Prezenty, nagrody w konkursach i inne towary przekazywane w gminach a podatek VAT po 1 kwietnia 2011 r.

Analizując nowe przepisy prawne w tym zakresie, należy zacząć od generalnej zasady obowiązującej w podatku VAT, zgodnie z którą czynności nieodpłatne nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem. Zasada ta wynika wprost z przepisu art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, stanowiącego iż opodatkowaniu tym podatkiem podlegają:

1)    odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2)    eksport towarów;

3)    import towarów;

4)    wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5)    wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Dotyczy to również przeniesienia tego prawa z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu.

Przez towary należy rozumieć rzeczy i ich części, jak również wszelkie postacie energii.

Przez świadczenie usług rozumie się, co do zasady, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

To z kolei oznacza, że czynność nieodpłatna, a więc taka, która ze swej istoty nie jest związana z jakąkolwiek odpłatnością, (a nie np. zrezygnowano z pobrania odpłatności gdy strony umowy najmu umawiają się, że przez np. 3 miesiące czynsz najmu nie będzie pobierany, bo najemca musi doprowadzić wynajmowany lokal do odpowiedniego stanu technicznego), może podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT tylko w jednej sytuacji.

Czynność nieodpłatna podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w sytuacji gdy:

- przepis tak stanowi,

- spełnione są wszystkie przesłanki opisane w tym przepisie konieczne do opodatkowania podatkiem VAT – inaczej mówiąc jeśli choćby jedna przesłanka nie była spełniona – wtedy podatek VAT nie wystąpi.

Takim przepisem na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług jest przepis art. 7 ust. 2 ustawy, odnoszący się do nieodpłatnych przekazań towarów, oraz art. 8 ust. 2 tej ustawy, odnoszący się do nieodpłatnych świadczeń. Regulacje dotyczące opodatkowania czynności nieodpłatnych zawarte w tych przepisach nie są nowe, jedynie od dnia 1 kwietnia 2011 r. ich zakres został zmieniony, a dokładnie mówiąc rozszerzony, co może doprowadzić do konieczności opodatkowania nieodpłatnych przekazań towarów czy nieodpłatnego świadczenia usług, które do dnia 31 marca 2011 r. nie podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

VAT przed 1 kwietnia 2011 r.

W poprzednio obowiązującym stanie prawnym opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegała nieodpłatna dostawa towarów i nieodpłatne świadczenie usług w przypadku :

a)    przekazania przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w tym:

- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

- wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia ( w szczególności darowizny ),

b)   nieodpłatnego świadczenia usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenia usług.

Powyższe czynności podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w przypadku, gdy nie były związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi czynnościami w całości lub w części.

Czytaj także: Od 1 kwietnia kolejne zmiany w VAT>>

Tak więc w poprzednim stanie prawnym, aby czynność nieodpłatna podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musiały być spełnione łącznie następujące warunki:

1) musiało nastąpić nieodpłatne przekazanie towarów lub nieodpłatne świadczenie usług;

2) czynność ta musiała być dokonana na rzecz jednej z osób wymienionych w przywołanym przepisie,

3) przekazanie towarów lub świadczenie usług nie było związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa podatnika,

4) podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia tych towarów czy usług.

Przeważnie w sektorze publicznym nie była spełniona 4-ta przesłanka, ale często było też tak, że również przesłanka wymieniona powyżej w punkcie 3 też nie była spełniona. W takiej sytuacji do dnia 31 marca 2011 r. czynności takie nie podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT. Najczęściej występującymi w praktyce nieodpłatnymi przekazaniami towarów, które w poprzednim stanie prawnym nie podlegały opodatkowaniu tym podatkiem były:

•    przekazywane nagrody w różnego rodzaju konkursach,

•    nagrody z tytułu osiągnięcia określonych wyników ( np. w szkołach),

•    drobne lub mniej drobne upominki wręczane pracownikom jednostek,

•    upominki czy prezenty wręczane osobom trzecim.