Bezzwrotna pomoc jest przychodem

STAN FAKTYCZNY

Organy podatkowe odmówiły podatnikom stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2002. Chodziło o przyznanie skarżącemu jako policjantowi pomocy finansowej na budownictwo mieszkaniowe. W ocenie organów udzielona policjantowi pomoc miała co do zasady charakter zwrotny. Jedynie w odniesieniu do funkcjonariuszy, którzy w momencie otrzymania pomocy pozostawali w służbie ponad dziesięć lat oraz emerytów i rencistów pomoc ta była bezwarunkowo bezzwrotna. W odniesieniu do pozostałych funkcjonariuszy, których służba trwała w momencie otrzymywania pomocy krócej niż dziesięć lat, w razie zwolnienia ich ze służby przed upływem tego okresu, udzielona pomoc finansowa podlegała zwrotowi z zastosowaniem umorzenia w wysokości 1/10 kwoty tej pomocy za każdy pełny rok służby stałej.

UZASADNIENIE

Wojewódzki sąd administracyjny uwzględnił skargę podatników, a Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził to stanowisko, oddalając skargę kasacyjną organu podatkowego. Jak zauważył NSA spór w sprawie sprowadza się do przesądzenia charakteru pomocy finansowej, udzielonej podatnikowi w 1994 roku. Czy ma ona co do zasady charakter bezzwrotny, czy też zwrotny (quasi-pożyczkowy), przy czym nie jest sporne między stronami, że świadczenie to stanowiło przychód ze stosunku służbowego.

Jak podkreślił sąd przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Gramatyczna wykładnia tego przepisu wskazuje, że przychód powinien mieć charakter definitywny. W związku z tym pożyczki (lub świadczenia o zbliżonym charakterze), jako że co do zasady muszą być spłacone (zwrócone), nie mają wpływu na wysokość przychodu podatkowego. Wyjątkiem jest tu sytuacja, w której pożyczka zostanie umorzona, gdyż czyni to z niej nieodpłatne świadczenie w rozumieniu analizowanego unormowania. W razie uznania pomocy finansowej przyznawanej w formie zaliczkowej dla funkcjonariuszy Policji za zwrotną, należałoby przyjąć, że przychód z tego tytułu powstaje tylko w przypadku umorzenia tej pomocy i w dacie dokonania tej czynności konwencjonalnej (tj. co do zasady po upływie dziesięciu lat służby stałej). Natomiast gdyby potraktować to świadczenie jako co do zasady bezzwrotne, to przychód w tym zakresie powstawałby w dacie faktycznego jego otrzymania.