Wydatki na nocleg oddelegowanego pracownika - jak rozliczyć

Argumentów w sporze z fiskusem o kwestię opodatkowania świadczeń związanych z oddelegowaniem pracowników należy szukać w bieżących orzeczeniach sądów administracyjnych. Wyroki te coraz częściej są korzystne dla pracowników (jako podatników) i pracodawców (jako płatników). Mają one związek z tezami wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13).

Stanowisko sądów administracyjnych

Sądy administracyjne coraz częściej wskazują, że zapewnienie oddelegowanym pracownikom dostępu do transportu i noclegu na koszt pracodawcy leży wyłącznie w interesie tego pracodawcy, a nie pracowników. Pracownicy – gdyby nie konieczność wywiązania się z obowiązków wynikających z umowy o pracę – nie mieliby powodu do ponoszenia kosztu takich noclegów.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Wyroki sądów potwierdzające brak opodatkowania świadczeń delegowanych pracowników:

● wyrok NSA z 15 kwietnia 2016 r. (sygn. akt II FSK 635/14)

● wyrok NSA z 23 lipca 2015 r. (sygn. akt II FSK 1689/13)

● wyrok NSA z 19 września 2014 r. (sygn. akt II FSK 2280/12).

W wyroku z 9 sierpnia 2016 r. (sygn. akt II FSK 1970/14) NSA stwierdził, że zarówno koszty zakwaterowania, stworzenia odpowiedniego do warunków pracy zaplecza socjalnego, jak i koszty dojazdu do określonego i zmieniającego się w zależności od położenia budowy miejsca wykonywania pracy, są przede wszystkim kosztami pracodawcy. Są one ponoszone w jego interesie wynikającym z prowadzonej działalności gospodarczej, nie zaś w interesie pracownika. Dotyczy to także m.in. świadczeń w postaci kosztów transportu (zarówno z Polski do Francji, jak i na terenie tego kraju), kosztów noclegów czy też kosztów uiszczenia przez pracodawcę opłat za energię, prąd, gaz, Internet i telefon. Dodatkowo, z przepisów Kodeksu pracy wynika, że zapewnienie miejsca zakwaterowania w miejscu wykonywania pracy czy też dojazdu do miejsca pracy znajdującego się w znacznej odległości od miejsca siedziby pracodawcy, jak również miejsca zamieszkania pracownika, jest obowiązkiem pracodawcy.

Pracę łączącą się z rozłąką z rodziną czy też z innymi bliskimi sąd uznał za uciążliwą. Łagodzenie tych niedogodności jest obowiązkiem pracodawcy, a nie przywilejem. Nie stanowi też jakiejkolwiek korzyści dla pracownika.

Zobacz serwis: Sprawozdawczość

NSA wskazał przy tym na absurd tezy, że oddelegowany pracownik odnosi korzyść z tego, że pracodawca zapewnił mu nocleg i transport. W tej wadliwej interpretacji przepisów pracownik nie tylko faktycznie zostałby obciążony obowiązkiem zorganizowania odpowiednich i optymalnych warunków zapewniających pełne wykorzystanie czasu pracy, ale także „koszt” tej organizacji miałby stanowić jego indywidualne przysporzenie majątkowe – i to w sytuacji, gdy zarówno zapewnienie noclegu przez pracodawcę pracownikowi, jak i transportu do odległego miejsca wykonywania pracy – zwłaszcza w przypadku usług o charakterze budowlano-montażowym – służy wyłącznie realizacji obowiązku pracowniczego.

Niejednolite stanowisko fiskusa

Znaczenie bieżących orzeczeń sądów administracyjnych jest tym większe, że organy podatkowe cały czas zajmują sprzeczne stanowiska w sprawie opodatkowania wydatków pracodawcy na pokrycie kosztów oddelegowania.

W interpretacji indywidualnej z 30 września 2016 r. (sygn. 2461-IBPB-2-2.4511.779.2016.1.MM) dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach przyjął, że nieprawidłowe jest stanowisko pracodawcy, zgodnie z którym wartość świadczeń dokonywanych na rzecz pracownika – a polegających na zapewnieniu pracownikowi bezpłatnego zakwaterowania w okresie oddelegowania oraz zapewnienie transportu z miejsca zakwaterowania/z kraju do miejsca świadczenia pracy – nie stanowi dla pracownika przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Według izby, nieprawidłowe jest również twierdzenie, że pracodawca ma obowiązek obliczania i pobierania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, rozliczając przychód pracownika tylko za te dni, w których pracownik faktycznie korzystał z zakwaterowania.

Podstawą takiego poglądu jest art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof). Przepis ten zwalnia z opodatkowania wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników (z zastrzeżeniem art. 21 ust. 14 updof) – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 500 zł. Organ podatkowy przyjął, że skoro ustawodawca wprowadził takie zwolnienie, to automatycznie przesądził jednocześnie, że bonus w postaci zapewnienia oddelegowanemu pracownikowi noclegu powoduje powstanie przychodu. Inaczej nie byłoby potrzeby wprowadzać zwolnienia z podatku. Wywodzenie z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 19 updof takiego wniosku jest jednak zaprzeczeniem sposobu argumentacji Trybunału Konstytucyjnego ujętego w wyroku z 8 lipca 2014 r. Trybunał wykluczył rozpoznawanie przychodu za pomocą mechanicznego interpretowania przepisów – z pominięciem analizy, czy pracownik rzeczywiście uzyskał korzyść dzięki bonusowi.

