Czy pracownik, który sam rozwiązał umowę, ma prawo do odprawy

Powyższa kwestia nie jest jasna. W literaturze prezentowane są zarówno poglądy przyznające prawo do odprawy w takich okolicznościach, jak i ją wykluczające. Orzecznictwo sądowe także nie jest jednolite.

Odprawy pieniężne przysługują pracownikom, z którymi pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników zmuszony jest rozwiązać stosunki pracy, a przyczyny rozwiązania nie dotyczą tych pracowników. W przypadku przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę (art. 23¹ k.p.) każdy z przejętych pracowników ma prawo, w terminie 2 miesięcy od daty przejścia, do rozwiązania umowy o pracę za siedmiodniowym uprzedzeniem, czyli bez zachowania ustawowych okresów wypowiedzenia. Decyzję o rozwiązaniu umowy podejmuje sam pracownik. Powstaje zatem pytanie: dlaczego pracownikowi miałaby przysługiwać odprawa?

Wniosek taki można opierać na art. 23¹ par. 4 k.p., zgodnie z którym rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem. A skoro tak, to o prawie do odprawy decydować będzie za każdym razem faktyczna przyczyna, dla której pracownik podjął decyzję o rozwiązaniu umowy. Jeżeli ta przyczyna leży po stronie pracodawcy - odprawa będzie przysługiwać tak, jakby to pracodawca rozwiązał umowę za wypowiedzeniem. Jest to stanowisko kontrowersyjne i autorytety prawnicze prezentują argumenty mogące podważać jego poprawność. W mojej ocenie jednak nie powinno się całkowicie odrzucać tej tezy, chociaż prawo do odprawy przysługiwać mogłoby w nielicznych tylko przypadkach, np. jeśli pracownik wykaże, że przejście do nowego pracodawcy zmienia jego położenie w niekorzystny sposób i decyzja o rozwiązanie umowy jest tego faktu bezpośrednią konsekwencją. Co prawda stosunek pracy trwa i warunki zatrudnienia pozostają bez zmian, ale nowy pracodawca może wprowadzić np. zmianowy czas pracy, który w danym zakładzie nie będzie wymagał wypowiedzeń indywidualnych. Pracownik nie godząc się na taką modyfikację organizacji pracy, może złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy. Przyczyną tej decyzji będzie bez wątpienia zmiana organizacyjna wprowadzona przez pracodawcę, która może być oceniana jako niekorzystna dla pracownika. W takich okolicznościach odprawa mogłaby zostać przyznana. Brak jednak orzecznictwa, które mogłoby tę kwestię ostatecznie przesądzić, co sprawia, że kwestia ta pozostaje otwarta.

ALEKSANDRA MINKOWICZ-FLANEK

radca prawny kieruje zespołem Prawa Pracy w kancelarii Salans