Przestrzeganie tajemnicy skarbowej przez urzędników gminy

Zakres informacji objętych tajemnicą skarbową został określony w art. 293 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (dalej: Ordynacja podatkowa). Przede wszystkim tajemnicą tą objęte są indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach składanych przez podatników, płatników lub inkasentów.

Dodatkowo tajemnicą skarbową objęte są dane zawarte w:

1. informacjach podatkowych przekazywanych organom podatkowym przez podmioty inne niż podatnicy, płatnicy lub inkasenci,
2. aktach dokumentujących czynności sprawdzające,
3. aktach postępowania podatkowego, kontroli podatkowej oraz aktach postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe,
4. dokumentacji rachunkowej organu podatkowego,
5. informacjach uzyskanych przez organy podatkowe z banków oraz z innych źródeł,
6. informacjach uzyskanych w toku postępowania w sprawie zawarcia porozumień w sprawach ustalenia cen transakcyjnych.

Zgodnie z art. 13 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jest m.in. wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta albo marszałek województwa – jako organ I instancji. Oznacza to, że dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach składanych do tych organów oraz informacje podatkowe im przekazywane są objęte tajemnicą skarbową.

Polecamy serwis INFORRB: Podatki

Kto musi przestrzegać tajemnicy

Katalog osób zobowiązanych do przestrzegania tajemnicy skarbowej wskazuje art. 294 § 1 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem, taki obowiązek mają m.in.: wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa oraz pracownicy urzędów ich obsługujących. Dodatkowo katalog osób obejmuje członków samorządowych kolegiów odwoławczych, a także pracowników biur tych kolegiów.

O ile przepis ten jest jasny w kwestii istnienia obowiązku przestrzegania tajemnicy przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa oraz członków samorządowych kolegiów odwoławczych, o tyle o wiele trudniej zinterpretować go w zakresie, w jakim do przestrzegania tajemnicy zobowiązuje pracowników urzędów jednostek samorządu terytorialnego oraz biur samorządowych kolegiów odwoławczych.

Zobacz również serwis: Podatki

Problemy z ustaleniem katalogu osób

Obecne brzmienie przepisu zostało wprowadzone ustawą z 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Na mocy tej nowelizacji zastąpiono wyrażenie „pracownicy samorządowych służb finansowych” zwrotem „pracownicy urzędów ich obsługujących”. Dotąd przepis zobowiązywał do przestrzegania tajemnicy skarbowej jedynie pracowników samorządowych służb finansowych, a więc osoby obsługujące wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę czy marszałka województwa w zakresie spraw prowadzonych przez nich jako organy podatkowe.

W znowelizowanym przepisie takiego zawężenia katalogu osób nie ma i do przestrzegania tajemnicy skarbowej zostali zobowiązani pracownicy urzędów obsługujących wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę czy marszałka województwa, a wśród nich znajdują się osoby, które ze sprawami podatkowymi w ogóle nie mają w swojej pracy do czynienia.

Na gruncie tego przepisu w doktrynie powstały dwie koncepcje co do katalogu osób, zdefiniowanego pojęciem pracowników urzędów JST. Zgodnie z pierwszym stanowiskiem, do przestrzegania tajemnicy zobowiązani są, bez wyjątku, wszyscy pracownicy urzędów, niezależnie od tego, czym na co dzień zajmują się w pracy (skoro, zgodnie z nowelą, zrezygnowano z określenia „pracownicy samorządowych służb finansowych”, które w znacznie węższy sposób zakreślało krąg osób zobowiązanych do przestrzegania tajemnicy, to nie ma podstaw, aby zwrot „pracownicy urzędów ich obsługujących” ograniczać jedynie do niektórych pracowników).

Zachowanie tajemnicy skarbowej obowiązuje również po ustaniu zatrudnienia, zakończeniu stażu lub praktyki.

Z kolei, zgodnie z bardziej liberalną interpretacją tego przepisu, zaliczenie do grona osób zobowiązanych do przestrzegania tajemnicy wszystkich pracowników organów podatkowych należy uznać za przesadne, gdyż wielu z nich nie ma dostępu do danych objętych tajemnicą skarbową. Tak więc zobowiązanymi do przestrzegania tajemnicy skarbowej będą jedynie ci pracownicy urzędów, którzy w swojej pracy mają lub mogą mieć dostęp do danych objętych tą tajemnicą.

Druga z przedstawionych interpretacji jest nie tylko bardziej przychylna urzędom, lecz także praktyczna i racjonalna. Z obowiązkiem przestrzegania tajemnicy skarbowej wiąże się bowiem obowiązek złożenia przyrzeczenia. Trudno wymagać od osób, które w swojej pracy w urzędzie nie mają dostępu do danych objętych tajemnicą skarbową, aby owo przyrzeczenie składały tylko dlatego, że są zatrudnione w urzędzie.

Polecamy także: Kontrola skarbowa - przewodnik po zmianach 2013/2014

Obowiązek złożenia przyrzeczenia

Osoby zobowiązane do przestrzegania tajemnicy skarbowej muszą również złożyć na piśmie przyrzeczenie. Forma pisemna jest tutaj konieczna i odebranie przyrzeczenia w formie ustnej nie będzie skuteczne. Przyrzeczenie ma następującą treść:

„Przyrzekam, że będę przestrzegał tajemnicy skarbowej. Oświadczam, że są mi znane przepisy o odpowiedzialności karnej za ujawnienie tajemnicy skarbowej”.

Oznacza to, że w urzędach JST każdy pracownik mający lub mogący mieć dostęp do danych objętych tajemnicą skarbową powinien złożyć pisemne oświadczenie takiej treści. Nieuprawnione ujawnienie informacji objętych tajemnicą skarbową przez osobę, która jest obowiązana do jej zachowania, jest zagrożone karą w postaci kary pozbawienia wolności do lat pięciu.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 749; ost. zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 1036)