Wycena bilansowa środków trwałych w budowie [przykłady]

Co to są środki trwałe w budowie?

Środki trwałe w budowie to środki trwałe w okresie ich pozyskiwania przez jednostkę siłami własnymi lub obcymi.

Na którym koncie umieszcza się środki trwałe w budowie?

Ich wartość ujmuje się na koncie 080 "Środki trwałe w budowie (inwestycje)".

Jak wycenia się środki trwałe w budowie?

Na dzień bilansowy wycenia się je według schematu:

Wartość księgowa netto środków trwałych w budowie = ogół kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem - odpisy z tytułu trwałej utraty wartości

Wycena bilansowa środków trwałych w budowie z inwentaryzacją

Wycenę bilansową środków trwałych w budowie najczęściej wykonuje się łącznie z inwentaryzacją okresową metodą weryfikacji zapisów na koncie 080 z dokumentacją księgową. Wycenę powinny wykonywać zespoły złożone z pracowników komórek merytorycznych i pracowników księgowości. Tylko takie postępowanie gwarantuje weryfikację kosztów środków trwałych w budowie pod względem zaliczenia ich na prawidłowe obiekty oraz ich kwalifikację zgodnie z przepisami o rachunkowości.

Wycena bilansowa środków trwałych – jak odróżnić ulepszenie od remontu?

Przy tej wycenie najwięcej problemów sprawia rozróżnienie nakładów na używane środki trwałe o charakterze inwestycyjnym (ulepszenie) i bieżącym (remont). Zasady klasyfikacji takich nakładów przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Podstawowe zasady kwalifikacji nakładów na środki trwałe

Lp.	Środek trwały	Nakłady zaliczane do
		inwestycji	remontów
1	Używany środek trwały nabyty przez jednostkę w stanie niezdatnym do użytku	Remont wykonany w celu przywrócenia wartości użytkowej w okresie od dnia nabycia do dnia oddania do używania	Konserwacje, remonty okresowe, remonty awaryjne w okresie po dniu oddania do używania
		Ulepszenie (przebudowa, rozbudowa, adaptacja, modernizacja lub odbudowa) w okresie od dnia nabycia do dnia oddania do używania i po dniu oddania do używania
2	Nowy lub używany środek trwały nabyty przez jednostkę w stanie wymagającym przystosowania do użytku w tej konkretnej jednostce	Przystosowanie do używania w danej jednostce w okresie od dnia nabycia do dnia oddania do używania
		Ulepszenie (przebudowa, rozbudowa, adaptacja, modernizacja lub odbudowa) po dniu oddania do używania
3	Nowy lub używany środek trwały nabyty przez jednostkę w stanie gotowym do użytku	Ulepszenie (przebudowa, rozbudowa, adaptacja, modernizacja lub odbudowa) po dniu oddania do używania

Szczególną uwagę należy poświęcić prawidłowemu odróżnieniu kosztów ulepszenia - polegającego na modernizacji i odbudowie - od remontu, w tym tzw. remontu kapitalnego. Przy tym odróżnieniu istotny jest:

• rodzaj przeprowadzanych prac lub czynności,
• efekt wykonanych prac lub czynności mierzony wzrostem wartości użytkowej środka trwałego.

Nakłady poniesione na środek trwały uznaje się za: ulepszenie - jeśli spełnione są jednocześnie dwa warunki:   przeprowadzane prace lub czynności mają charakter modernizacji lub rekonstrukcji obiektu środka trwałego, w wyniku tych prac oczekuje się wzrostu wartości użytkowej ulepszonego środka trwałego w stosunku do posiadanej uprzednio wartości użytkowej;   remont - jeśli wynikiem przeprowadzonych prac jest przywrócenie utraconej wartości użytkowej, nawet gdy do remontu użyto nowocześniejszych materiałów lub części niż pierwotnie użyte.

