Opodatkowanie użytkowania wieczystego

Odpowiedź

Nie. Oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego (JST) jest objęte zwolnieniem od podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).

Uzasadnienie

Użytkowanie wieczyste jako instytucja prawa rzeczowego jest regulowana przepisami ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej: k.c.) i ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.). Analiza obu aktów prawnych prowadzi do jednoznacznego wniosku, że oddanie przez Skarb Państwa lub JST nieruchomości w użytkowanie wieczyste jest cywilnoprawną formą gospodarowania nieruchomościami przez te podmioty, co potwierdzają liczne orzeczenia, jak np. postanowienie NSA z 23 marca 2010 r. (sygn. akt I OSK 442/2010), postanowienie WSA w Lublinie z 21 maja 2009 r. (sygn. akt II SAB/Lu 10/2009) oraz wyrok NSA z 29 stycznia 2009 r. (sygn. akt I OSK 48/2009).

Zobacz również serwis: Podatki

Przedmiot opodatkowania

Przedmiot opodatkowania PCC został określony przez ustawę z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: u.p.c.c.). Zgodnie z art. 1 ust. 1 u.p.c.c. podatkowi podlegają: umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, umowy dożywocia, umowy o dział spadku, umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienie hipoteki, ustanowienie odpłatnego użytkowania – w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności, umowy depozytu nieprawidłowego, umowy spółki. Wobec takiego określenia przedmiotu opodatkowania, mając na uwadze art. 237 k.c., w myśl którego do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości, można by sądzić, że czynność oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste podlega opodatkowaniu PCC.

Zwolnienia z podatku

Jednak u.p.c.c. zawiera również katalog zwolnień przedmiotowych. I tak, m.in. nie podlegają PCC czynności cywilnoprawne:

w sprawach podlegających przepisom o gospodarce nieruchomościami lub przepisom o autostradach płatnych (art. 1 pkt 1g u.p.c.c.),
umowy sprzedaży nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego zawieranej w związku z realizacją roszczeń wynikających z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na podstawie przepisów o ochronie środowiska (art. 1 pkt 2 u.p.c.c.),
czynności cywilnoprawne inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług (art. 1 pkt 4a u.p.c.c.).

Przepisy przewidują też katalog zwolnień podmiotowych. W tym zakresie zwolnieniu podlegają strony czynności cywilnoprawnych będące jednostkami samorządu terytorialnego oraz Skarb Państwa (art. 8 pkt 4 i 5 u.p.c.c.).

Oznacza to, że czynności prawne, o których mowa w art. 13 ust. 1 u.g.n., czyli m.in. sprzedaż, zamiana, darowizna, oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste, nie będą podlegały PCC, bowiem korzystają ze zwolnienia, jakie przyznaje w tym względzie u.p.c.c. Warto podkreślić, że zwolnienie to będzie miało niejako charakter podwójny. Po pierwsze, wynikające z faktu dokonania czynności (w omawianym przypadku oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste), na podstawie u.g.n. Po drugie z faktu, że zarówno JST, jak i Skarb Państwa (niewykonujący zadań jako organy władzy publicznej) są podatnikami VAT, a sama czynność oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste, dokonana po 1 maja 2005 r., podlega opodatkowaniu VAT (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 12 lipca 2012 r., zn. IPTPP1/443–302/12–5/IG), co, jak podkreśla się w orzecznictwie, wystarczy, by taka czynność nie była opodatkowana PCC. Można tu przywołać m.in. wyrok WSA w Bydgoszczy z 27 września 2011 r. (sygn. akt SA/Bd 541/11) czy wyrok NSA z 9 grudnia 2010 r. (sygn. akt II FSK 1051/2009), w którym sąd stwierdził, że „transakcja (czynność) podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oznacza automatycznie wyłączenie jej spod opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych”.

Podstawa prawna: