Strona główna » Księgowość budżetowa » Kadry i płace » Zatrudnianie i zwalnianie » Nie wszyscy cudzoziemcy potrzebują zezwolenia na pracę

Nie wszyscy cudzoziemcy potrzebują zezwolenia na pracę

26 lipca 2007, 00:00

Dołącz do grona ekspertów

Magdalena Kasprzak

Radca prawny, doktor nauk prawnych. Pracowała w Departamencie Prawnym Głównego Inspektoratu Pracy, autorka licznych publikacji w wiodących polskich wydawnictwach prawniczych. Doradca prawny w kancelariach prawnych, wykładowca akademicki, prezes zarządu ANTERIS Fundacji Pomocy Prawnej

Cudzoziemcem jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego. Ponadto cudzoziemca będącego obywatelem dwóch lub więcej państw należy traktować jako obywatela tego państwa, którego dokument podróży stanowił podstawę wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Warunki zatrudnienia cudzoziemca są zróżnicowane zależnie od tego z jakiego państwa pochodzi.

Prawo do wykonywania pracy na terytorium naszego państwa mają cudzoziemcy, którzy otrzymali zezwolenie na pracę w Polsce. Zezwolenia takie wydaje cudzoziemcowi wojewoda właściwy ze względu na siedzibę przyszłego pracodawcy.

Nie w każdym jednak przypadku zezwolenie jest wymagane.

PRZYKŁAD

W naszym stowarzyszeniu chcemy zatrudnić cudzoziemca. Cudzoziemiec, który nie ma żadnej rodziny w naszym kraju, jest obywatelem państwa członkowskiego UE. Czy musimy występować do wojewody o wydanie zezwolenia na pracę takiego pracownika?

Przepisy ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zawierają katalog osób, które mogą zostać zatrudnione w naszym kraju bez zezwolenia na pracę wydawanego przez wojewodę.

Z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę zwolnieni są m.in. cudzoziemcy:

• posiadający status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej,

• posiadający zezwolenie na osiedlenie się w Rzeczypospolitej Polskiej,

• posiadający w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, udzielone w związku z uzyskanym zezwoleniem na pobyt rezydenta długoterminowego WE, udzielonym przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej, oraz zamierzający wykonywać pracę lub prowadzić działalność gospodarczą na podstawie przepisów obowiązujących w tym zakresie w Polsce, podjąć lub kontynuować studia lub szkolenie zawodowe lub wykazujący, że zachodzą inne okoliczności uzasadniające jego zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

• zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie odrębnych przepisów,

• cudzoziemcy:

– będący obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej,

– będący obywatelami państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nienależących do Unii Europejskiej,

– będący obywatelami państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którzy mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi.

W przypadku cudzoziemców należących do ostatniej grupy możliwe jest zastosowanie ograniczeń w dostępie do naszego rynku pracy. Dopuszczalność zastosowania ograniczeń wobec tych cudzoziemców musi jednak wynikać z umów międzynarodowych.

Ponadto należy podkreślić, że takie ograniczenia w dostępie do rynku pracy w naszym kraju nie są stosowane wobec cudzoziemców posiadających prawo stałego pobytu.

Tak więc cudzoziemiec, który jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, może podjąć pracę w naszym kraju bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.

Od września bieżącego roku obowiązuje rozporządzenie z 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Rozporządzenie określa szczegółowo, przy wykonywaniu jakich prac przez cudzoziemców nie są wymagane zezwolenia na pracę.

PRZYKŁAD

Nasza fundacja prowadzi szkolenia i kursy; chcemy zatrudnić cudzoziemca, który prowadziłby kursy również w języku obcym. Czy cudzoziemiec ten musi mieć pozwolenie na pracę w naszym kraju, czy też możemy zatrudnić go bez takiego pozwolenia?

Przepisy rozporządzenia dotyczącego wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę zawierają katalog osób, które mogą wykonywać pracę na terytorium naszego kraju bez zezwolenia. Zasada ta dotyczy m.in. cudzoziemców:

• prowadzących szkolenia, biorących udział w stażach zawodowych, pełniących funkcję doradczą, nadzorczą lub wymagającą szczególnych kwalifikacji i umiejętności w programach realizowanych w ramach działań Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programach pomocowych, także w oparciu o pożyczki zaciągnięte przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej,

• w stosunku do których umowy i porozumienia międzynarodowe, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, dopuszczają wykonywanie pracy bez zezwolenia na pracę,

• będących nauczycielami języków obcych lub prowadzących zajęcia w językach obcych, którzy wykonują pracę w ramach umów i porozumień międzynarodowych, jeżeli potrzeba zatrudnienia cudzoziemca została potwierdzona przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz jeżeli język, którego nauczają, jest ich językiem ojczystym,

• będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach lub placówkach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub Ochotniczych Hufcach Pracy, którzy są obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, obywatelami państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej, obywatelami Stanów Zjednoczonych Ameryki, Kanady, Związku Australijskiego lub Nowej Zelandii, jeżeli język, którego nauczają, jest ich językiem ojczystym.

Jeżeli więc zakres obowiązków takiego cudzoziemca pokrywać się będzie z czynnościami przewidzianymi w co najmniej jednym z ww. punktów, zatrudnienie takiego cudzoziemca nie będzie wymagało uprzedniego zezwolenia na pracę w Polsce.

Kto musi mieć zezwolenie na pracę?

Zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:

• wykonuje pracę w podmiocie mającym siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

• wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi eksportowej,

• wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany przez niego do podmiotu mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku w celu wykonania zadania określonego przez delegującego w innym trybie niż realizacja usługi eksportowej.

Jak uzyskać zezwolenie na pracę?

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

PRZYKŁAD

Nasze stowarzyszenie planuje zatrudnić cudzoziemca. Otrzymaliśmy już przyrzeczenie wydania zezwolenia na pracę dla naszego przyszłego pracownika. Co mamy zrobić dalej, aby cudzoziemiec mógł zacząć pracę? Jak określić datę rozpoczęcia jego pracy?

W przypadku wydania przyrzeczenia pracodawcy, tak jak miało to miejsce w sytuacji opisanej w pytaniu, pracodawca powinien dokonać pisemnego potwierdzenia daty planowanego rozpoczęcia przez cudzoziemca wykonywania pracy. Data rozpoczęcia wykonywania pracy przez cudzoziemca nie może być jednak wcześniejsza niż data wydania decyzji w sprawie zezwolenia na pracę.

Jednocześnie zezwolenie na pracę zostanie wydane dopiero po uzyskaniu pisemnego potwierdzenia od pracodawcy, dotyczącego daty rozpoczęcia przez cudzoziemca pracy.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ!

Pracodawca zatrudnia cudzoziemca lub zawiera z nim umowę o wykonywanie innej pracy zarobkowej na czas udzielonego zezwolenia na pracę.

Oczywiście od tej zasady istnieją wyjątki przewidziane przepisami szczególnymi dotyczącymi poszczególnych grup zawodowych.

Wojewoda wydaje przyrzeczenie i decyzję o zezwoleniu cudzoziemcowi na pracę, z uwzględnieniem sytuacji na lokalnym rynku pracy. W przypadkach uzasadnionych sytuacją na rynku pracy wojewoda może również ograniczyć rodzaj pracy do czynności zarządzających i reprezentacji podmiotu.

Tryb wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca – czyli co pracodawca wiedzieć powinien

Podstawową zasadą jest, że zezwolenie na pracę cudzoziemca w Polsce wydaje się na pisemny wniosek pracodawcy. Wzór wniosku o wydanie takiego zezwolenia znajdziecie Państwo w załącznikach nr 1 i 2 do rozporządzenia z 21 lipca 2006 r. w sprawie trybu i warunków wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca.

Elementem istotnym dla samego postępowania w celu wydania cudzoziemcowi zezwolenia na pracę w Polsce jest informacja starosty na temat sytuacji na lokalnym rynku pracy oraz na temat możliwości zabezpieczenia potrzeb kadrowych pracodawcy. Informację taką przekazuje starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca.

Ponadto sam pracodawca zobowiązany jest przedłożyć informacje:

• o podjętych przez niego działaniach w zakresie powierzenia pracy, która jest przedmiotem wniosku, obywatelowi polskiemu lub cudzoziemcowi niepodlegającemu obowiązkowi posiadania zezwolenia lub obywatelowi państwa członkowskiego Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub obywatelowi Konfederacji Szwajcarskiej,

• o działaniach, które miały miejsce w związku z umieszczeniem oferty w systemie informatycznym wymiany informacji o wolnych miejscach pracy Europejskich Służb Zatrudnienia.

W przypadku gdy pracodawca złożył ofertę pracy jedynie w powiatowym urzędzie pracy, powinien przedstawić obie powyższe informacje.

EURES (EURopean Employment Services – Europejskie Służby Zatrudnienia) jest siecią współpracy publicznych służb zatrudnienia i ich partnerów na rynku pracy, wspierającą mobilność w dziedzinie zatrudnienia na poziomie międzynarodowym i transgranicznym, w krajach Unii Europejskiej oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii.

Sieć EURES została powołana przez Komisję Europejską, aby ułatwiać swobodny przepływ pracowników na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego poprzez:

• międzynarodowe pośrednictwo pracy,

• informowanie na temat warunków życia i pracy w krajach członkowskich oraz sytuacji na rynkach pracy tych krajów.

Sieć EURES nastawiona jest na informowanie, doradztwo i wspomaganie poszukujących pracy z Europejskiego Obszaru Gospodarczego, którzy chcą pracować w innym kraju członkowskim, oraz pracodawców, którzy chcą rekrutować pracowników z innych krajów członkowskich (więcej informacji na stronie: www.eures.praca.gov.pl).

UWAGA!

Starosta przekazując informację dotyczącą zabezpieczenia potrzeb kadrowych pracodawcy, nie bierze pod uwagę wskazanych w ofercie pracy wymagań, jeżeli są one zaniżone bądź zawyżone w stosunku do pracy, którą cudzoziemiec ma wykonywać.

