Środki na fundusz szkoleniowy a koszty uzyskania przychodu

Podstawą prawną tworzenia funduszu szkoleniowego są art. 67 i 68 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dalej: ustawa o promocji zatrudnienia).

Kwestie kwalifikacji podatkowej oraz uznania wpłat na fundusz za koszty uzyskania przychodu regulują przepisy ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: updop).

Zasady założenia funduszu szkoleniowego:

● pracodawcy, w ramach posiadanych środków, mogą tworzyć zakładowy fundusz szkoleniowy

● fundusz jest przeznaczony na finansowanie lub współfinansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników i pracodawców

● fundusz może być tworzony przez więcej niż jednego pracodawcę – na zasadzie porozumienia

● utworzenie, funkcjonowanie i likwidację funduszu szkoleniowego reguluje układ zbiorowy pracy lub regulamin funduszu szkoleniowego

● dochodami funduszu są wpłaty pracodawców, zgodnie z postanowieniami układu zbiorowego pracy lub regulaminu funduszu szkoleniowego (w wysokości nie niższej niż 0,25% funduszu płac) oraz inne wpływy

● wpłaty na fundusz obciążają koszty działalności pracodawców

● wydatkowanie środków funduszu szkoleniowego następuje na podstawie postanowienia pracodawcy w uzgodnieniu z pracownikiem kierowanym na szkolenie.

TABELA. Środki funduszu jako przychody i koszty uzyskania przychodów jednostki

@RY1@i40/2011/015/i40.2011.015.000.0030.001.jpg@RY2@

Czytaj także: Nowe przepisy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych pracowników w pytaniach i odpowiedziach>>

Cel funduszu szkoleniowego

Celem utworzenia funduszu jest finansowanie lub współfinansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników i pracodawców. Może on być stworzony przez więcej niż jednego pracodawcę – na podstawie porozumienia. Ustawa o promocji zatrudnienia nie wskazuje górnej granicy kwoty przekazanej na fundusz szkoleniowy. Wskazuje jedynie minimalny próg wpłaty na fundusz w odniesieniu do wartości funduszu płac. Wpłacenie kwoty w wysokości mniejszej niż 0,25 proc. funduszu płac, przekazane w ciągu roku podatkowego na zakładowy fundusz szkoleniowy, nie może być uznane za koszt uzyskania przychodów tego samego roku podatkowego przed wykorzystaniem na szkolenia.

ZAPAMIĘTAJ!

W chwili dokonania wpłaty na fundusz szkoleniowy pracodawca traci możliwość swobodnego korzystania z tych środków. Ustawodawca uznał wpłatę na fundusz za równoważną wydaniu pieniędzy z funduszu na cel szkoleniowy. Dlatego możliwe jest zaliczenie tego wydatku do kosztów uzyskania przychodu, mimo że cel szkoleniowy nie został jeszcze zrealizowany.

Również w przypadku zawarcia porozumienia z innymi pracodawcami o utworzeniu funduszu szkoleniowego, środki wpłacone na ten cel zostaną w całości uznane za koszty uzyskania przychodów. Jeśli dany pracodawca zawarł takie porozumienie, to niezależnie od niego może utworzyć dodatkowo swój własny fundusz – i również przeznaczone nań środki będą stanowiły koszty uzyskania przychodów. Wprawdzie przepisy ustawy o promocji zatrudnienia nie regulują takiego rozwiązania wprost, jednak organy podatkowe akceptują taką możliwość.

INTERPRETACJE

Przepisy nie odnoszą się do możliwości jednoczesnego zawarcia porozumienia i utworzenia własnego funduszu szkoleniowego. Ustawa o promocji milczy o takiej możliwości. Należy zatem uznać, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca tego dokonał. Tym bardziej nie wskazują takiego zakazu ustawy podatkowe. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych swoją regulację ogranicza wyłącznie do wskazania momentu powstania kosztów uzyskania przychodów (w przypadku dokonania wpłaty na fundusz szkoleniowy) i do oznaczenia momentu powstania przychodu (trzy przypadki wskazane w art. 14 ust. 2 pkt 13 updof). W świetle jej przepisów kosztami działalności gospodarczej są wszelkie wpłaty (odpisy) dokonane na fundusz szkoleniowy. Z przepisów updof nie wynika żadne ograniczenie. Podobnie w tym względzie ustawa o promocji zatrudnienia nie ogranicza pracodawcy w możliwości założenia wyłącznie jednego funduszu szkoleniowego. Jeśli zatem pracodawca współuczestniczy w jednym funduszu wraz z innym pracodawcą oraz jednocześnie tworzy własny fundusz szkoleniowy, wpłaty (odpisy) dokonane na oba fundusze stanowią koszty uzyskania przychodów. Istotne jest jednak, aby wpłaty dokonane na każdy z funduszy przekraczały 0,25% funduszu płac. W przeciwnym razie nie zostaną uznane za wpłaty (odpisy) i nie będą stanowić kosztów uzyskania przychodów.

Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 11 marca 2011 r., nr IPPB1/415-1095/10-2/KS

Powyższa interpretacja została wydana dla podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, jednak jest aktualna także dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych.

Niewykorzystanie środków funduszu na szkolenia

Powołany wyżej art. 12 ust. 1 pkt 5b updop stanowi, że przychodami są środki zakładowego funduszu szkoleniowego w części uznanej wcześniej za koszt uzyskania przychodów:

a) niewykorzystane w roku podatkowym, w którym zostały wpłacone do tego funduszu, lub w ciągu roku podatkowego następującego po tym roku,

b) wykorzystane niezgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy lub przepisami ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców,

c) w przypadku likwidacji funduszu szkoleniowego.

Pracodawca, dokonując w 2011 r. wpłaty na fundusz, nie musi dokonywać wydatkowania tej kwoty w tym samym roku podatkowym. W powołanej powyżej interpretacji z 11 marca 2011 r. wskazano, że „ustawodawca przedłużył ten okres o następujący po roku wpłaty rok podatkowy. Oznacza to zatem, że do końca roku podatkowego następującego po roku, w którym dokonano wpłaty, nie można określić kwoty niewykorzystania funduszu szkoleniowego. Ocenić to można dopiero po jego zakończeniu. Ważne jest rozliczenie środków po upływie tego okresu – tj. okresu dwóch lat”.

PRZYKŁAD

Pracodawca wpłacił 10 marca 2011 r. kwotę przekraczającą 0,25% funduszu płac na fundusz szkoleniowy. Mimo zorganizowania w 2011 r. szeregu szkoleń nie udało mu się wydać środków z funduszu. Sytuacja ta powtórzyła się w 2012 r., w którym pracodawca nie wpłacał żadnych kwot na fundusz szkoleniowy. Na koniec roku 2012 r. pracodawca rozpozna przychód w kwocie równej środkom pozostałym na zakładowym funduszu szkoleniowym.

Jest to niekorzystna interpretacja przepisów przez organy podatkowe, gdyż w sytuacji przedstawionej w przykładzie kwota wpłacona w 2011 r. na fundusz szkoleniowy, niewykorzystana do końca 2012 r., staje się przychodem 2012 r., a nie 2013 r. Przychodem stają się środki, które – mimo że uprzednio zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów – nie zostały wykorzystane na cele kształcenia pracowników lub pracodawców. Przychód jest rozpoznany dopiero na koniec 2012 r., ponieważ pracodawca może nawet ostatniego dnia 2012 r. zorganizować szkolenie.

W podobny sposób organy podatkowe wskazują moment powstania przychodu w przypadku likwidacji funduszu szkoleniowego. Dokonanie czynności likwidacji jest równoznaczne z powstaniem przychodu po stronie pracodawcy – przychód powstaje w roku podatkowym, w którym dokonano likwidacji funduszu szkoleniowego. Innymi słowy, moment likwidacji funduszu nakazuje pracodawcy rozpoznać przychód.

ZAPAMIĘTAJ!

Środki zebrane na funduszu szkoleniowym mogą być wydatkowane wyłącznie na finansowanie lub współfinansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników i pracodawców na podstawie układu zbiorowego pracy, a jeśli taki nie istnieje – regulaminu funduszu szkoleniowego. Wykorzystanie środków funduszu na cele niezwiązane z kształceniem pracowników lub pracodawców oznacza powstanie przychodu w momencie wydania tych pieniędzy.

PRZYKŁAD

Pracodawca 15 maja 2011 r. wpłacił na zakładowy fundusz szkoleniowy 190 000 zł i taką też kwotę zaliczył w całości do kosztów uzyskania przychodu. Dnia 1 września 2011 r. pracodawca kupił z tych środków samochód o wartości 70 000 zł oraz nowe oprogramowanie o wartości 50 000 zł. Tym samym 1 września 2011 r. pracodawca osiągnął przychód w kwocie 120 000 zł podlegający opodatkowaniu.

INTERPRETACJE

Analiza trzech przypadków wskazanych w przepisie art. 14 ust. 2 pkt 13 oraz art. 23 ust 1 pkt 7 lit. a updof tworzy jasny obraz intencji ustawodawcy. Wpłata środków na bankowe konto funduszu szkoleniowego pozwala na zaliczenie tych środków do kosztów uzyskania przychodów. Każde wydatkowanie środków niezgodnie z ich przeznaczeniem, wiąże się z rozpoznaniem przychodu w momencie, kiedy pracodawca dokona takiego wydatkowania. Z drugiej strony, ustawodawca nakłada na pracodawców obowiązek wykorzystania zgromadzonych środków w ustawowo określonym czasie. Podsumowując, każda wpłata na fundusz szkoleniowy jest kosztem. Zaś w trzech wskazanych ww. zdarzeniach wnioskodawca będzie zobowiązany do rozpoznania przychodu.

Interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 11 marca 2011 r., nr IPPB1/415-1095/10-2/KS

Konto bankowe dla wpłat na fundusz

Żaden przepis nie nakłada na podatnika obowiązku utworzenia oddzielnego konta bankowego przeznaczonego wyłącznie do ewidencjonowania wpłat środków na zakładowy fundusz szkoleniowy i do przechowywania jego środków. Pracodawca może uznać wpłaty na fundusz szkoleniowy za koszt uzyskania przychodów, o ile dysponuje dowodami księgowymi, na podstawie których zasilił ten fundusz.

INTERPRETACJE

Przepisy art. 67 i 68 ustawy o promocji zatrudnienia nie zawierają zapisów, które w sposób szczególny regulowałyby tryb przekazywania omawianych wpłat na fundusz szkoleniowy oraz sposób ich dokumentowania. Z art. 67 ust. 4 tej ustawy wynika jedynie, że utworzenie, funkcjonowanie i likwidacja funduszu szkoleniowego reguluje układ zbiorowy pracy lub regulamin funduszu szkoleniowego. Jestem zdania, że regulacje te powinny jednak być zgodne z zasadami odnoszącymi się do dokumentowania poniesionych wydatków (kosztów) oraz osiąganych przychodów, które to elementy niezbędne są do ustalenia prawidłowej podstawy opodatkowania. Stosownie do art. 9 ust. 1 updop oraz art. 24a ust. 1 updof podatnicy są obowiązani ewidencjonować zdarzenia gospodarcze odpowiednio w księgach rachunkowych lub podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej (tzw. dowody źródłowe). Jednym z tego rodzajów dowodów księgowych są m.in. dowody wewnętrzne dotyczące operacji wewnątrz jednostki (art. 20 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości). W celu prawidłowego udokumentowania operacji gospodarczej dowód księgowy powinien, co do zasady, zgodnie z art. 21 ustawy o rachunkowości zawierać: określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego, określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej, opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach naturalnych, datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą – także datę sporządzenia dowodu.

Odpowiedź Ministra Finansów z 19 listopada 2009 r. na interpelację nr 11990 w kwestii obowiązku posiadania odrębnego konta bankowego na potrzeby funduszu szkoleniowego

Odsetki od środków wpłaconych na fundusz szkoleniowy

Jak wskazano wyżej, wpłata na fundusz szkoleniowy stanowi koszt uzyskania przychodów. Wpłatą nie są jednak odsetki od środków zgromadzonych w funduszu. Organy skarbowe argumentują takie stanowisko tym, że na podstawie art. 68 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia dochodami funduszu szkoleniowego są „wpłaty/wpływy”. Natomiast odsetki nie mają takiego charakteru. Dlatego fiskus nie podziela stanowiska, że odsetki te automatycznie, w dacie ich doliczenia przez bank do stanu środków na rachunku, mogą być uznane za koszt podatkowy z tytułu wpłaty na fundusz.

PODSTAWY PRAWNE

• Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (j.t. Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 106, poz. 622)

• Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. 2011 r. Nr 74, poz. 397; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 106, poz. 622)