Zwrot opłaty za zezwolenie na sprzedaż alkoholu w przypadku likwidacji sklepu

Odpowiedź

Odpowiedź na takie pytanie nie jest jednoznaczna. Przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi milczą na temat zwrotu opłaty (proporcjonalnego zwrotu opłaty). Orzecznictwo sądów administracyjnych jest w tej sprawie podzielone. Należałoby jednak uznać, że zakończenie działalności gospodarczej nie powinno być traktowane jako przyczyna zwrotu opłaty.

Uzasadnienie

Jaka jest podstawa prawna pobierania opłat za zezwolenie na sprzedaż alkoholu

Na podstawie art. 4¹ ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: u.w.t.p.a.) gmina prowadzi działania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu.

W celu pozyskania środków na finansowanie tych zadań gminy pobierają opłatę za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych (art.11¹ ust. 1 u.w.t.p.a.). Ustawa wyróżnia opłatę pobieraną w związku ze staraniem się po raz pierwszy o takie zezwolenie (art. 11¹ ust. 1 u.w.t.) i opłatę uiszczaną rokrocznie - której wysokość jest uzależniona od wartości sprzedaży alkoholu w roku poprzednim (art. 11¹ ust. 5 u.w.t.p.a.).

WAŻNE

Uiszczenie opłaty ma charakter obowiązku wynikającego z mocy ustawy. Oznacza to, że nie ma konieczności wydawania w tej sprawie decyzji przez organy gminy.

Kiedy są wnoszone opłaty za zezwolenie na sprzedaż alkoholu?

Opłata wnoszona jest na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem, w trzech równych ratach - w terminach: do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego.

Czy przepisy regulują zwrot opłaty za zezwolenie na sprzedaż alkoholu?

Jednocześnie przepisy u.w.t.p.a. milczą na temat zwrotu tej opłaty. A przepisy kreujące obowiązek jej uiszczania same z siebie nie mogą stanowić podstawy do zwrotu.

Co orzekają sądy w sprawach o zwrot opłaty za zezwolenie na sprzedaż alkoholu?

Z ORZECZNICTWA Przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ani inne przepisy prawa nie przewidują wydania decyzji administracyjnej w sprawie zwrotu nienależnej opłaty za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych. Wyrok NSA z 11 grudnia 1997 r., sygn. akt II SA 1060/97

Sądy administracyjne orzekają jednak obowiązek zwrotu nadpłaconej opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.

Z ORZECZNICTWA Gdy zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych, przeznaczonych do spożycia na miejscu lub poza miejscem sprzedaży, utraci w danym roku kalendarzowym ważność z jakiejkolwiek przyczyny powodującej zgodnie z przepisami tej ustawy taki skutek, a podmiot gospodarczy, w myśl ustawowych regulacji, uiści opłatę za cały rok do dnia 31 stycznia danego roku, to gmina jest zobowiązana zwrócić mu opłatę za niewykorzystany okres zezwolenia. Wyrok WSA w Krakowie z 19 maja 2010 r., sygn. akt III SA/Kr 24/10

Podobnie jak wyżej orzekł WSA we Wrocławiu w wyroku z 20 stycznia 2005 r. (sygn. akt 3 II SA/Wr 817/03), nakazując zwrot uiszczonej opłaty w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Sąd w uzasadnieniu wykazał, że zgodnie z art. 11¹ ust. 8 u.w.t.p.a., w roku nabycia zezwolenia lub utraty jego ważności, opłaty dokonuje się w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia. Zdaniem sądu jest to obowiązująca reguła przy ustaleniu wysokości opłaty, którą należy zastosować w razie, gdy jednostka uiściła opłatę w wysokości, która nie uwzględnia utraty ważności zezwolenia.

Zarazem jednak w orzecznictwie sądów administracyjnych można odnaleźć pogląd, że zakończenie działalności gospodarczej w danym roku nie jest przesłanką do zwrotu opłaty za zezwolenie na sprzedaż alkoholu. Tak m.in. orzekł NSA w wyroku z 22 września 2005 r. (sygn. akt II GSK 149/05). W uzasadnieniu wyroku czytamy m.in., że ,,zaprzestanie działalności gospodarczej nie spowodowało, że opłata ta stała się nienależna. Dokonanie zwrotu takiej opłaty byłoby możliwe tylko wówczas, gdyby istniała ustawowa regulacja przesłanek, sposobu i trybu zwrotu, tymczasem obowiązująca ustawa reguluje wyłącznie tryb, zasady i sposób obliczania wysokości opłat".

Zygmunt Bołtowicz

wieloletni pracownik administracji, prawnik, ekspert w dziedzinie finansów publicznych oraz gospodarki komunalnej

Podstawa prawna

• art. 11¹ ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119; ost. zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 218)

źródło: Gazeta Samorządu i Administracji