarzy powiatów, kierowników jednostek organizacyjnych powiatów, osoby zarządzające i członków organów zarządzających powiatowymi osobami prawnymi oraz osoby wydające decyzje administracyjne w imieniu starosty,

• członków zarządu województw, skarbników województw, kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, osoby zarządzające i członków organów zarządzających wojewódzką osobą prawną oraz osoby wydające decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa.

PRZYKŁAD

OŚWIADCZENIE OSÓB WYDAJĄCYCH DECYZJE

Teresa K. była zatrudniona w urzędzie miasta od 1997 r., w tym do 12 sierpnia 1998 r. na stanowisku inspektora w referacie praw jazdy wydziału komunikacji. Ponadto pełniła funkcję społecznego inspektora pracy. W tym okresie nie posiadała uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych w imieniu prezydenta miasta. W dniu 30 sierpnia 2004 r. Teresa K. otrzymała upoważnienie do wydawania takich decyzji. Upoważnienie to odwołano 31 maja 2005 r. Przez cały okres obowiązywania upoważnienia Teresa K. nie wydała żadnej decyzji administracyjnej. W dniu 30 sierpnia 2004 r. otrzymała informację, że z uwagi na udzielenie jej tego samego dnia upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych powinna złożyć oświadczenie majątkowe. Powódka złożyła takie oświadczenie. dniu 4 maja 2005 r. poinformowano powódkę, że powinna złożyć oświadczenie majątkowe za rok 2004 w terminie do 30 kwietnia 2005 r. Oświadczenie to złożyła 5 maja 2005 r. 30 maja 2005 r. rozwiązano z Teresą K. umowę o pracę na podstawie art. 24k ust. 3 i 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).

Sprawą zajął się ostatecznie Sąd Najwyższy, który stwierdził m.in., że osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta jest obowiązana do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym (art. 24h ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym) w terminie 30 dni od dnia zatrudnienia oraz kolejnych oświadczeń co roku do 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, a także w dniu rozwiązania umowy o pracę (art. 24h ust. 5 tej ustawy). Jeżeli osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta nie złoży w terminie oświadczenia majątkowego, właściwy organ rozwiązuje z nią umowę o pracę najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia (art. 24k ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym), a rozwiązanie umowy o pracę w tym trybie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 par. 1 pkt 1 kodeksu pracy (art. 24k ust. 4 tej ustawy).

Przepisy te budzą wiele wątpliwości wynikających z użycia niedoskonałych (często niezrozumiałych) sformułowań. I tak m.in. racjonalna wykładnia sformułowania użytego w art. 24k ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym prowadzi do wniosku, że nastąpiło w nim określenie terminu końcowego, do upływu którego pracodawca może rozwiązać umowę o pracę, a różnica w tej regulacji w stosunku do art. 52 par. 2 k.p. polega na tym, że jest to termin 30 dni (a nie miesiąca) oraz że liczy się go od dnia, w którym należało złożyć oświadczenie majątkowe (a nie od dowiedzenia się o tym przez pracodawcę).

Wniosek:

Do rozwiązania umowy o pracę w trybie określonym w art. 24k ust. 3 i 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) z osobą wydającą decyzje administracyjne w imieniu wójta stosuje się art. 52 par 3 kodeksu pracy, nie stosuje się natomiast art. 13 ust. 1 ustawy z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. nr 35, poz. 163 ze zm.).

KATARZYNA WILKO

gp@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

• Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).

• Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm.).

• Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590 ze zm.).

• Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 26 lutego 2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego gminy, wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta (Dz.U. nr 34, poz. 282).

• Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 26 lutego 2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego powiatu, członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu starosty (Dz.U. nr 34, poz. 283).

• Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 26 lutego 2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego województwa, członka zarządu województwa, skarbnika województwa, kierownika wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa (Dz.U. nr 34, poz. 284).