REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Klauzula sumienia - niekonstytucyjny obowiązek wskazania lekarza

Subskrybuj nas na Youtube
Zdrowie, lekarz, klauzula sumienia/ Fot. Fotolia
Zdrowie, lekarz, klauzula sumienia/ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że niekonstytucyjny jest obowiązek wskazania innego lekarza lub szpitala przy odmowie świadczenia z powołaniem się na klauzulę sumienia oraz niemożność powołania się lekarza na klauzulę sumienia "w innych przypadkach niecierpiących zwłoki". Zakwestionowane przez TK przepisy stracą swą moc z chwilą opublikowania wyroku w dzienniku urzędowym.

TK: ograniczenia klauzuli sumienia lekarzy - częściowo niekonstytucyjne

Ograniczenia klauzuli sumienia lekarzy są częściowo niezgodne z konstytucją - orzekł w środę niejednogłośnie Trybunał Konstytucyjny. Za niekonstytucyjny uznano m.in. obowiązek wskazania innego lekarza czy szpitala przy odmowie świadczenia z powołaniem się na klauzulę.

REKLAMA

Pełny 14-osobowy skład Trybunału częściowo uznał skargę Naczelnej Rady Lekarskiej ws. ograniczeń klauzuli sumienia dla lekarzy. Czworo sędziów złożyło zdania odrębne do różnych części wyroku.

REKLAMA

TK orzekł, że niekonstytucyjny jest obowiązek wskazania innego lekarza lub szpitala przy odmowie świadczenia z powołaniem się na klauzulę sumienia oraz niemożność powołania się lekarza na klauzulę sumienia "w innych przypadkach niecierpiących zwłoki". Zakwestionowane przez TK przepisy stracą swą moc z chwilą opublikowania wyroku w dzienniku urzędowym.

Sędziowie uznali, że obowiązek wskazania innego lekarza przez tego, który odmawia świadczenia z powołaniem się na klauzulę sumienia, wydłuża czas do uzyskania przez pacjenta świadczenia. Według nich takiej informacji mógłby udzielać Narodowy Fundusz Zdrowia.

Zobacz również: Plan finansowy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (SP ZOZ)

Dalszy ciąg materiału pod wideo

"Istnieją różne sposoby poinformowania pacjenta o dostępności świadczenia" - powiedziała uzasadniając wyrok Trybunału sędzia Małgorzata Pyziak-Szafnicka. Dodała, że sposób z zaskarżonego przepisu "wydłuża drogę pacjenta do informacji i tym samym oddala w czasie uzyskanie przez niego pożądanego świadczenia".

Wskazała, że skoro - jak wskazywano przed TK - NFZ posiada "informacje o lekarzach lub innych jednostkach wykonujących wrażliwe świadczenia zdrowotne, to racjonalnym i skutecznym rozwiązaniem legislacyjnym byłoby kierowanie pacjentów po informacje bezpośrednio do tych instytucji i ich pracowników, czyli do źródła informacji". Zdaniem TK ustawodawca mógł i powinien zastosować inne, bardziej efektywne, sposoby informowania pacjenta o realnej możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego.

Za niekonstytucyjną TK uznał również niemożność powołania się lekarza na klauzulę sumienia "w innych przypadkach niecierpiących zwłoki". Zdaniem TK regulacja ta w zaskarżonym zakresie jest niedookreślona. "Nie wiadomo bowiem, o jakie dobra chodzi; z powodu jakich wartości spełnienie tego świadczenia zdrowotnego musi nastąpić natychmiast" - wskazała sędzia, odnosząc się do tej części wyroku.

TK podkreślił jednocześnie, że "wolność sumienia każdego człowieka jest kategorią pierwotną". "W świetle hierarchii wartości konstytucyjnych trudno jest przyznać, że inne prawa pacjenta niezwiązane z jego życiem i zdrowiem mogłyby mieć pierwszeństwo przed wartością, jaką jest w demokratycznym państwie prawnym wywodzona wprost z godności człowieka wolność sumienia" - zaznaczyła sędzia.

Z kolei za zgodny z konstytucją Trybunał uznał obowiązek powiadomienia przełożonego o skorzystaniu z klauzuli sumienia oraz uzasadnienia i odnotowania tego w dokumentacji. W ocenie Trybunału nie jest możliwe jednoczesne skorzystanie z klauzuli sumienia i zachowanie w tajemnicy faktu, że lekarz z niej korzysta.