Wycena bilansowa środków trwałych w budowie na przykładach

Przykład 1

Wymiana bramy w ogrodzeniu może być sklasyfikowana zarówno jako modernizacja ogrodzenia (stanowiącego odrębny obiekt inwentarzowy od budynku), jak i remont.

Jeśli jednostka wymienia sprawną, zwykłą bramę w ogrodzeniu na bramę otwieraną automatycznie (sterowaną elektronicznie), jest to ulepszenie polegające na modernizacji. Ta wymiana polepsza warunki eksploatacji ogrodzenia, które bez tej wymiany cały czas miało pierwotnie założoną wartość użytkową.

Jeśli jednostka wymienia uszkodzoną bramę w ogrodzeniu na taką samą bramę, choć wykonaną z lepszego stopu metali (lżejszego, bardziej odpornego na korozję, trwalszego), jest to remont. Celem jest tu przywrócenie pierwotnej wartości użytkowej ogrodzenia, które straciło ją na skutek braku sprawnej bramy. Dla takiej kwalifikacji nie ma znaczenia, że nowa brama jest wykonana z nowocześniejszych materiałów.

Szczególnie trudne jest odróżnienie tzw. remontu kapitalnego od odbudowy (będącej ulepszeniem). Przyjmuje się, że w tym przypadku kluczowy jest pierwotnie założony przez jednostkę okres eksploatacji środka trwałego. W jednostkach organizacyjnych, które przyjęły stawki amortyzacji podatkowej (lub stawki ustalone przez dysponenta części budżetowej albo zarząd JST), okresy te są wyznaczone odgórnie (jako czas, w którym następuje całkowita amortyzacja środka trwałego zgodnie z okresami amortyzacji przyjętymi dla ustalenia jednolitych stawek amortyzacji podatkowej). Jeśli w skład środka trwałego wchodzą części składowe, które muszą być wymienione w trakcie okresu eksploatacji środka trwałego (równego okresowi amortyzacji), to wymianę części (nawet jeśli środek trwały nie jest bez nich zdatny do użytku) traktuje się jak remont, a nie jako odbudowę. Jednak jeśli jednostka wymieni zużyte części składowe w niesprawnym (niekompletnym) środku trwałym całkowicie umorzonym, przez co odzyska on cechę kompletności i zdatności do użytku, to taki tzw. remont kapitalny dla celów ewidencji księgowej jest ulepszeniem (odbudową) środka trwałego. Nakłady trzeba doliczyć do jego wartości początkowej i wznowić amortyzację.

Przykład 2

Budynek jest amortyzowany przez 40 lat. Jednak stolarka drzwiowa i okienna (czyli części składowe budynku, bez których nie może on być użytkowany) wymaga całkowitej wymiany co 20 lat. Wymiana taka po 20 latach nie powoduje wydłużenia okresu użytkowania budynku. Jest więc remontem.

Jednak kolejna wymiana po 40 latach wydłuży okres użytkowania tego budynku o kolejne 20 lat. Z tego względu powinna być sklasyfikowana jako odbudowa, czyli ulepszenie środka trwałego.

Wszystkie nakłady na środki trwałe poniesione w danym roku trzeba na koniec roku przeanalizować. Należy przy tym wziąć pod uwagę ww. reguły. Błędnie sklasyfikowane nakłady trzeba skorygować najpóźniej pod datą 31 grudnia. Jeśli błędy zostaną stwierdzone dla środków trwałych oddanych do użytkowania w trakcie roku, korekty wymaga także naliczona amortyzacja (umorzenie).

Izabela Motowilczuk

magister administracji, były wieloletni inspektor kontroli gospodarki finansowej w regionalnej izbie obrachunkowej, autor licznych publikacji z zakresu finansów i rachunkowości jednostek sektora publicznego, ze szczególnym uwzględnieniem samorządowych jednostek organizacyjnych

źródło: Poradnik Rachunkowości Budżetowej