REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dodatkowe wynagrodzenia roczne „trzynastka”

Filip Farmas vel Król
Trzynastki/ Fot. Fotolia
Trzynastki/ Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Dodatkowe wynagrodzenie roczne to trzynasta pensja w roku. Przysługuje ona ściśle określonym podmiotom zatrudnionym w sferze budżetowej. Trzynastki powstały w celu wyrównania wynagrodzenia między pracownikami sektora publicznego a prywatnego. Czym są w rzeczywistości? Jaka jest racja powołania do życia instytucji trzynastek?

Krąg uprawnionych

Elementarną kwestią jest ustalenie komu trzynastki przysługują. Zgodnie z wolą ustawodawcy osobami uprawnionymi  do pobierania trzynastek są pracownicy sfery budżetowej, tzn. pracownicy zatrudnieni w urzędach organów władzy publicznej, kontroli, ochrony prawa oraz w sądach i trybunałach (art. 139 ust. 2 ustawy o finansach publicznych), pracownikom samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych a także pracownikom biur poselskich, senatorskich lub poselsko-senatorskich oraz klubów, kół albo zespołów parlamentarnych.

REKLAMA

Polecamy: Komplet Zmiany w prawie pracy w 2016 r.

REKLAMA

Warto zaznaczyć, iż jest to wyliczenie numerus clausus. Trzynastki przysługują tylko podmiotom wymienionych w ustawach i na określonych w przepisach zasadach. Warunkiem nabycia prawa do trzynastki jest przepracowanie u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego (wtedy trzynastka przysługuje w pełnej wysokości) lub przepracowanie u danego pracodawcy minimum 6 miesięcy (trzynastka przysługuje w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu). Okresy przepracowane rozumiane są jako okresy efektywnie (faktycznego) przepracowane u danego pracodawcy. Wyjątkiem od tej zasady jest okres urlopu wypoczynkowego oraz dni wolne wynikające z rozkładu czasu pracy. Jednakże do okresu przepracowanego nie zalicza się m.in. wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, okresów odbywania stażu dla bezrobotnych, praktyk absolwenckich, a także prowadzenia działalności gospodarczej.

Wyjątkiem od reguły przepracowania min. 6 miesięcy są objęte osoby pracujące sezonowo (sezon trwający nie krócej niż 3 miesiące), powołane do czynnej służby wojskowej albo skierowane do służby zastępczej, przechodzące na emeryturę bądź rentę, przeniesione służbowo, powołane lub wybrane, związane z likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy bądź jej reorganizacją, ponadto osoby korzystające z urlopów – wychowawczego, macierzyńskiego, macierzyńskiego dodatkowego, ojcowskiego, na warunkach urlopu macierzyńskiego, na warunkach urlopu macierzyńskiego dodatkowego, rodzicielskiego, dla poratowania zdrowia, do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego, osoby zmarłej. Wyżej wymienione podmioty są uprawnione do trzynastki. Jej wysokość wylicza się na podstawie przepracowanego okresu.

Polecamy wideoszkolenie: Obliczanie wynagrodzeń nauczycieli

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Co to oznacza?

 Minimalny, półroczny okres pracy (z wyłączeniami) jest upoważnieniem do wypłacenia trzynastki. Nie wpływa on jednak na jej wysokość. Jeżeli pracownik efektywnie przepracował u pracodawcy 10 dni w danym roku kalendarzowym, resztę okresu pozostając na zwolnieniu, to trzynastkę wylicza się na podstawie wynagrodzenia za te przepracowane dni. Analogicznie trzynastki nie otrzymuje osoba, która nie przepracowała w danym roku ani jednego dnia, pomimo spełnienia warunków do jej uzyskania .

Jak wyliczyć wysokość trzynastki?

Kluczowym zagadnieniem jest sposób ustalania wysokości i wypłaty trzynastek. Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8.5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie. Uwzględnia się także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy i za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Z podstaw trzynastki wyłącza się m.in. jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie, wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, nagrody jubileuszowe, ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, wynagrodzenie za czas innej niż urlop wypoczynkowy usprawiedliwionej nieobecności w pracy, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, odprawy emerytalne, rentowne bądź inne odprawy pieniężne, świadczenia przyznane z zfśs, czy należności z tytułu podróży służbowych.

Jak wygląda wypłata wynagrodzenia rocznego?

Wynagrodzenie roczne wypłaca się nie później niż w ciągu pierwszych 3 miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje to wynagrodzenie. Wyjątkiem jest likwidacja pracodawcy. Wtedy pracownikowi, z którym rozwiązano stosunek pracy, trzynastkę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Podatek od trzynastki

Wynagrodzenia roczne są opodatkowane. Pobiera się składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, zaliczkę na podatek dochodowy. Wypłacenie trzynastki po śmierci osoby uprawnionej powoduje, iż nie podlega ona oskładkowaniu. Potrąca się od niej 18% podatek. Wynagrodzenia roczne zgodnie z art. 87 i 871 kodeksu pracy mogą być zajęte w całości na spłatę świadczeń alimentacyjnych, albo do wysokości 50% w przypadku potrąceń z innych tytułów, przy zastosowaniu kwot wolnych od potrąceń.

Kontrowersje wokół trzynastek

Trzynastki niektórzy uznają za relikt poprzedniego ustroju. Na ich wypłaty budżet poświęca nawet 5 miliardów złotych. Padają opinie, że byłby to pobudzający zastrzyk dla innych sektorów, jak opieka zdrowotna czy oświata. Zdaniem obrońców trzynastek, odebranie ich urzędnikom byłoby dla nich demotywujące. Choć ich geneza leży w wyrównywaniu zarobków sektora publicznego z prywatnym, dziś ten pierwszy przoduje w statystykach. Jak podaje GUS,  przeciętne miesięczne wynagrodzenie nominalne brutto w sferze budżetowej wyniosło w III kwartale 2014r. 3807,57zł. Jednak przewodniczący OPZZ, Jan Guz, utrzymuje, iż warunki uzyskania wynagrodzenia rocznego stały się bardziej rygorystyczne. Takie tłumaczenie wydaje się jednak nieuzasadnione w obliczu trzynastek wypłacanych w wysokości kilkunastu tysięcy złotych.

Przeciwnicy podnoszą, iż utrzymywania systemu trzynastek jest błędne. Padają pytania czy słusznym jest, że przysługują one osobom korzystającym z urlopu macierzyńskiego. Osoby te dostają pensje za okresy, w których miarodajność ich pracy jest żadna. W jaki sposób przyczynia się to do ekwiwalentności między kosztami zatrudnienia a wykonywaną pracą? Czy nie jest to naciąganie podatnika na dodatkowe koszta, by móc utrzymać swoich ludzi na dobrze płatnych stanowiskach?

Odrębne stanowisko w tej sprawie przedstawił Trybunał Konstytucyjny. Zdaniem sędziów TK  art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym (…) w zakresie, w jakim pomija okres urlopu macierzyńskiego jako umożliwiający nabycie prawa do "trzynastki" w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego - w sytuacji nieprzepracowania w ciągu całego roku kalendarzowego faktycznie 6 miesięcy - jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 71 ust. 2 Konstytucji RP. Trybunał nakazał uzupełnienie zakwestionowanego przepisu. (9 lipca 2012 r., sygn. akt PSP/11).

Oznacza to tyle, iż TK stawia na równość wobec prawa osób, które przebywają na urlopach macierzyńskich. Ponieważ wolą ustawodawcy było zapewnienie dodatkowego wynagrodzenia rocznego osobom przebywającym na urlopie wychowawczym, TK wyinterpretował rozszerzająco, że aby w pełni spełnić wolę ustawodawcy należy przyznać wynagrodzenie także osobom korzystającym z urlopu macierzyńskiego.

PODSTAWA PRAWNA

  • Ustawa z dnia 12 grudnia 1997 o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1444);
  • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 poz. 1502);
  • Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2014 poz. 159);
  • Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1202);
  • Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielenia urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14).

Polecamy w INFORRB

Jak wyliczyć trzynastkę pracownikowi, który dostaje wyrównanie do najniższego wynagrodzenia za pracę

W jaki sposób dokonać potrąceń z trzynastki oraz ze świadczeń z ZFŚS

Czy istnieje prawne ograniczenie wysokości dodatku specjalnego dla skarbnika powiatu

               

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość budżetowa
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Maksymalne temperatury w miejscu pracy. Wybrane uwagi do projektu

W połowie grudnia do konsultacji publicznych i opiniowania trafił projekt rozporządzenia MRPiPS regulujący kwestię wysokich temperatur w miejscu pracy. Obecnie mamy uregulowaną kwestię minimalnych temperatur w miejscu pracy.

Przerwy w pracy: które przerwy wliczają się do czasy pracy, a które nie?

Które przerwy nie są wliczane do czasu pracy? Czy przerwa na karmienie wliczana jest do czasu pracy? Ile wynoszą przerwy na karmienie? Czy przerwa na gimnastykę i wypoczynek wliczana jest do czasu pracy? Ile wynosi przerwa na gimnastykę i wypoczynek?

Podwyższenie wynagrodzenia zasadniczego pracowników ochrony zdrowia. Wyrównanie od 1 stycznia 2025 r. Jest projekt rozporządzenia

Podwyższenie wynagrodzenia zasadniczego pracowników zatrudnionych w niektórych państwowych jednostkach budżetowych działających w ochronie zdrowia. Wyrównanie od 1 stycznia 2025 r. Jest projekt rozporządzenia.

Trwają prace nad zmianami w Kodeksie pracy. Będzie nowa definicja mobbingu

Trwają prace nad zmianami w Kodeksie pracy. Będzie nowa definicja mobbingu. Jaka jest obecnie definicja mobbingu? Jakie w związku z tym ma obowiązki pracodawca? Co zakłada projekt nowelizacji Kodeksu pracy? Czy pracodawcy będą mieli dodatkowe obowiązki?

REKLAMA

Uzupełniający urlop macierzyński. Czy pracodawca może go odrzucić? Kiedy wniosek?

19 marca 2025 r. zaczną obowiązywać przepisy wprowadzające uzupełniający urlop macierzyński. Od czego zależy długość tego urlopu? Kiedy należy złożyć wniosek o uzupełniający urlop macierzyński? Czy pracodawca może go odrzucić?

Odprawa pośmiertna 2025 r. Ile wynosi? Komu przysługuje?

Kodeks pracy określa m.in. zasady dotyczące nabycia odprawy pośmiertnej po pracowniku. Chodzi o sytuację, w której pracownik m.in. w czasie trwania stosunku pracy umiera. Kto może otrzymać odprawę pośmiertną po pracowniku? Ile wynosi?

Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia? Czy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia? W jakich przypadkach pracodawca będzie mógł rozwiązać umowę o pracę z winy pracownika, a w jakich bez winy pracownika? Czy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Społeczne Agencje Najmu z 100 proc. dofinansowaniem z UE. Wnioski do 17 marca 2025 r.

Społeczne Agencje Najmu z 100 proc. dofinansowaniem z UE. Ruszyła II edycja konkursu dla gmin. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przeznaczy blisko 100 mln zł z Unii Europejskiej na Społeczne Agencje Najmu Wnioski do 17 marca 2025 r. Kto może wystąpić o dofinansowanie? Ile wynosi dofinansowanie?

REKLAMA

Wyniki VI tury naboru programu Aktywny Maluch. Prawie 10 tys. miejsc opieki objętych dofinansowaniem

Wyniki VI tury naboru programu Aktywny Maluch. Prawie 10 tys. miejsc opieki objętych dofinansowaniem. Resort rodziny 31 stycznia opublikował wyniki VI tury naboru ciągłego w ramach programu Aktywny Maluch 2022-2029. Zgodnie z danymi resortu rodziny, poziom użłobkowienia w Polsce wynosi już 40,11 proc. Pod koniec 2023 r. wynosił 36 proc.

Czy pracodawca ma obowiązek udzielić zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej?

Czy pracodawca ma obowiązek udzielić zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej? Czym jest siła wyższa? Kiedy pracownik powinien poinformować pracodawcę o taki zwolnieniu? Czy dni przeznaczone na zwolnienie z powodu działania siły wyższej przechodzą na kolejny rok?

REKLAMA