Pyziak-Szafnicka wskazywała, że dyrektor szpitala musi wiedzieć, który z jego lekarzy nie wykonuje określonych świadczeń - by móc zawrzeć kontrakt z NFZ na dane świadczenia oraz racjonalnie kierować placówką. Cel ustawodawcy, jakim jest zapewnienie dostępności świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, nie może być zrealizowany bez nałożenia na lekarzy-pracowników obowiązku powiadamiania przełożonego - dodała.

Według sędzi taka informacja dla przełożonego nie może być utożsamiana z deklaracją jakieś określonej wiary, bo - jak powiedziała - odmowa wykonania aborcji nie może być utożsamiana z taką deklaracją. Sędzia dodała, że odmowa aborcji może wynikać też z wiedzy medycznej i "etycznej tradycji hipokratejskiej". Zdaniem TK takie uzasadnienie dla przełożonego powinno mieć charakter medyczny, a nie służyć wyjaśnieniu światopoglądu lekarza, czy też wskazaniu zasady moralnej jego zachowania.

Sędzia dodała, że wszystko to daje możliwość, by placówki lecznicze podawały publiczną informacje, że nie wykonuje się w nich określonych świadczeń.

Według TK nie można także mówić, by odnotowanie sprzeciwu lekarza co do danego świadczenia w dokumentacji naruszało konstytucję. Zdaniem TK miałoby to bowiem charakter "czysto sprawozdawczy" i wtórny wobec wcześniejszej deklaracji lekarza dla przełożonego, że nie wykonuje danego świadczenia.

Z konstytucji nie można wyprowadzić obowiązku państwa zagwarantowania pracy w warunkach wolności od konfliktów sumienia - orzekł TK. Nie wynika też prawo do wykonywania zawodu w sposób wolny od konieczności podejmowania trudnych wyborów, związanych z różnego rodzaju odpowiedzialnością. Według TK zwłaszcza osoby wykonujące wolne zawody, nie poddane bezpośredniemu kierownictwu przełożonych, w razie wystąpienia sytuacji konfliktu wartości muszą podejmować decyzje, a także ponosić ich konsekwencje prawne i ekonomiczne.

Sędzia Stanisław Biernat był przeciwny uznaniu niekonstytucyjności obu zapisów. Według niego z wyroku wynika "przedmiotowe traktowanie pacjenta", a lekarz może "narzucać pacjentowi swój światopogląd".

W podobnym zakresie z wyrokiem nie zgadza się sędzia Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz. Według niej wskazanie przez lekarza, kto dokona danego świadczenia, jest informacją neutralną, która nie jest motywem podjęcia przez pacjenta danej decyzji. Dodała, że nie jest to też "współdziałanie lekarza w złu" czy "pomocnictwo w czynie niegodziwym" (jak twierdziła NRL), bo nie przesądza, jaki użytek pacjent zrobi z tej informacji, a to, co on zrobi, będzie wszak czynem prawnie dozwolonym.

Przeciwny uznaniu niekonstytucyjności obowiązku wskazania innego lekarza lub szpitala był sędzia Andrzej Wróbel, bo jego zdaniem jest to sprzeczne z kodeksem etycznym lekarzy. "Lekarz musi brać pod uwagę sumienie pacjenta" - ocenił. "To nieuzasadnione absolutyzowanie wolności sumienia, która nie podlega żadnym ograniczeniom, tak jak inne wolności" - powiedział o wyroku.

Sędzia Teresa Liszcz mówiła, że zasadzie poprawnej legislacji urąga zapis o obowiązku powiadomienia przełożonego przez lekarza, bo jest on nieprecyzyjny i tak naprawdę nie wiadomo, o czym lekarz ma powiadamiać. Według niej zapis ten powinien być uznany za niekonstytucyjny.

NRL zakwestionowała konstytucyjność przepisu, że lekarz nie może powołać się na klauzulę sumienia i odmówić pomocy "w innych przypadkach niecierpiących zwłoki". Podważono też przepis, że lekarz powołujący się na tę klauzulę ma wskazać pacjentowi "realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym". Kwestionowano także, że lekarz ma obowiązek powiadomienia o tym przełożonego oraz uzasadnienia i odnotowania tego w dokumentacji - bo ujawnia to jego światopogląd.

Zgodnie z art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty lekarz nie może powołać się na klauzulę sumienia, gdy zwłoka w udzieleniu świadczenia mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.