Przykładem korzystnego stanowiska fiskusa jest interpretacja indywidualna z 4 lutego 2016 r. dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy (sygn. ITPB2/4511-1105/15/IB). Pismo otrzymała spółka prowadząca roboty budowlano-montażowe w kraju oraz za granicą poprzez zarejestrowane tam oddziały. Do realizacji umów za granicą delegowała własnych pracowników, zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Delegowanie pracowników nie stanowiło podróży służbowej w rozumieniu przepisów prawa pracy. Pracownikom nie były wypłacane diety ani inne należności z tytułu podróży służbowych. Pracownicy mieli zawarte ze spółką umowy, w których jako miejsce pracy pracownika delegowanego zostało wskazane miejsce realizacji danej umowy z kontrahentem zagranicznym. Podczas wykonywania przez pracowników delegowanych do pracy za granicą spółka udostępniała im nieodpłatnie miejsca noclegowe w kwaterach prywatnych, hotelach oraz kontenerach mieszkalnych. Organ podatkowy przyjął, że udostępnienie miejsc noclegowych leżało w interesie pracodawcy, ponieważ zapewniało możliwość zrealizowania zakontraktowanych robót budowlano-montażowych przez pracowników delegowanych.

INTERPRETACJE

Uwzględniając ustalenia Trybunału Konstytucyjnego, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19 września 2014 r., sygn. akt II FSK 2280/12, wyraził pogląd, że jakkolwiek skorzystanie ze świadczenia w postaci noclegu wykupionego przez pracodawcę niewątpliwie następuje za zgodą pracownika, niemniej świadczenie to nie jest spełnione w jego interesie, lecz w interesie pracodawcy obowiązanego do właściwego organizowania pracy. Odnosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że nieodpłatne udostępnienie miejsc noclegowych pracownikom oddelegowanym do pracy za granicą jest świadczeniem, które zostało spełnione w interesie wnioskodawcy będącego pracodawcą, a nie w interesie tych pracowników. W konsekwencji, świadczenie takie nie może zostać uznane za przychód pracownika w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja indywidualna z 4 lutego 2016 r. dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, sygn. ITPB2/4511-1105/15/IB

W wyroku z 9 sierpnia 2016 r. (sygn. akt II FSK 1970/14) NSA stwierdził, że zarówno koszty zakwaterowania, stworzenia odpowiedniego do warunków pracy zaplecza socjalnego, jak i koszty dojazdu do określonego i zmieniającego się w zależności od położenia budowy miejsca wykonywania pracy, są przede wszystkim kosztami pracodawcy. Są one ponoszone w jego interesie wynikającym z prowadzonej działalności gospodarczej, nie zaś w interesie pracownika. Dotyczy to także m.in. świadczeń w postaci kosztów transportu (zarówno z Polski do Francji, jak i na terenie tego kraju), kosztów noclegów czy też kosztów uiszczenia przez pracodawcę opłat za energię, prąd, gaz, Internet i telefon. Dodatkowo, z przepisów Kodeksu pracy wynika, że zapewnienie miejsca zakwaterowania w miejscu wykonywania pracy czy też dojazdu do miejsca pracy znajdującego się w znacznej odległości od miejsca siedziby pracodawcy, jak również miejsca zamieszkania pracownika, jest obowiązkiem pracodawcy.

Pracę łączącą się z rozłąką z rodziną czy też z innymi bliskimi sąd uznał za uciążliwą. Łagodzenie tych niedogodności jest obowiązkiem pracodawcy, a nie przywilejem. Nie stanowi też jakiejkolwiek korzyści dla pracownika.

NSA wskazał przy tym na absurd tezy, że oddelegowany pracownik odnosi korzyść z tego, że pracodawca zapewnił mu nocleg i transport. W tej wadliwej interpretacji przepisów pracownik nie tylko faktycznie zostałby obciążony obowiązkiem zorganizowania odpowiednich i optymalnych warunków zapewniających pełne wykorzystanie czasu pracy, ale także „koszt” tej organizacji miałby stanowić jego indywidualne przysporzenie majątkowe – i to w sytuacji, gdy zarówno zapewnienie noclegu przez pracodawcę pracownikowi, jak i transportu do odległego miejsca wykonywania pracy – zwłaszcza w przypadku usług o charakterze budowlano-montażowym – służy wyłącznie realizacji obowiązku pracowniczego.

TOMASZ KRÓL

prawnik, konsultant podatkowy, pracownik kancelarii prawnej, wykładowca, autor wielu publikacji

PODSTAWA PRAWNA

● art. 11–art. 12, art. 21 ust. 1 pkt 19 i ust. 14 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 929)