Kto jest podatnikiem podatku od środków transportowych po przewłaszczeniu pojazdu?

Przedmiotem przewłaszczenia najczęściej są pojazdymechaniczne kredytobiorców, w tym pojazdy opodatkowane podatkiem odśrodków transportowych. W konsekwencji zawarcia stosownej umowy nowymwłaścicielem pojazdu staje się kredytodawca.

Istota umowy przewłaszczeniasprowadza się do tego, że nie chodzi o trwałe wyzbycie się przedmiotuwłasności na rzecz nabywcy, ale udzielenie mu zabezpieczenia, gwarancjiprawidłowego wykonania innej umowy, to jest umowy kredytu czy pożyczki.Przejście prawa własności ma zatem charakter czasowy - do momentu całkowitej spłaty kredytu, a pojazd najczęściej pozostaje we władaniu kredytobiorcy.

W takiej sytuacji banki często w umowach przewłaszczenia zamieszczają zapis, zgodnie z którym to przewłaszczający ponosi kosztyutrzymania, ubezpieczenia rzeczy, a także kary, grzywny, mandatywynikające z niewłaściwego i niezgodnego z prawem używania rzeczy orazwreszcie podatki, inne koszty i opłaty wynikające z przepisów prawa.

Taka sytuacja może stanowić dla urzędników źródło wielu wątpliwości.Przede wszystkim dotyczą one tego, jaka jest skuteczność prawna takiegozapisu względem podatku od środków transportowych i kogo tak naprawdęorgan powinien wskazać jako podmiot, na którym spoczywa obowiązekpodatkowy w tym podatku?

Na kim ciąży obowiązek podatkowy

Womawianej sytuacji przede wszystkim należy zwrócić uwagę na wykładniętreści art. 9 ustawy z 12 stycznia 1991 r.  o podatkach i opłatachlokalnych (Dz. U. z 2006 r. nr 121, poz. 844 z pózn. zm.) Zgodnie z nimobowiązek podatkowy w podatku od środków transportowych ciąży naosobach fizycznych i osobach prawnych będących właścicielami środkówtransportowych.  W przypadku zmiany właściciela środka transportowegozarejestrowanego, obowiązek podatkowy ciąży na poprzednim właścicielu do końca miesiąca, w którym nastąpiło przeniesienie własności.

Z powyższego wynika, że to bank jest podatnikiem podatku od środków transportowych,ilekroć, nawet czasowo - na skutek zawarcia umowy przewłaszczenia nazabezpieczenie wierzytelności z tytułu kredytu czy pożyczki, staje sięwłaścicielem środków transportowych, które są opodatkowane w świetleprzepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Te środki to przede wszystkim samochody ciężaroweo dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton orazo dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton. Inneśrodki transportowe wymienione przez ustawodawcę to ciągniki siodłowe ibalastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą odopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej12 ton, jak również równej lub wyższej niż 12 ton.

Opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają także przyczepy i naczepy,które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masęcałkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie zdziałalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego orazte przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadajądopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiemzwiązanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przezpodatnika podatku rolnego. Ostatni środek transportowy w rozumieniuomawianej ustawy to autobus.

Obowiązki banku jako czasowego właściciela

Jeżelitylko przedmiotem umowy przewłaszczenia jest jeden z wyżej wymienionychpojazdów, to bank ma obowiązek składać, w terminie do dnia 15 lutegoorganowi podatkowemu, na którego terenie znajduje się miejscezamieszkania lub siedziba banku deklaracje na podatek od środków transportowychna dany rok podatkowy, sporządzone na formularzu według ustalonegowzoru, a jeśli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu - w terminie 14dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tegoobowiązku.

Inną powinnością banku jako podatnika jest odpowiednie korygowanie deklaracji wrazie zaistnienia okoliczności mających wpływ na powstanie lubwygaśnięcie obowiązku podatkowego, lub zmianę miejsca zamieszkania, lubsiedziby - w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych okoliczności.

Wreszcie organ od banku powinien oczekiwać wpłaty na rachunek właściwej gminy - bez wezwania - obliczonego w deklaracji podatku od środków transportowych.Powyższe stanowisko znajduje w pełni swoje potwierdzenie worzecznictwie, czego przykładem mogą być wyroki: NSA z 4 listopada 1997r., sygn. I SA/Po 334/97 i WSA w Poznaniu z 17 września 2009 r., sygn.III SA/Po 235/09.

 Czytaj także: Nowe wymagania dotyczące transportu publicznego>>

Regulacje sprzeczne z prawem podatkowym

Należy zwrócić szczególną uwagę, na to iż przepisyprawa podatkowego są bezwzględnie obowiązujące i dla organówpodatkowych wszelkie zapisy umowne o treści z nimi sprzecznej sąbezskuteczne. Jak podkreśla się w orzecznictwie zapłata podatkudokonana przez inny podmiot w imieniu podatnika nie powodujewygaśnięcia zobowiązania podatkowego tego podatnika (tak: uchwała NSA z26 maja 2008 r., sygn. I FPS 8/07).

W praktycezatem, nawet w sytuacji zapłacenia przez przewłaszczającego podatku odśrodków transportowych przewłaszczonych na bank, jego zapłatę organpowinien bezwzględnie traktować jako nadpłatę podatku a po stroniebanku każdorazowo stwierdzone być powinno wystąpienie zaległościpodatkowej.

Ilekroć zatem mamy do czynienia z sytuacją, w której bank jest właścicielem pojazdów opodatkowanych podatkiem od środków transportowych, jest on również i podatnikiemtego podatku na zasadach określonych w ustawie o podatkach i opłatachlokalnych. Dla organów podatkowych bez znaczenia są okoliczności, wjakich bank uzyskał prawo własności środków transportu i to, ktorzeczywiście użytkuje pojazdy.

Zatem, czyzapis umowy przewłaszczenia przewidujący rozwiązanie, zgodnie z którymto na kredyto lub pożyczkobiorcy spoczywa obowiązek ponoszeniawszelkich opłat i ciężarów związanych z utrzymaniem pojazdu majakąkolwiek skuteczność?

Chociaż, jak warto podkreślić raz jeszcze, jest on dla organów podatkowych nieważny, to może on mieć określone konsekwencje w prawie cywilnym.Marginalnie zauważyć można, że gdy bank łączy bowiem zprzewłaszczającym umowa o takim brzmieniu, bankowi przysługuje względemprzewłaszczającego roszczenie z tytułu zapłaty podatku od środkówtransportowych. Może ono być jednak egzekwowane wyłącznie na drodzecywilnoprawnej. Bank może także rozważyć uwzględnienie poniesionych wzwiązku z koniecznością zapłaty podatku kosztów w całokształciestosunków łączących go z kredytobiorcą.

Natalia Węgrzynek