Rzecznik Ministerstwa Zdrowia Krzysztof Bąk powiedział PAP, że nie może ustosunkować się do orzeczenia bez zapoznania się z uzasadnieniem. "Nie mogę szczegółowo komentować orzeczenia Trybunału, a jedynie się z nim zgodzić" - dodał rzecznik. (PAP)

Polecamy codzienne aktualności prawne INFORRB

Zapisz się na newsletter
Jak dysponowane są finanse publiczne? Bądź na czasie z najnowszymi przepisami, najlepszymi praktykami oraz wskazówkami dotyczącymi księgowości budżetowej – zapisz się na newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: PAP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość budżetowa
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
ZUS udostępnił ponad 23,9 mln informacji o stanie konta ubezpieczonego za 2024 r. Jak pobrać dokument?

W poniedziałek, 1 września 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że zakończył generowanie i udostępnianie Informacji o Stanie Konta Ubezpieczonego za 2024 r. Informacje dostępne są na PUE/eZUS.

Niższy dodatek za pracę w nocy od 1 września 2025 r. Ile wyniesie i kogo dotyczy?

Od 1 września 2025 r. osoby pracujące w nocy otrzymają niższy dodatek za każdą godzinę pracy w tych godzinach. Z czego wynika ta zmiana? Ile wyniesie stawka? Kto może liczyć na dodatek i jak go obliczyć?

Ponowne zatrudnienie pracownika urzędu zwolnionego w czasie długiej choroby [Przykład]

Czy przy ponownym zatrudnianiu pracownika trzeba powierzyć mu dokładnie to samo stanowisko, które zajmował przed zwolnieniem? Jakie są wymagania Kodeksu pracy w tym zakresie?

Interpretacje dotyczące podatków lokalnych publikowane przez KIS [Projekt]

Indywidualne interpretacje podatkowe, dotyczące podatków lokalnych i wydawane przez organy samorządów, będą publikowane przez Krajową Informację Skarbową. Tak wynika z opublikowanej w środę na stronach kancelarii premiera informacji o planowanej nowelizacji Ordynacji podatkowej.

REKLAMA

Certyfikacja wykonawców ma zwiększyć przejrzystość zamówień publicznych

Prezydent podpisał ustawę o certyfikacji zamówień publicznych. Ustawa nie przewiduje obowiązku certyfikacji. Wykonawca będzie mógł ubiegać się o certyfikację i posługiwać się nią w postępowaniu na zasadzie dobrowolności.

Jak uchwala się ustawę budżetową w Polsce?

Uchwalenie budżetu państwa w Polsce odbywa się według szczegółowej procedury zapisanej w Konstytucji i regulaminach parlamentu. Dokument przechodzi drogę od Rady Ministrów, przez Sejm i Senat, aż po podpis prezydenta, a każdy etap ma określone terminy i zasady.

Święta w sobotę 2025: Jakie obowiązki mają pracodawcy?

Święta wypadające w soboty powodują konieczność udzielenia pracownikom dodatkowego dnia wolnego od pracy. Wynika to wprost z art. 130 § 2 Kodeksu pracy. Najbliższe święto przypadające w sobotę to 1 listopada 2025 r.. Sprawdź, jakie zasady obowiązują pracodawców oraz jak prawidłowo zaplanować czas pracy w tym okresie.

Czy rodzice mogą opłacać tzw. wsad do kotła bezpośrednio na rachunek firmy cateringowej?

Zapytanie, które wpłynęło do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie dotyczyło możliwości uiszczania przez rodziców wyłącznie kosztów „wsadu do kotła” bezpośrednio na rachunek firmy cateringowej. Jakie jest stanowisko izby?

REKLAMA

Jak specjaliści od finansów i rachunkowości w skali europejskiej oceniają warunki pracy w swojej branży? Jakie są i jakie będą trendy w tym zakresie?

Świat przyśpieszył, a wraz z nim przyśpieszyły zmiany na rynku pracy. Pandemia gwałtownie wprowadziła zdalny i hybrydowy model pracy do firm, turbulencje geopolityczne i ekonomiczne zachwiały poczuciem bezpieczeństwa i przewidywalności, a zmiany klimatyczne oraz rozwój technologii wpływają na rynek pracy w tempie wykładniczym.

Skrócony czas pracy – pilotaż również w samorządach

Jednostka samorządu terytorialnego może złożyć jako realizator tylko jeden wniosek dla wybranej jednostki podległej, w której będzie testowany model skróconego czasu pracy. Tak wynika z wyjaśnień Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

REKLAMA