Istotne jest zatem, aby wniosek złożony przez pracodawcę był sporządzony w sposób rzetelny i określał stanowisko i rodzaj pracy, która miałaby być przez cudzoziemca wykonywana. W samym wniosku pracodawca jest bowiem zobowiązany określić posiadane przez cudzoziemca kwalifikacje oraz rodzaj pracy, jaką cudzoziemiec miałby wykonywać. W przypadku gdy kwalifikacje cudzoziemca będą niezgodne z proponowanym mu stanowiskiem pracy, zezwolenie na pracę u tego pracodawcy nie zostanie wydane.

Decyzje o odmowie wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca wydaje się w następujących przypadkach:

• gdy pracodawca odmówi, bez uzasadnionej przyczyny, zatrudnienia bezrobotnych lub poszukujących pracy skierowanych przez starostę na stanowisko proponowane cudzoziemcowi lub

• gdy pracodawca wnioskuje o wydanie zezwolenia w stosunku do cudzoziemca, którego:

– kwalifikacje lub umiejętności nie są odpowiednie do pracy, którą cudzoziemiec ma wykonywać, lub

– kwalifikacje lub wykonywany przez cudzoziemca zawód nie odpowiada zawodom lub specjalnościom, o których mowa w przepisach w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, lub

– proponowane cudzoziemcowi wynagrodzenie byłoby niższe od wynagrodzenia przysługującego polskiemu pracownikowi za wykonywanie porównywalnej pracy,

• gdy pracodawca naruszył przepisy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i naruszenie to zostało stwierdzone w wyniku przeprowadzonej kontroli, a od daty sporządzenia protokołu z kontroli nie upłynął 1 rok, lub

• gdy pracodawca prowadzi działalność, która nie jest odpowiednia do stanowiska lub rodzaju wykonywanej pracy zaproponowanej cudzoziemcowi.

Należy również podkreślić, że organ właściwy do wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca w Polsce może żądać od pracodawcy (wnioskodawcy) przedłożenia dodatkowych dokumentów potwierdzających wykształcenie cudzoziemca. W tym celu pracodawca powinien wystąpić do właściwych organów z prośbą o określenie poziomu wykształcenia cudzoziemca lub potwierdzenie równoważności posiadanych przez cudzoziemca zagranicznych dokumentów o jego wykształceniu.

PRZYKŁAD

Cudzoziemiec miał być zatrudniony w naszej fundacji na stanowisku konsultanta projektów. W tym celu złożyliśmy wniosek o wydanie temu pracownikowi zezwolenia na pracę w Polsce. We wniosku zostały zawarte jednak nieprawdziwe dane osobowe. Czy może to być podstawą do odmowy wydania zezwolenia?

Decyzję o odmowie wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca wydaje się również w przypadkach, gdy w postępowaniu o wydanie zezwolenia:

• pracodawca złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje lub dołączył do niego dokumenty zawierające takie dane, lub

• zeznał nieprawdę lub zataił prawdę, albo w celu użycia jako autentyczny podrobił lub przerobił dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używał.

Zezwolenie na pracę w Polsce wydawane jest w trzech jednobrzmiących egzemplarzach. Jeden egzemplarz zezwolenia zatrzymuje organ, który je wydał, natomiast dwa egzemplarze zezwolenia na pracę trafiają do pracodawcy.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ!

Pracodawca zobowiązany jest przekazać cudzoziemcowi, który podejmuje u niego pracę, jeden egzemplarz wydanego zezwolenia na pracę w Polsce.

Pracodawcy powinni również pamiętać, że mogą występować o przedłużenie przyrzeczenia lub zezwolenia na pracę wydanego zatrudnionemu u nich cudzoziemcowi. Przedłużenia takiego dokonuje się na wniosek pracodawcy, gdy:

• okres powierzenia cudzoziemcowi pracy będzie następować bezpośrednio po okresie wskazanym w wydanym zezwoleniu lub pracodawca złoży wniosek o przedłużenie zezwolenia najpóźniej na 30 dni przed upływem ważności zezwolenia oraz

• gdy nie ulegnie zmianie stanowisko, rodzaj wykonywanej pracy lub pełniona przez cudzoziemca funkcja, określone w wydanym zezwoleniu.

Reasumując:

• Obywatele państw UE nie potrzebują zezwolenia na pracę w Polsce.

• Zezwolenia wydaje się na pisemny wniosek pracodawcy.

• Zezwolenia wydaje wojewoda, uwzględniając sytuację na lokalnym rynku pracy – w uzasadnionych przypadkach wojewoda może ograniczyć rodzaj pracy do czynności zarządzających i reprezentacji podmiotu.

Magdalena Kasprzak

Podstawy prawne

• ustawa z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach – Dz.U. Nr 128, poz. 1175; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 170, poz. 1217

• ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – Dz.U. Nr 99, poz. 1001, ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 158, poz. 1121

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę – Dz.U. Nr 156, poz. 1116

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 21 lipca 2006 r. w sprawie trybu i warunków wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca – Dz.U. Nr 141, poz. 1002

Chcesz dowiedzieć się więcej, sprawdź >>